50 χρόνια το αντισυλληπτικό χάπι

18 Αυγούστου 1960. Η μεταπολεμική Γερμανία του οικονομικού θαύματος, του καθωσπρεπισμού και της αντικομουνιστικής υστερίας δέχεται μετά βδελυγμίας την είδηση ότι στις ΗΠΑ κυκλοφόρησε αντισυλληπτικό χάπι. Ένα χάπι που αποκλείει την ανεπιθύμητη κύηση, που δίνει μια άλλη δυναμική στις σχέσεις των δύο φύλων και που προκαλεί την χριστιανική ηθική.

Μόνο για παντρέμενες!

Παρ’ όλα αυτά ένα χρόνο αργότερα το πρώτο αντισυλληπτικό χάπι κυκλοφόρησε και στη Γερμανία από την εταιρεία Schering και λεγόταν Anovlar. Όλοι το ήξεραν, αλλά στο πρώτο κουτί που περιείχε Anovlar αναγραφόταν με μεγάλα γράμματα η καταπραϋντική του επίδραση στους πόνους της εμμηνόρροιας και μόνον στα ψιλά η πραγματικά επαναστατική του δράση: ότι δηλαδή είναι αντισυλληπτικό.

Ο Ιταλός Τζιουζέπε Βίτα, εργάτης στη φαρμακοβιομηχανία Schering, διηγόταν μερικά χρόνια αργότερα: «Δεν ήταν τρικ. Αλλά στην αρχή κανείς δεν ήθελε να ξεκαθαρίσει ούτε στη Γερμανία, ούτε στην Ιταλία, αλλά ούτε και στην Ευρώπη, εάν αυτό το χάπι έχει παρενέργειες, εάν επιδρά κάπου αρνητικά. Στις εφημερίδες διάβαζες: ‘αυτό το χάπι εμποδίζει την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη’. Έτσι άρχισαν οι γυναίκες να απαιτούν το χάπι από το γιατρό τους.»

Στην Γερμανία δεν επιτρεπόταν στην αρχή να το αγοράσουν ανύπαντρες γυναίκες. Γι’ αυτό πολλές νεαρές κοπέλες το αγόραζαν ανώνυμα, με το ταχυδρομείο.

‘Όποιος μοιράζεται δυο φορές το κρεβάτι του με τον ίδιο άνθρωπο περνάει στο κατεστημένο’

Όμως η προοπτική που έδινε το χάπι ήταν πρωτόγνωρη: απελευθέρωνε τα νεαρά ζευγάρια από τα δεσμά μιας ανεπιθύμητης κύησης. Μέσα σε λίγα χρόνια αυτή η πρακτική δυνατότητα κατέκτησε όλες σχεδόν τις Γερμανίδες. Το αντισυλληπτικό χάπι επηρέασε βαθιά την σεξουαλική συμπεριφορά όλων των ενηλίκων στις δυτικές κοινωνίες, γιατί εξαφάνισε το φόβο της απρόβλεπτης εγκυμοσύνης. Χωρίς το χάπι δεν θα μπορούσε η γενιά του ’68 να τολμήσει τη σεξουαλική επανάσταση.

Μια γενιά που ανδρώθηκε και ωρίμασε εκείνα ακριβώς τα χρόνια: με τις πορείες ειρήνης, το κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ, τη δολοφονία του Κένεντι, την διεκδίκηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, το σπάσιμο του συντηρητισμού στα πανεπιστήμια και στην κοινωνία, το φεμινιστικό κίνημα.

Ήταν η εποχή που στο Δυτικό Βερολίνο ιδρύθηκαν τα πρώτα κοινόβια, οι Kommunen. Ήταν τότε που το ελεύθερο σεξ, το ομαδικό σεξ και τα ναρκωτικά έγιναν η πρόκληση του κινήματος προς το κατεστημένο. Τα συνθήματα της εποχής που επηρέασαν τουλάχιστον τη γερμανική νεολαία μέχρι και τη δεκαετία του ’70 ήταν ‘όποιος μοιράζεται δυο φορές το κρεβάτι του με τον ίδιο άνθρωπο περνάει στο κατεστημένο’ ή ‘το σεξ είναι απελευθέρωση’ ή ‘ζήτω η αυτοδιάθεση του σώματος’. Την εποχή εκείνη το χάπι κάνει θραύση. Εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανίδες το εμπιστεύονται. Η πρώτη Βερολινέζα που πήρε το χάπι είναι η 72χρονη σήμερα Γκίζελα Μπούρκχαρντ. Τότε ζούσε σε ένα πολυπληθές κοινόβιο στο Βερολίνο και θυμάται: «Ο άνδρας μου είχε σεξουαλικές σχέσεις και με μια άλλη γυναίκα από το κοινόβιο. Την κάλεσα μάλιστα να κοιμηθεί μαζί μας στο ίδιο κρεβάτι. Σκέφθηκα πως πρέπει να δείξω ότι είμαι ανεξάρτητη, ότι πιστεύω στην αυτοδιάθεση του σώματος. Δυο μέρες αργότερα ήμουνα θηρίο από τη ζήλεια.»

72% των Γερμανίδων χρησιμοποιεί σήμερα το χάπι

Σε αντίθεση με τη Δυτική Γερμανία στην Ανατολική το χάπι επιτρεπόταν από την αρχή και μπορούσε να το πάρει κάθε γυναίκα, παντρεμένη ή όχι, νεαρή ή ώριμης ηλικίας. Ταυτόχρονα όμως άρχισε και η κριτική για τις παρενέργειές του. Σήμερα το χάπι έχει βελτιωθεί όσον αφορά τις παρενέργειες και είναι το πιο συνηθισμένο μέσο αντισύλληψης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου για την Διαφώτιση σε Ζητήματα Υγείας της Γερμανίας (Bundeszentrale für die Gesundheitliche Aufklärung) αντισυλληπτικά χάπια χρησιμοποιούν σήμερα γύρω στο 72% των γυναικών μεταξύ 20 και 29 ετών, ενώ στις ηλικίες 29 μέχρι 44 ετών το ποσοστό μειώνεται στο 55%.

Susanne von Schenck / Βιβή Παπαναγιώτου