Όταν το πανεπιστήμιο επιδιώκει την αριστεία

Ένα αρχαίοελληνικό ρητό, και μάλιστα με κεφαλαία ελληνικά γράμματα, κοσμεί την είσοδο του πανεπιστημίου στο Φράιμπουργκ της νότιας Γερμανίας: «ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ ΚΑΙ ΥΠΕΙΡΟΧΟΝ ΕΜΜΕΝΑΙ ΑΛΛΩΝ». Ασφαλώς, το Φράιμπουργκ δεν μένει μόνο στα λόγια. Αποτελεί ιδρυτικό μέλος του European Campus μαζί με το πολυτεχνείο της Καρλσρούης, τα γαλλικά πανεπιστήμια του Στρασβούργου και της Μυλούζης, καθώς και το ελβετικό πανεπιστήμιο της Βασιλείας, στα σύνορα με τη Γερμανία. Παρουσιάζοντας τη σχετική πρωτοβουλία τον περασμένο Μάρτιο, ο αντιπρύτανης του πανεπιστημίου της Βασιλείας Μάαρτεν Χένεν υποσχέθηκε μία «συστράτευση δυνάμεων, ώστε να ανταποκριθούμε στον παγκόσμιο ανταγωνισμό για τους καλύτερους φοιτητές και επιστήμονες». Πριν από λίγες ημέρες, το πανεπιστήμιο του Στρασβούργου τιμήθηκε με γαλλικό βραβείο αριστείας. «Καθεστώς αριστείας» έχουν λάβει παλαιότερα στη Γερμανία η Καρλσρούη και το Φράιμπουργκ.

Σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα Badische Zeitung τα μεγέθη είναι εντυπωσιακά: τα πέντε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που συμμετέχουν στο European Campus αριθμούν συνολικά 115.000 φοιτητές, 15.000 άτομα επιστημονικό προσωπικό και 11.000 υποψήφιους διδάκτορες, ενώ ο προϋπολογισμός τους φτάνει τα 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο Μάαρτεν Χένεν εκτιμά ότι μόνο με μία συστηματική διασυνοριακή συνεργασία τα πέντε πανεπιστήμια της περιφέρειας Haut-Rhin θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν ιδρύματα παγκόσμιας εμβέλειας όπως τα πανεπιστήμια των Παρισίων, του Βερολίνου ή του Κέμπριτζ. «Είναι σαν να ιδρύουμε μία ακαδημαϊκή ζώνη ελεύθερων συναλλαγών» ανέφερε χαρακτηριστικά ο αντιπρύτανης του πανεπιστημίου της Βασιλείας. Το European Campus έχει ήδη ενισχυθεί με δύο εκατομμύρια ευρώ από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Interreg. Σήμερα προσφέρονται 15 κοινά προγράμματα σπουδών, τα οποία αναγνωρίζονται και στις τρεις χώρες.

«Όχι νέα γραφειοκρατία»

Η πρωτοβουλία αριστείας αποτελεί μετεξέλιξη του πανεπιστημιακού δικτύου Eucor, που είχαν θεσπίσει το 1989 τα πέντε μεγάλα πανεπιστήμια στη διασυνοριακή περιφέρεια Haut-Rhin. Είναι η πρώτη φορά στην Ευρώπη που ένα δίκτυο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εμφανίζεται ως αυτόνομη νομική προσωπικότητα και αυτό έχει ένα τεράστιο πλεονέκτημα: τα πέντε πανεπιστήμια μπορούν να διεκδικήσουν από κοινού ευρωπαϊκά κονδύλια. Όπως δηλώνει μάλιστα στην Badische Zeitung ο πρύτανης του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ Χανς Γιούργκεν Σίβερ, ο οποίος είναι και ο πρώτος πρόεδρος του νέου δικτύου, «η μεγάλη πρόκληση είναι να διεκδικήσουμε κονδύλια στα πλαίσια των εθνικών προγραμμάτων αριστείας και στη συνέχεια να διαμοιράσουμε τα χρήματα μεταξύ μας, όπως θεωρούμε σωστό». Αυτό σημαίνει ότι ερευνητικά κονδύλια από τον γαλλικό προϋπολογισμό θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν και γερμανούς ή ελβετούς επιστήμονες- και αντιστρόφως.

Ασφαλώς, η καθημερινότητα είναι πιο δύσκολη από τη θεωρία και αυτό φαίνεται να το γνωρίζουν οι αρμόδιοι. «Ιδρύουμε ένα campus, όχι ένα νέο πανεπιστήμιο. Πρέπει να προσέξουμε, ώστε να μην χαθούμε σε νέες γραφειοκρατικές δομές» προειδοποιεί ο Αλέν Μπερέτς, πρύτανης του πανεπιστημίου του Στρασβούργου, μιλώντας στην Badische Zeitung. Το κοινό πρόγραμμα σπουδών των πέντε πανεπιστημίων εξαγγέλεται για το 2018, ενώ ήδη στα τέλη του 2016 αναμενεται να λειτουργήσει ένα κοινό ερευνητικό κέντρο βιοτεχνολογίας. Ακόμα και οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες στις πέντε πόλεις θα συνεργάζονται μεταξύ τους. Έτσι, ένας φοιτητής από τη Βασιλεία θα μπορεί να δανείζεται, για τις εργασίες του, βιβλία και δημοσιεύσεις από το Στρασβούργο- και αντιστρόφως. Οι φοιτητές θα διαθέτουν ακόμη και «πάσο» για ολόκληρη την περιφέρεια του Haut-Rhin, ώστε να κυκλοφορούν χωρίς περιορισμούς μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας και Ελβετίας.

Badische Zeitung / Γιάννης Παπαδημητρίου