100 χρόνια φωτεινοί σηματοδότες

«Με κόκκινο σταματάς, με πράσινο περνάς». Μια απλή φράση που αποτελεί εδώ και γενιές μία από τις πρώτες, βασικές αρχές οδικής συμπεριφοράς που μαθαίνουν τα παιδιά ανά τον κόσμο. Το νόημα και το μήνυμα αυτής της αρχής είναι σαφές και κατανοητό σε όλους, ασχέτως αν δεν τηρείται πάντα πιστά.

Ο απλός κανόνας οδικής ασφάλειας που καθορίζει την κυκλοφορία στους δρόμους βάσει της εναλλαγής «κόκκινου-πράσινου» αποτελεί αντικείμενο καθημερινής παραβίασης παντού στον κόσμο, συχνά λόγω βιασύνης, απροσεξίας ή αμέλειας. Όπως στη φωτογραφία, σε ένα δρόμο της Κάτω Σαξονίας...

Κατά τη δεκαετία του 1920 το Βερολίνο και κυρίως η Ποτσντάμερ Πλατς αποτελούσε ένα από τα πιο πολυσύχναστα και πολύβουα μέρη στον κόσμο. Επικρατούσαν χαοτικές συνθήκες κυκλοφορίας στους δρόμους κι έτσι έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος διευθέτησης της κατάστασης, με παράλληλη μέριμνα για τους πεζούς.

Η ίδια πλατεία στη σημερινή της μορφή. Η τοποθέτηση φαναριών έδωσε ανάσα στο κυκλοφοριακό πρόβλημα της γερμανικής πρωτεύουσας. Η κυκλοφορία πλέον διεξάγεται ομαλά, ενώ οι πεζοί έχουν τη δική τους θέση. Ο πύργος του ρολογιού στο κέντρο της πλατείας αποτελεί αντίγραφο του ιστορικού μοντέλου, το οποίο κάποτε λειτουργούσε και ως φανάρι. Ό,τι έχει απομείνει από το παρελθόν.

Κάποτε στη Μεγάλη Βρετανία υπήρχαν παντού τροχονόμοι. Επί δεκαετίες αυτοί ρύθμιζαν κατά κανόνα την κυκλοφορία στους βρετανικούς δρόμους. Αλλά και στη Γερμανία, όπως θυμούνται οι γηραιότεροι, κάποτε σε κάθε σταυροδρόμι συναντούσε κανείς τροχονόμους.

Στη Γερμανία πλέον η παρουσία της τροχαίας στους δρόμους είναι σπάνια και προβλέπεαι μόνο για έκτακτες περιπτώσεις διακοπής του ρεύματος ή ατυχήματος. Δεν είναι όμως ίδια η κατάσταση στη Βόρεια Κορέα, όπου μέχρι σήμερα η κίνηση στους δρόμους διεξάγεται υπό τις οδηγίες τροχονόμων. Ακόμη κι όταν οι δρόμοι είναι άδειοι.

Αλλά υπάρχει και το άλλο άκρο στην Αφρική. Στην Κινσάσα, την πρωτεύουσα του Κονγκό η αξιοπιστία του συστήματος οδικής σήμανσης έχει ταυτιστεί με την παράλληλη παρουσία τροχονόμων στους δρόμους. Σήμερα το μοντέλο αυτό έχει αλλάξει με την αντικατατάσταση των τροχονόμων με... ρομπότ, τα οποία δίνουν με φωνητικά μηνύματα το σήμα.

Οι αλλαγές στο σύστημα οδικής σήμανσης προκαλούν ενίοτε διαμαρτυρίες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των φαναριών της π. Ανατολικής Γερμανίας, με το χαρακτηριστικό κόκκινο και πράσινο ανθρωπάκι. Τα φανάρια αυτά διέφεραν από τα αντίστοιχα της Δυτικής Γερμανίας (βλ. πρώτη φωτοραφία). Είκοσι και πλέον χρόνια μετά την επανένωση, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές στη Γερμανία.

Στη Γερμανία φωτεινά σήματα που ρυθμίζουν την κυκλοφορία δεν υπάρχουν μόνο στους δρόμους αλλά και στις πλωτές οδούς κατά μήκος ποταμών. Αυτά τα σήματα ακολουθούν το πρότυπο του «κόκκινου-πράσινου» της συμβατικής οδικής σήμανσης, ωστόσο η διάταξή τους διαφέρει.

Ο συμβολισμός των δύο χρωμάτων που συναντάμε παγκοσμίως στους φωτεινούς σηματοδότες χρησιμοποιείται σε πολλές άλλες στιγμές της καθημερινότητας. Η έκφραση «δίνω το πράσινο φως» χρησιμοποιείται ευρέως, ενώ γενικότερα το κόκκινο παραπέμπει σε απαγόρευση ενώ το πράσινο δίνει τo «οk».