Marie και Άδωνις

Δεν είναι λίγο μια ολόκληρη πεντηκονταετία, τα πενηντάχρονα τα γιορτάζει κανείς. Φέτος στη Γερμανία τιμήθηκαν τα πενήντα χρόνια της τουρκικής μετανάστευσης, πέρυσι τα πενήντα χρόνια της ελληνικής. Μια ολόκληρη πεντηκονταετία μπορεί να την γιορτάσει κανείς με μεμψιμοιρίες ή, κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, με θριαμβολογίες. Ο μετανάστης ανάμεσα σε δύο ακραίους ρόλους, του καταφρονεμένου και περιττού ή του σκαπανέα και αναντικατάστατου. Υπάρχουν άραγε τρόποι να δει κανείς τα πράγματα ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο πόλους; Μας φάνηκε ότι έναν τέτοιο τρόπο μας υποδεικνύει το φετινό βιβλίο του δημοσιογράφου της Süddeutsche Zeitung Αλέξανδρου Στεφανίδη με τίτλο Στον Έλληνα. Πρόκειται για την πραγματική ιστορία της οικογένειας Στεφανίδη που ξεκίνησε από τη Βόρεια Ελλάδα και κατέληξε στην Καρλσρούη. Μέσα από την ταβέρνα Στεφανίδη παρακολουθούμε και τη νεώτερη πολιτική και κοινωνική ιστορία της Γερμανίας τις τελευταίες δεκαετίες. Σημασία έχει το πρίσμα Στεφανίδη, δεν είναι η κλειδαρότρυπα του συμπλεγματικού, είναι η άδολη και γενναία ματιά του καθαρού τη καρδία που παρακολουθεί ένα νέο κόσμο και ταυτόχρονα γίνεται τμήμα του.

Μια αφρώδης μίξη

Αυτή την προοπτική μας θυμίζει και ένα άλλο καινούργιο βιβλίο, όχι αυτοβιογραφικό αλλά σίγουρα ελληνογερμανικό, με τίτλο Πατέρες και Γιοι. Επειδή μάλιστα στα γερμανικά οι "πατέρες" και η "φέτα" είναι ομόηχα, στον τίτλο προτιμάται χάριν παιδιάς η φέτα! Εκδόθηκε από τον οίκο Ullstein και φέρει την υπογραφή του Χρήστου Γιαννόπουλου, ενός επιτυχημένου στη γερμανική τηλεόραση σεναριογράφου, από αυτούς που οι σειρές τους προσελκύουν εκατομμύρια τηλεθεατών. Γεννήθηκε στην Πάτρα, ήρθε παιδάκι στη Γερμανία, έμεινε για πάντα εδώ. Το βιβλίο του κάτω από το μανδύα του μυθιστορήματος είναι ένα κεφάτο ευθυμογράφημα για τη συνεύρεση, για την έλξη και την άπωση της ελληνικής και της γερμανικής νοοτροπίας, για την αφρώδη μίξη του απρόβλεπτου και του προβλέψιμου, του άτακτου και του τακτοποιημένου.

Προϋπόθεση ελευθερίας

Έχουμε και λέμε: Η Γερμανίδα βιβλιοπώλις Μαρία βλέπει για μια τελευταία φορά τον Έλληνα σύζυγό της Άδωνι. Πρέπει να επικυρώσουν και νομικά πλέον τον χωρισμό τους. Αυτή έχει καταφύγει ήδη στην τετράγωνη αγκάλη του καθηγητή Κάσπαρ, αυτός έχει προσφύγει ήδη σε εναλλακτικές περιπέτειες. Αλλά έχουν υπολογίσει χωρίς τον ξενοδόχο, τον Οδυσσέα και την Πεπίνα, γονείς του Άδωνι που καταφθάνουν με ένα αρνί στα μπαγκάζια τους για να γιορτάσουν το Πάσχα με τα παιδιά. Εννοείται ότι διαφωνούν κάθετα με το σχεδιαζόμενο διαζύγιο και εννοείται ότι θα επιβάλουν στους ήρωες του ελληνογερμανικού γάμου μια σειρά σπαρταριστές περιπέτειες μέχρι να οδηγηθούμε στο αίσιο τέλος. Δυο βιβλία εντελώς διαφορετικά και παρ’ όλα αυτά με κοινή αφετηρία. Είναι μια αφετηρία που δεν δραματοποιεί τις διαφορές της ελληνικής και της γερμανικής νοοτροπίας, που δεν απαιτεί μονιστικά ότι όλα πρέπει να είναι ή να γίνουν ένα και το αυτό για να νοιώσουμε καλά, που δεν μετατρέπει τη συνειδητοποίηση της διαφοράς σε σύμπλεγμα αλλά προϋπόθεση ελευθερίας. Χωρίς πικρία, χωρίς χαιρεκακία των μεν για τους δε, με χιούμορ και κατανόηση για τους μεν και για τους δε. Μας φαίνεται μάλιστα ότι αυτή η προσέγγιση είναι σε βαθύτερο επίπεδο πιο ανθρωπιστική από την καταγγελία και το ανάθεμα.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής