50 χρόνια από την Ουγγρική Επανάσταση

50 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την Ουγγρική Επανάσταση του 1956. Στις 23 Οκτωβρίου ουγγρικές δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον φοιτητών του Πολυτεχνείου που διαδήλωναν για να στηρίξουν αντισοβιετικές διαμαρτυρίες στην Πολωνία. Στην πρόκληση της αστυνομίας οι Ούγγροι απάντησαν με μαζικές διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων στους δρόμους της Βουδαπέστης. Στις 4 Νοεμβρίου τα σοβιετικά τανκς επενέβησαν και κατέστειλαν την εξέγερση.

Πως όμως έζησαν τα γεγονότα του ΄56 και τις συνέπειες τους εκείνοι που βρέθηκαν στην πλευρά των «ηττημένων»; Ο Ούγγρος δημοσιογράφος Στέφαν Οσβατ επισκέφθηκε για λογαριασμό της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας το Ουγγρικό Ινστιτούτο Μελετών της Ουγγρικής Επανάστασης που εδρεύει στη Βουδαπέστη.

13 ημέρες που κράτησαν σε αγωνία ολόκληρο τον κόσμο. Η μικρή Ουγγαρία αντιστέκεται στη μεγάλη και παντοδύναμη Σοβιετική Ένωση. Νεαροί άνδρες με μολότοφ στέκονται απέναντι στα τανκς της Μόσχας, βλέποντας την εξέγερση να πνίγεται στο αίμα από τα σοβιετικά στρατεύματα. Η εκδίκηση της Μόσχας ήταν σκληρή. Τα καθεστώς του Ούγγρου Γιάνος Κάνταρ εκτέλεσε περισσότερους από 200 εξεγερθέντες, φυλάκισε περίπου 13.000, ενώ δεκάδες χιλιάδες υπέστησαν τις συνέπειες της συμμετοχής τους στα γεγονότα. Η κοινωνιολόγος Σουζάνα Κέρεζι που εργάζεται στο Ουγγρικό Ινστιτούτο Μελετών της Ουγγρικής Επανάστασης, συνομίλησε με δεκάδες συγγενείς ανθρώπων που είχαν πάρει μέρος στα γεγονότα πριν από ακριβώς 50 χρόνια, για το πώς βίωσαν την επέμβαση των σοβιετικών στρατευμάτων στην Ουγγαρία: «Είδαν τανκς και θυμούνται ότι στις 23 Οκτωβρίου βρέθηκαν μπροστά στο Κοινοβούλιο», τονίζει η Ουγγαρέζα κοινωνιολόγος. «Πολλοί από τις οικογένειες των εξεγερθέντων λένε για παράδειγμα ότι ο πατέρας τους έλειπε συχνά εκείνες τις μέρες, ότι το σπίτι τους είχε πάντα κόσμο. Στις μνήμες για την εποχή εκείνη παίζει ωστόσο ρόλο κατά πόσο η οικογένεια τιμούσε ή όχι το μέλος της που συμμετείχε στις διαδηλώσεις και βέβαια τη στάση της απέναντι στην επανάσταση».

Τα παιδιά των επαναστατών θυμούνται: πως ο πατέρας μπήκε στη φυλακή, την τελευταία συνάντησή τους, την καταδίκη σε θάνατο. Μιλούν για τον καθημερινό αγώνα της μητέρας για τα προς το ζην. Τις ιστορίες για τον εξιδανικευμένο πια πατέρα. Άλλοι πάλι θυμούνται την εκδίκηση του καθεστώτος Καντάρ: Μια στις τρεις γυναίκες επαναστάτη απολύονταν. Καμία ευκαιρία δεν δίνονταν σε συγγενείς επαναστατών: «Δεν επέτρεψαν στους φοιτητές μετά την εξέγερση να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Ήταν αναγκασμένοι να πιάσουν δουλειά για το μεροκάματο. Ακόμα όμως κι εκείνοι που πήγαν να δουλέψουν σε εργοστάσιο είτε τους έδιωχναν μετά από λίγο καιρό, είτε τους έδιναν λιγότερα χρήματα για την ίδια εργασία».

Για πολλές οικογένειες τα χρόνια μετά την εξέγερση του 1956 ήταν δύσκολα με καθημερινές σχεδόν ταπεινώσεις. Σε αυτά προστίθεται ότι οι «νικητές» άλλαξαν την ιστορία και στιγμάτισαν τους εξεγερθέντες ως «προδότες»και «αντεπαναστάτες». Η Ουγγαρέζα κοινωνιολόγος Σουζάνα Κέρεζι λέει ότι αρκετοί συγγενείς θυμάτων δεν ήθελαν επί δεκαετίες να μιλήσουν γι αυτά που συνέβησαν. Άλλοι πάλι θρήνησαν τους ανθρώπους τους μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, μιας και μόλις τότε έμαθαν που είναι θαμμένος ο νεκρός τους πατέρας ή σύζυγος: «Είναι δύσκολο να αντιμετωπίζεις τα ψυχικά αυτά τραύματα. Σίγουρο είναι ότι βοηθά να μιλάς, να θυμάσαι. Μόνο έτσι μπορείς να συμφιλιωθείς κάπως με το παρελθόν».