Όταν δήμοι και κοινότητες είναι καταχρεωμένες

Η ιδέα είναι ελκυστική, επειδή οι δήμοι, οι κοινότητες και το ομοσπονδιακό κράτος της Γερμανίας δεν έχουν χρήματα για να φτιάξουν δημόσιο έργα, προστρέχουν σε ιδιώτες επενδυτές. Κατασκευάζουν τα έργα και για την προσφορά τους νοικιάζουν το δημόσιο κτίριο στο δήμο ή εισπράττουν τα διόδια αν πρόκειται για δρόμο. Είναι οι περίφημες συμπράξεις δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα. Φέρνει όμως οικονομικά πλεονεκτήματα στο δημόσιο;

"Καλή λύση"

Τα ταμεία είναι άδεια και η Γερμανία θα πρέπει να σφίξει το ζωνάρι της. Δεν είναι μόνο η εξοικονόμηση των 80 δις ευρώ στον προϋπολογισμό μέχρι το 2014, αλλά και ότι μέχρι το 2016 ο προϋπολογισμός αυτός θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένος. Όμως τα έξοδα για τη συντήρηση πχ. δρόμων, νοσοκομείων, φυλακών και σχολείων θα συνεχίσουν να τρέχουν. Πώς θα αντιμετωπιστούν αυτά τα τρέχοντα έξοδα, όταν οι πόλεις και οι δήμοι είναι καταχρεωμένοι; Αφενός με τη λήψη δανείων. Η άλλη εναλλακτική είναι οι συμπράξεις ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, δηλαδή η συνεργασία του κράτους με ιδιωτικές επιχειρήσεις. Για τον υφυπουργό Μεταφορών Γιαν Μύκε είναι μια πολύ καλή εναλλακτική. «Πρόκειται για τη μεταφορά ιδιωτικού κεφαλαίου και ιδιωτικού know how στη δημόσια διοίκηση για την καλύτερη υλοποίηση δημόσιων έργων», λέει. «Γι αυτό συνεργαζόμαστε με ιδιώτες που ξέρουν καλά τη δουλειά τους, είναι σημαντικό να προωθήσουμε αυτές τις συμπράξεις του δημοσίου με τους ιδιώτες».

Με άλλα λόγια είναι μια καλή λύση για να αντιμετωπιστεί το χρόνιο πρόβλημα των υπερχρεωμένων δήμων και κοινοτήτων. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη πόλη Μιλχάιμ, που ο προϋπολογισμός είναι τόσο ελλειμματικός που έχουν απαγορευτεί πλέον οι δαπάνες. Επειδή ο δήμος δεν μπορεί να αναλάβει το κόστος των 14 εκατομμυρίων ευρώ για την ανέγερση μιας σύγχρονης βιβλιοθήκης αναζήτησε ένα ιδιώτη επενδυτή. Αυτός έχτισε τη βιβλιοθήκη και την ενοικίασε στο δήμο για 25 χρόνια. Ο Φρανκ Στάιντορφ, επικεφαλής της δημοτικής αρχής υπερασπίζεται τη σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτών. "Οι συμπράξεις αυτές μας δίνουν τη δυνατότητα να κάνουμε άμεσα επείγουσες εργασίες στη πόλη που δεν μπορούμε τώρα λόγω ελλειμματικού προϋπολογισμού".

Ζημιώνεται το δημόσιο;

Ακούγεται σαν να πρόκειται για μια συνεργασία που είναι επικερδής και για τις δύο πλευρές. Για να διαπιστώσει όμως κανείς αν είναι όντως έτσι, θα πρέπει να εξετάσει για παράδειγμα ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη σε περίπτωση οικοδομικών ατελειών ή πόσο υψηλό είναι το ενοίκιο, που θα πρέπει να καταβάλει ο δήμος στον επενδυτή. Κι εδώ επικρατεί σιωπή με το επιχείρημα ότι υπάρχει το επιχειρηματικό απόρρητο για τις εταιρείες που συμμετέχουν στη σύμπραξη. Αυτό το απόρρητο δεν ισχύει μόνο στην περίπτωση του Μιλχάιμ, αλλά σχεδόν σε όλα τα 150 σχέδια συμπράξεων που τρέχουν αυτή τη στιγμή στη Γερμανία. Τα συμβόλαια προστατεύονται σαν να επρόκειτο για μυστικά του κράτους ακόμη και από τους ίδιους τους βουλευτές. Ο βουλευτής των Πρασίνων Άντον Χοφράιτερ έπρεπε να επιμείνει πολύ για να διαβάσει συμβόλαια του υπουργείου Μεταφορών με αντικείμενο την ανάθεση σε κατασκευαστικές επιχειρήσεις της ανανέωσης και της επέκτασης ενός οδικού άξονα. Για να το επιτύχει δεσμεύτηκε εγγράφως ότι δεν θα ανακοίνωνε δημοσίως συγκεκριμένους αριθμούς και κυρίως το ποσοστό συμμετοχής των εταιρειών στα έσοδα από διόδια για τα επόμενα 30 χρόνια. Πάντως όσα διάβασε του ενισχύουν την πεποίθηση ότι ο δήμος τελικά δεν θα βγει κερδισμένη από αυτή την σύμπραξη."Πρόκειται", λέει, "για πολλά εκατομμύρια ευρώ, τα οποία υπό ορισμένες προϋποθέσεις χάνει το ομοσπονδιακό κράτος".

Ορισμένες προϋποθέσεις σημαίνει ρήτρα πως οι υπολογισμοί των κατασκευαστών ότι το συγκεκριμένο σημείο του οδικού δικτύου θα το χρησιμοποιούν περισσότερα φορτηγά θα επαληθευτούν τελικά. Σε αυτό ακριβώς στηρίζεται το Ελεγκτικό Συνέδριο και σε μια γνωμοδότησή του αναφέρει ότι το κράτος υφίσταται σημαντικές οικονομικές απώλειες. Το υπουργείο Μεταφορών δεν θέλει να το παραδεχθεί και υποστηρίζει ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έλαβε υπόψη του όλα τα δεδομένα.

Σε άλλες χώρες, όπως τις ΗΠΑ, τον Καναδά ή τη Σουηδία το θέμα θα είχε τελειώσει προ πολλού. Διότι σε αυτές τις χώρες ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να διαβάζει φακέλους κυρίως όταν πρόκειται για δημοπράτηση δημοσίων έργων.

Παναγιώτης Κουπαράνης/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξης Βιβή Παπαναγιώτου