90 χρόνια Bauhaus

Το Bauhaus (Mπάουχαους) θεωρείται μια από τις σημαντικότερες σχολές στην αρχιτεκτονική, το design, ακόμα και τις εικαστικές τέχνες. Ιδρυτής του ο Γερμανός αρχιτέκτονας Βάλτερ Γκρόπιους.

Υποχώρηση της προσωπικότητας του καλλιτέχνη

Καθαρές κυβιστικές μορφές και διάφανες κατασκευές από γυαλί και μπετόν ανήκουν στα βασικά χαρακτηριστικά της σχολής του Μπάουχαους. Η σχολή ιδρύθηκε από τον αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους πριν από 90 ακριβώς χρόνια, το 1919 στην πόλη της Βαϊμάρης. Ο Γκρόπιους δεν ίδρυσε ωστόσο μόνο μια νέα σχολή στην αρχιτεκτονική. Εμπνεύστηκε την «εξαφάνιση της προσωπικότητας του καλλιτέχνη». Στόχος του η ομαδική εργασία, την οποία εφήρμοσε για πρώτη φορά στο Μπάουχαους. Συνεπής στις ιδέες του, αν και ιδρυτής του Μπάουχαους, δεν ήταν εκείνος που όριζε τις κατευθυντήριες γραμμές στο σχεδιασμό και την κατασκευή των κτιρίων που αναλάμβανε η σχολή του. Πίστευε μάλιστα ότι μέσα από το διάλογο δασκάλων και μαθητών και οι δάσκαλοι έχουν να μάθουν πολλά.

«Στόχος μου είναι η ’αυτονομία της διδακτικής διαδικασίας’, που σημαίνει ότι ο φοιτητής δεν μιμείται τον δάσκαλό του, έλεγε ο Γερμανός Βάλτερ Γκρόπιους. «Δίνουμε στον φοιτητή τα δεδομένα της ζωής, τα φυσικά και τα ψυχολογικά, έτσι ώστε εκείνος να δημιουργήσει τόσο την προσωπικότητά του, όσο και το έργο του».

Το Gesamtkunstwerk

Ο σημαντικότερος στόχος του Μπάουχαους ήταν το «συνολικό έργο τέχνης», στα γερμανικά Gesamtkunstwerk, το οποίο δημιουργείται από κοινού μέσω του διεπιστημονικού διαλόγου και της ανταλλαγής απόψεων. Όπως στον Μεσαίωνα η κατασκευή ενός καθεδρικού ναού συγκέντρωνε κάτω από τη σκέπη του μηχανικούς, ζωγράφους και γλύπτες, έτσι και ο Γκρόπιους έθεσε ως στόχο τη συνεργασία όλων των επιστημόνων και καλλιτεχνών στην κατασκευή ενός νέου κτιρίου για τον 20ο αιώνα. Το Μπάουχαους δεν μας έδωσε μόνο σημαντικές κατασκευαστικές αρχές, οι οποίες είναι ακόμα και σήμερα εμφανείς στον σχεδιασμό και τη γενικότερη φιλοσοφία κτιρίων. Μας έδωσε και μια διαφορετική πρωτοπόρα αντίληψη για το σχεδιασμό και τη λειτουργικότητα αντικειμένων καθημερινής χρήσης, όπως έπιπλα και φωτιστικά σώματα.

Η «συνεργασία αρχιτεκτόνων»

Το 1933 οι ναζί έκλεισαν τη σχολή του Μπάουχαους επειδή προφανώς δεν ταίριαζε με τις νεοκλασικιστικές τους απόψεις περί αρχιτεκτονικής. Ένα χρόνο μετά το τέλος του πολέμου το ΄46 ο Βάλτερ Γκρόπιους ιδρύει στις ΗΠΑ τη «Συνεργασία Αρχιτεκτόνων» εφαρμόζοντας και εδώ τις ιδέες του Μπάουχαους.

"Σκεφτείτε ότι κατασκευάζετε ένα χώρο με δεδομένες διαστάσεις και υλικά. Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν στις επιφάνειες αλλάζουν την επίδραση του χώρου στην ψυχή», έλεγε ο μεγάλος Γερμανός αρχιτέκτονας. «Αν η οροφή για παράδειγμα είναι σε μαύρο ματ χρώμα, μοιάζει να απομακρύνεται από τον παρατηρητή. Αν το ίδιο χρώμα γυαλίζει, η οροφή μοιάζει να έρχεται κοντύτερα σε μας. Τα χαρακτηριστικά αυτά μελετήθηκαν από εμάς διεξοδικά και σχετίζονται μόνο με την ψυχολογία».

Μέχρι το θάνατό του, το 1969, ο Βάλτερ Γκρόπιους κατασκεύασε μια σειρά από κτίρια εκτός Γερμανίας: στη Νέα Υόρκη, τη Βοστόνη, το Λονδίνο, τη Βαγδάτη ακόμα και στην Αθήνα. Το κτίριο της αμερικανικής πρεσβείας στην ελληνική πρωτεύουσα σχεδιάστηκε το 1961.