100 χρόνια από τη γέννηση της Σιμόν Ντε Μποβουάρ

Στο νεκροταφείο του Μοντπαρνάς, στον τάφο της Σιμόν ντε Μποβιουάρ, τη ‘μάνα των φεμινιστριών’ του 20ου αιώνα, βρέθηκαν μετά την κηδεία της πολυάριθμα σημειωματάκια από φεμινίστριες που απότισαν έτσι φόρο τιμής στο μεγάλο τους ίνδαλμα. Ένα από αυτά ήταν στα γερμανικά και έγραφε «σε ευχαριστώ, γιατί χάρις σε σένα άλλαξε η ζωή μου». Το υπέγραφε μια άλλη μορφή του φεμινιστικού κινήματος: η Αλίς Σβάρτσερ, η γνωστή Κολωνέζα συγγραφέας του διάσημου βιβλίου «Η Μικρή διαφορά με τις μεγάλες συνέπειες».

Καθόριζε τη συμπεριφορά και τον αγώνα κάθε γυναίκας

Τι σήμαινε άραγε τότε για την Αλίς Σβάρτσερ, μια νεαρή δημοσιογράφο στο Παρίσι, η Σιμόν ντε Μπωβουάρ; «η Μποβουάρ ήταν φυσικά το μέτρο σύγκρισης όλων των φεμινιστριών, ολόκληρου του γυναικείου κινήματος της εποχής. Όλων των σκεπτόμενων γυναικών, εκατομμυρίων γυναικών του δυτικού κόσμου. Ήταν απλά ένα αστέρι που ανάλογα με την πορεία του η καθεμιά μας ζύγιαζε τη συμπεριφορά και τους αγώνες της. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ ήταν από μας χιλιάδες μίλια μπροστά, ήταν πρωτοπόρα.»

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου του 1908 στο Παρίσι.

Ήταν κόρη ενός δικηγόρου και μιας βιβλιοθηκαρίου και είχε λάβει αυστηρή, καθολική ανατροφή.

Σπούδασε φιλολογία και μαθηματικά και ήδη τότε (1928) δήλωνε πως θέλει να γίνει διάσημη συγγραφέας. Και αυτό γιατί πίστευε ότι ήταν «η μόνη δυνατότητα για μια γυναίκα να γίνει γνωστή». Την ίδια εποχή πέρασε με άριστα το μάθημα φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο. Ένας μόνον ήταν καλύτερος από αυτήν: ο Ζαν Πολ Σαρτ, ο γνωστός υπαρξιστής φιλόσοφος.

Ένα χρόνο μετά (1929) συνέδεσε με τον άνθρωπο αυτό τη ζωή της, αλλά με έναν πολύ διαφορετικό, πρωτοποριακό και πειραματικό τρόπο: ήταν ζευγάρι, αλλά έμεναν σε διαφορετικά σπίτια, ήταν ερωτικοί σύντροφοι, αλλά είχαν φανερές, παράλληλες, ερωτικές εμπειρίες με άλλους εφαρμόζοντας στην πράξη ή μάλλον ακροβατώντας με βάσει τη θεωρία της πλήρους ισοτιμίας, που σημαίνει στην πράξη: αλληλοεμπιστοσύνη και αυτοδιάθεση του σώματος.

Το 1931/32 ο Ζαν Πολ Σαρτρ της προτείνει να παντρευτούν για να διορισθούν στην ίδια πόλη. Η Μποβουάρ απορρίπτει την πρόταση για λόγους αρχής: «ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών.»

Και όμως το 1979 η Σιμόν ντε Μποβουάρ χαρακτήρισε τη σχέση αυτή, όσον αφορά τους άλλους, εγωιστική: «είχαμε πάντα προβλήματα με το τρίτο πρόσωπο, τους ερωτικούς μας συντρόφους. Ήταν ασφαλώς εγωιστικό εκ μέρους μου και εκ μέρους του Σαρτρ να παρασύρουμε στη συμφωνία μας και άλλους.»

Κατά την γερμανική Κατοχή γνωρίστηκε με τον Καμύ, τον Ζενέ, τον Πικάσσο και άλλους διάσημους καλλιτέχνες που έμεναν στο Παρίσι. Το 1941 επιστρέφει ο Σαρτρ από τη γερμανική αιχμαλωσία και ιδρύει την αντιστασιακή οργάνωση ‘Σοσιαλισμός και Ελευθερία’ στην οποία πήρε μέρος.

Το 1943 η σχολική επιθεώρηση την απολύει από την υπηρεσία, διότι ούσα δασκάλα «υπέθαλψε και υποστήριξε» την σχέση μαθήτριας με έναν εβραίο από την Ισπανία. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αρχίζει η χρυσή εποχή. Δημοσιεύει μυθιστορήματα με θέμα την Κατοχή και παίρνει μέρος ως στενή συνεργάτης του Σαρτρ στο περιοδικό που ίδρυσε ο Γάλλος φιλόσοφος Les Temps Modernes, όπου δημοσιεύει πληθώρα φιλοσοφικών δοκιμίων.

Η βίβλος του φεμινισμού

Το ορόσημο όμως στη ζωή της Μποβουάρ δεν ήταν ούτε τα μυθιστορήματα και τα δοκίμια φιλοσοφίας, ούτε αυτή καθ’ εαυτή η σχέση της με τον Σάρτρ, αν και χρήζει ακόμη μελέτης και προσοχής, αλλά το περίφημο δοκίμιό της «Το Δεύτερο Φύλο», η βίβλος του φεμινιστικού κινήματος.

Εκδόθηκε το 1949 και ως σήμερα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι συνιστά μια σημαντική θεωρητική προσέγγιση στην ανθρώπινη σεξουαλική σχέση ως κατανομή και νομή εξουσίας.

Τι απέμεινε όμως σήμερα από την Σιμόν Ντε Μποβουάρ; Ποιο είναι το πνευματικό της κληροδότημα 22 χρόνια μετά το θάνατό της;

Έγινε αυτονόητο, έστω και θεωρητικά, και ως ένα βαθμό θεσμοθετήθηκε τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, το αίτημα του γυναικείου – φεμινιστικού κινήματος: ισοτιμία ανδρών και γυναικών.