"Όχι σε νέους διαχωρισμούς στη νέα Ευρώπη"

Την βραδιά που άνοιξε το τείχος του Βερολίνου πριν από 25 χρόνια στο τιμόνι της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής ήταν ο Χανς Ντίτριχ Γκένσερ. Στο μικρόφωνο της DW ο Γκένσερ επαναφέρει στη μνήμη του τις δραματικές στιγμές, όπως τις έζησε στη Βαρσοβία, όπου βρίσκονταν σε επίσημη επίσκεψη με τον τότε καγκελάριο Χέλμουτ Κολ.

«Ανησυχούσαμε για τις εξελίξεις στη Μόσχα»

«Ήμασταν προσκεκλημένοι από τη νέα πολωνική κυβέρνηση, που προέκυψε από την Αλληλεγγύη, σε επίσημο δείπνο, όταν μας ήρθε ξαφνικά η είδηση ότι το Τείχος άνοιξε. Μπορείτε να φανταστείτε ότι ήταν το πιο σύντομο επίσημο δείπνο της ζωής μου, γιατί ο καγκελάριος κι εγώ είχαμε την ανάγκη να συσκεφθούμε και να αποφασίσουμε, πότε θα επιστρέφαμε στο Βερολίνο. Γατί τέτοιες στιγμές ήταν απαραίτητη η παρουσία μας στο Βερολίνο». Ο Χανς Ντίτριχ Γκένσερ παραδέχεται ότι κανείς δεν μπορούσε να υποθέσει ή να προβλέψει ότι εκείνη τη βραδιά θα άνοιγε το Τείχος, αλλά ήταν ολοφάνερο ότι στην πρώην Α. Γερμανία είχαν δρομολογηθεί ριζικές μεταρρυθμίσεις τους προηγούμενους μήνες. Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι το Σεπτέμβριο του 1989 η Ουγγαρία άνοιξε τα σύνορά της με την Αυστρία. Είκοσι μέρες αργότερα, η κυβέρνηση του Α. Βερολίνου έκανε τεράστια στροφή επιτρέποντας σε 5000 ανατολικογερμανούς, που ήταν στη γερμανική πρεσβεία στην Πράγα, την έξοδο μέσα από την Α. Γερμανία στη Δυτική".

«Η ανησυχία για την γερμανική πολιτική κυβέρνηση εστιάστηκε περισσότερο στο εάν ο Γκορμπατσόφ και ο Σεβαρνάντζε θα συνέχιζαν την πολιτική τους ή εάν θα επιχειρούσαν οι παλιές δυνάμεις στη Μόσχα να τους αποσπάσουν την εξουσία. Κι αυτή η ανησυχία συνόδευσε τη Γερμανία μέχρι την υπογραφή της Συμφωνίας 2 συν 4, το καλοκαίρι του 1990, που επισφράγισε την επανένωση».

Διδάγματα για τη σημερινή Ευρώπη

Εκτός όμως από τη Μόσχα υπήρχε το Λονδίνο και το Παρίσι, που η είδηση της πτώσης του Τείχους και στη συνέχεια της επανένωσης ξύπνησε παλιά ανακλαστικά και φόβους. «Δεν είχα μεγάλη ανησυχία - για να μιλήσω ανοιχτά - για τους ενδοιασμούς της Μάργκαρετ Θάτσερ, γιατί ήξερα ότι στο τέλος θα κρατούσε την ίδια στάση με τη Ουάσιγκτον», τονίζει ο Γκένσερ. «Σε ότι αφορά τη Γαλλία θεωρώ λανθασμένο τον ισχυρισμό ότι ο Μιτεράν ήταν αντίθετος με την επανένωση. Για τον Μιτεράν ήταν σημαντική η παράμετρος εάν η ενωμένη Γερμανία θα συνέχιζε την ευρωπαϊκή πολιτική της Ομοσπονδιακής Γερμανίας ή εάν θα είχε άλλες προτεραιότητες. Τέλος Νοεμβρίου του 1989 πήγα στο Παρίσι και ρώτησα ευθέως τον πρόεδρο. Και εκείνος μου απάντηση ότι η επανένωση είναι ιστορική αναγκαιότητα και ότι η Γαλλία στέκεται στο πλευρό μας. Και στην ερώτηση για τις προτεραιότητες μας του έδωσα τη σωστή απάντηση».

Για τη σημερινή Ευρώπη ο Χανς Ντίτριχ Γκένσερ υποστηρίζει ότι θα πρέπει να βγουν διδάγματα από την πτώση του Τείχους και να ενταθούν οι προσπάθειες για να μην γίνουν νέοι διαχωρισμοί, αυτήν τη φορά στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας. Ο Γκένσερ παραπέμπει στο Συμβούλιο Νάτο - Ρωσίας, που το χαρακτηρίζει επίτευγμα και το οποίο δημιουργήθηκε για να υπάρχει διάλογος, σε περιπτώσεις κρίσης,αλλά που έχει παγώσει λόγω Ουκρανίας. "Θα πρέπει να κάνουμε μια νέα αρχή (...) να γίνουν σκέψεις και από τις δύο πλευρές, εάν όλα όσα έγιναν τα περασμένα χρόνια ήταν σωστά και να αναλογιστούμε μήπως βρισκόμαστε ενώπιον νέων μεγαλύτερων ευθυνών".

Christian Trippe /Ειρήνη Αναστασοπούλου