80 χρόνια από τον ναζιστικό νόμο της ευγονικής

Το καλοκαίρι του 1933 οι εθνικοσοσιαλιστές του Αδόλφου Χίτλερ ήλεγχαν απόλυτα κάθε πτυχή της πολιτικής και κοινωνικής ζωής στη Γερμανία. Ήταν η στιγμή που επέλεξαν για να περάσουν από το κοινοβούλιο ένα νόμο για την «υγεία των γονιδίων» (Erbgesundheitsgesetz), με τον οποίο έθεταν σε λειτουργία το σχέδιό τους για τη δημιουργία μιας «άριας φυλής».

Με το νόμο που επικυρώθηκε στη βουλή στις 14 Ιουλίου του 1933 άνοιγε ο δρόμος στην υποχρεωτική στείρωση ατόμων είτε με διανοητικά προβλήματα, είτε με σοβαρά προβλήματα ένταξης στην κοινωνία. Στόχος των ναζί ήταν να σταματήσουν τη μετάδοση «προβληματικών γονίδιων» από τη μια γενιά στην επόμενη. Στις προϋποθέσεις για την αναγκαστική στείρωση ο νόμος αναφέρονταν συγκεκριμένα στα διανοητικά προβλήματα, την επιληψία, τη σχιζοφρένεια, τον αλκοολισμό, αλλά και τη σοβαρή σωματική δυσπλασία, που οφείλοντας σε γονιδιακό πρόβλημα.

Η γερμανίδα γιατρός και ιστορικός Κριστιάνε Ρότμαλερ ερευνά εδώ και χρόνια το ναζιστικό πρόγραμμα στείρωσης. Μιλώντας στην DW τονίζει ότι η διδασκαλία της ευγονικής απασχολούσε ειδικούς και μη ήδη από τον 19ο αιώνα: «Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ευγονική ήταν επινόηση των ναζί. Η βιολογία των γονιδίων θεωρούνταν ήταν ήδη από τότε ένας αναγνωρισμένος επιστημονικός τομέας. Κυρίως οι γιατροί χαιρέτισαν τότε τον νόμο των ναζί, ίσως γιατί πίστευαν ότι το όνειρο για μια τέλεια κοινωνία θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα.

Η ευθανασία

Με την αρχή του πολέμου η ευγονική των εθνικοσοσιαλιστών περνούσε σε μια νέα φρικτή φάση: την ευθανασία, η οποία προέβλεπε το θάνατο ανθρώπων με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα ή αναπηρία. Οι άνθρωποι με διανοητικές ή σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές θεωρούνταν βαρίδια για μια κοινωνία, η οποία θεωρούσε ότι «δεν μπορούσε να συμβάλλει πια στην θεραπεία τους», λέει η ειδικός Κριστιάνε Ρότμαλερ. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 1941, όταν οι διαμαρτυρίες της καθολικής εκκλησίας πάγωσαν ως ένα βαθμό το πρόγραμμα ευθανασίας των ναζί, περίπου 70.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από ενέσεις ή σε θαλάμους αερίων. Δυστυχώς οι θάνατοι συνεχίστηκαν και μέχρι το τέλος του πολέμου, όμως οι ναζί απέφευγαν πλέον να μιλούν δημόσια για το πρόγραμμα.

Σε αναγκαστική στείρωση έχουν προχωρήσει στο παρελθόν και άλλες χώρες, όπως η Σουηδία και οι ΗΠΑ, όπου τον περασμένο αιώνα στειρώθηκαν περίπου 60.000 άνθρωποι. Όμως καμία χώρα εκτός της εθνοσοσιαλιστικής Γερμανίας δεν δολοφόνησε ασθενείς και ανάπηρους. Ακόμα και δεκαετίες μετά το τέλος του πολέμου, τα θύματα της «ευγονικής» των ναζί ούτε αναγνωρίστηκαν ως τέτοια, ούτε αποζημιώθηκαν. Μόλις το 1988 η Γερμανική Ομοσπονδιακή Βουλή θεώρησε τις εκατοντάδες χιλιάδες αναγκαστικές στειρώσεις ποινικό αδίκημα.

Marc Lüpke-Schwarz / Στέφανος Γεωργακόπουλος

Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης