Iταλικός μανιερισμός στη Γερμανία

Όποιος θέλει να ξεχωρίσει στον χώρο της τέχνης θα πρέπει να καλλιεργήσει ένα προσωπικό στιλ. Αυτή τη μέθοδο χρησιμοποίησαν οι μανιεριστές κατορθώνοντας να γίνουν μέρος της Ιστορίας της Τέχνης. Ο επιμελητής της έκθεσης Μπάστιαν Έκλερσι περιγράφει μεταξύ άλλων ως «κομψή και καλλιεργημένη» την τέχνη μιας νέας γενιάς καλλιτεχνών της Φλωρεντίας του πρώιμου 16ου αιώνα. Όπως εξηγεί, ήθελαν να ξεχωρίσουν από μεγάλους αναγεννησιακούς πρωτοπόρους, όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Ραφαέλο Σάντσιο.

Κυρίαρχα στοιχεία στα έργα της εποχής είναι τα έντονα χρώματα, οι δυσαναλογίες στα μέρη του σώματος αλλά και ασυνήθιστες φόρμες και οπτικές γωνίες. Στην έκθεση του Μουσείου Στέντελ, που άνοιξε τις πύλες της σήμερα και θα διαρκέσει έως την 5η Ιουνίου, παρουσιάζεται μεγάλος αριθμός σημαντικών πινάκων, σκίτσων και γλυπτών εκείνης της περιόδου. Αφετηρία και ταυτόχρονα καρδιά της έκθεσης είναι η «απεικόνιση μιας κυρίας στα κόκκινα» του ζωγράφου Μπροντσίνο. Δεν είναι απλά ένας από τους πολυτιμότερους πίνακες στο Μουσείο Στέντελ, αλλά συγκαταλέγεται και στα κομβικότερα έργα της ζωγραφικής πορτρέτων στη Φλωρεντία. Η γυναίκα στον πίνακα δίνει μια αίσθηση υπεροψίας και ψυχρότητας κοιτάζοντας από απόσταση τον παρατηρητή. Μία αίσθηση που άρεσε να δίνει στα έργα του ο Μπροντσίνο, ζωγράφος της αυλής του πλούσιου Οίκου των Μεδίκων.

Τολμηρότερη απόδοση κλασσικών μοτίβων

Ζωγράφοι όπως ο Ρόσο Φιορεντίνο δεν δίσταζαν να δίνουν πιο τολμηρό χαρακτήρα σε κλασσικά μοτίβα. Χαρακτηριστικό είναι το έργο του που απεικονίζει την Παναγία με τον μικρό Ιησού και τον Ιωάννη τον Βαπτιστή επίσης σε παιδική ηλικία. Στον πίνακα από το έτος 1515 τα χαρακτηριστικά των δύο παιδικών προσώπων έχουν στοιχεία καρικατούρας ενώ κάτω από το κόκκινο ένδυμα της Παναγίας διαγράφονται το στήθος και ο αφαλός της.

Προκειμένου να παρουσιάσει τη στιλιστική ποικιλομορφία και την ιδιαιτερότητα των καλλιτεχνών της Φλωρεντίας σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο φάσμα, το Μουσείο Στέντελ εκθέτει συνολικά 120 έργα μουσείων από διάφορες γωνιές του κόσμου. Μεταξύ άλλων από το Μουσείου του Λούβρου, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και την Κρατική Πινακοθήκη της Στουτγάρδης. Πολλοί σημαντικοί πίνακες προέρχονται βεβαίως από τη Φλωρεντία, το επίκεντρο του μανιερισμού.

Τα οκτώ τμήματα της έκθεσης παρουσιάζουν τα έργα τέχνης και σε συνδυασμό με την ιστορία της Φλωρεντίας. Αδιαμφισβήτητη είναι η επιρροή της πανίσχυρης οικογένειας τραπεζιτών, των Μεδίκων, στη τέχνη της εποχής. Στην έκθεση αποτυπώνονται ακόμη πολιτικές ταραχές όπως η κατάκτηση της Ρώμης από τον Κάρολο τον Ε' και η προσωρινή δίωξη των Μεδίκων από τη Φλωρεντία.

Εκτός όμως από πίνακες, σκίτσα και γλυπτά έργα, ο επιμελητής της έκθεσης στο Μουσείο Στέντελ ήθελε να μεταφέρει στη Φρανκφούρτη και ένα δείγμα αρχιτεκτονικής του μανιερισμού. Για να πετύχει τον σκοπό του κατασκευάστηκε σε κλίμακα 1:3 εντός του Μουσείου Στέντελ ο προθάλαμος της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης με το διάσημο κλιμακοστάσιο του Μιχαήλ Άγγελου.

Ρούμπεν Κάλους / Άρης Καλτιριμτζής