«Ψυγείο αλληλεγγύης» στη χώρα των Βάσκων

Μεσημέρι στο παραδοσιακό, βασκικό εστιατόριο Βerrio, στην κωμόπολη Γκαλντακάο, λίγο έξω από το Μπιλμπάο. Η σεφ Ιζιάρ Εγκιγιόρ έχει μαγειρέψει πολύ περισσότερες αγκινάρες από όσες μπορούν να καταναλωθούν. «Παλιά τα φαγητά που ξέμεναν πήγαιναν αμέσως στα σκουπίδια» λέει δείχνοντας τον μεγάλο κάδο στο πίσω μέρος του εστιατορίου. Η ισπανίδα μάγειρας αισθανόταν άσχημα να πετάσει καθημερινά τόσο μεγάλες ποσότητες καλομαγειρεμένου φαγητού. Μάλιστα, όπως αναφέρει, οι επανειλημμένες προσπάθειές της να δίνει το περισσευούμενο φαγητό σε γηροκομεία ή φιλανθρωπικές οργανώσεις απέβαιναν πάντα άκαρπες. «Έχουμε τους δικούς μας μάγειρες», ήταν η απάντηση που συνήθως έπαιρνε. Δεν πτοήθηκε όμως. Πλέον το φαγητό που περισσεύει τόσο από αυτό το εστιατόριο όσο και από άλλα δεν πετιέται. Αντίθετα καταλήγει στο πρώτο «ψυγείο αλληλεγγύης» της Ισπανίας, ένα πρωτοπόρο πρότζεκτ που έχει την υλικοτεχνική υποστήριξη του δήμου Μπιλμπάο. Ο στόχος είναι διπλός: να ελαττωθούν οι ποσότητες φαγητού που καταλήγουν στα σκουπίδια και να βοηθηθούν όσοι συμπολίτες έχουν ανάγκη.

Φαγητό για όλους

Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα κανονικό ψυγείο, τοποθετημένο σε κεντρικό σημείο της πόλης, δίπλα σε ένα δημοτικό κατάστημα, από το οποίο τροφοδοτείται με ενέργεια. Οποιοσδήποτε μπορεί να αφήσει ή να πάρει τρόφιμα. «Καθημερινά φέρνουμε έξι με οχτώ τάπερ γεμάτα φαγητό της ημέρας. Μόνο επιδόρπια δεν φέρνουμε γιατί ποτέ δεν μας μένουν στο μαγαζί», αναφέρει η Εγκιγιόρ. Στο μεταξύ, στην Ισπανία της κρίσης, η κατασπατάληση φαγητού παραμένει έντονο πρόβλημα. Σουπερμάρκετ, εστιατόρια και νοικοκυριά πετάνε κάθε μέρα τόνους φρούτων, λαχανικών και μαγειρεμένων φαγητών. Για πολλούς όμως αυτή είναι μια λάθος τακτική. Πίσω από το «ψυγείο αλληλεγγύης» κρύβεται και ο Αλβάρο Σαΐζ, ο οποίος έχει έντονη φιλανθρωπική δράση στη γενέτειρά του, το Γκαλντακάο. «Η ιδέα του ψυγείου αλληλεγγύης γεννήθηκε μαζί με την ισπανική, οικονομική κρίση», αναφέρει ο ίδιος. Μάλιστα πηγή έμπνευσης αποτέλεσε μια γερμανική ηλεκτρονική πλατφόρμα «food sharing». Ο Σαΐζ στην προσπάθειά του για την καθιέρωση του «ψυγείου αλληλεγγύης» είχε δίπλα του και τη δημοτική αρχή της πόλης.

«Όταν ήρθε στο δημαρχείο και μας ανακοίνωσε την ιδέα τη βρήκα ξεχωριστή και έξυπνη. Πώς θα μπορούσα να πω όχι;», λέει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος της μικρής βασκικής πόλης, Ιμπόν Ουρίμπε. Ο δήμος ενέκρινε ένα κονδύλιο ύψους 5000 ευρώ για τη συντήρηση του ψυγείου και τη διασφάλιση βασικών υγειονομικών προδιαγραφών ασφαλείας, ενώ η καθαριότητά του έχει ανατεθεί σε εθελοντές. Ο δήμος βέβαια δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για ενδεχόμενες παρενέργειες. Την ευθύνη φέρουν οι εμπλεκόμενοι ιδιώτες. Πάντως τα μαγειρεμένα φαγητά που αποθηκεύονται εκεί πρέπει να είναι συσκευασμένα με ημερομηνία λήξης, ενώ απαγορεύεται το ωμό κρέας και ψάρι. Φρούτα, λαχανικά ακόμη και παιδικές τροφές βρίσκει κανείς εύκολα εδώ.

Το φαγητό της κρίσης

H επιτυχία του πρότζεκτ είναι μέχρι στιγμής μεγάλη. Τίποτα δε μένει στο ψυγείο για πάνω από τέσσερεις ώρες. Αυτό όμως που είναι το πιο σημαντικό, όπως λένε οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από το «ψυγείο αλληλεγγύης», είναι ότι πράγματι επιτελεί κοινωνικό έργο. Οι άνθρωποι που έρχονται σε αυτό για να βρουν τρόφιμα είναι πολλοί, κυρίως μάλιστα μέσα στη νύχτα. Ξέρουν ότι εκεί θα βρουν καλό φαγητό, από ανθρώπους που πραγματικά νοιάζονται. Κι αυτό γιατί, όπως αναφέρει δήμαρχος της πόλης, «το φαγητό στη χώρα των Βάσκων θεωρείται ιερό. Το να τρώμε καλά και να διατηρούμε σωστά το φαγητό είναι μέρος της κουλτούρας μας. Το ψυγείο αλληλεγγύης είναι μέρος αυτής».

Λόρεν Φράιερ / Δήμητρα Κυρανούδη