Oι νέες πρωτεύουσες της ΕΕ: Πράγα και Μπρατισλάβα

Η πρωτεύουσα της Τσεχίας αριθμεί περίπου 1,2 εκ. κατοίκους. Σε όλους τους ταξιδιωτικούς οδηγούς διαβάζουμε ότι η Πράγα μοιάζει με υπαίθριο μουσείο. Και πράγματι. Είναι γεγονός ότι σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή πόλη δεν υπάρχουν τόσα καλοδιατηρημένα κτίρια από τόσους διαφορετικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Όπου και να γυρίσει ο επισκέπτης το βλέμμα του θα δει πύργους και παλάτια. Δεν είναι τυχαίο ότι η Πράγα αποκαλείται «πόλη των εκατό πύργων». Η UNESCO την περιλαμβάνει στα μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Με 12 κορώνες, περίπου 30 λεπτά, ο επισκέπτης μπορεί να πάρει τη γραμμή 22 του τραμ και να γυρίσει σχεδόν όλα τα αξιοθέατα της πόλης. Αφετηρία είναι η πλατεία της Ειρήνης στην καινούργια πόλη. Το τραμ περνά από την πλατεία του Καρόλου, μπροστά από το Εθνικό Θέατρο, το γνωστό καφέ «Σλάβια» και μετά περνά τον ποταμό Μολδάβα για να καταλήξει απέναντι στο κάστρο της πόλης, το «Πράτσκι Χραντ», όπως το ονομάζουν οι Τσέχοι. Το κάστρο, που είναι το σύμβολο της πόλης ήταν καθ΄ όλη την χιλιόχρονη ιστορία του κατοικία των ηγεμόνων: βασιλιάδων, αυτοκρατόρων και επισκόπων. Σήμερα είναι η έδρα του προέδρου της Τσεχίας Βάκσλαβ Κλάους.

Το ύψωμα, στο οποίο είναι χτισμένο το κάστρο, επισκέπτονται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες χιλιάδες τουρίστες. Σημαντικό αξιοθέατο πάνω στο ύψωμα είναι και ο καθεδρικό ναός του Αγίου Βίτου. Γύρω από το ναό υπάρχει ένας οικισμός από μικρά σπίτια, στα οποία ζούσαν τον 19ο αιώνα τεχνίτες, καλλιτέχνες και συγγραφείς. Στο σπίτι με τον αριθμό 22 ζούσε ο συγγραφέας Φραντς Κάφκα, που γεννήθηκε στην Πράγα το 1883. Σήμερα το σπίτι του στεγάζει ένα βιβλιοπωλείο. Δίπλα ακριβώς υπάρχει ένα κατάστημα με είδη μουσικής, στο οποίο εργάζεται η Ιβέτα Σλοβάτσκοβα:

«Βρισκόμαστε φυσικά στο «Χρυσό Σοκάκι», το πιο γνωστό σοκάκι της πόλης. Είναι πολλοί εκείνοι που έρχονται εδώ για να δουν το σπίτι του συγγραφέα Φρανς Κάφκα»

Από την Πράγα περνάμε τώρα στην γειτονική Σλοβακία και την πρωτεύουσα Μπρατισλάβα, που είναι χτισμένη ανάμεσα στον Δούναβη και τα μικρά Καρπάθια. Την εποχή της Τσεχοσλοβακίας, πριν από την ανεξαρτητοποίηση της Σλοβακίας το 1993, η Μπρατισλάβα θεωρούνταν πρωτεύουσα δεύτερης κατηγορίας. Σήμερα ωστόσο η πόλη των 420 χιλιάδων κατοίκων παίρνει σιγά-σιγά τη θέση που της αξίζει, ως μητρόπολη στο κέντρο της Ευρώπης μεταξύ Πράγας, Βουδαπέστης και Βιέννης. Η ακμή της Αυστροουγγαρίας τον 18ο αιώνα ήταν ο χρυσός αιώνας της Μπρατισλάβας. Η εθνική ταυτότητα της πόλης είναι δύσκολο να οριστεί. Είναι σλοβακική, γερμανική ή μήπως ουγγρική; «Ακόμα και το όνομά της άλλαξε αρκετές φορές μέσα στους αιώνες», λέει ο αντιδήμαρχος της Μπρατισλάβας και ιστορικός Πέτερ Χόλτσικ:

«Η πόλη ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από τους Γερμανούς και είχε τότε το όνομα Πρέσμπουργκ. Αργότερα από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα ήταν η πρωτεύουσα της Ουγγαρίας. Οι κάτοικοι μιλούσαν ωστόσο περισσότερο γερμανικά παρά ουγγρικά ή σλαβικά. Μόλις μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο η Μπρατισλάβα εκσλαβίστηκε».

Μετά το τέλος του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου η Μπρατισλάβα ενσωματώθηκε το 1919, παρά τη θέληση των κατοίκων της, στην Τσεχοσλοβακία. «Οι ντόπιοι θα προτιμούσαν μια πόλη-κράτος με ένα καθεστώς όμοιο με εκείνου του Ντάνσικ ή του Σαν Μαρίνο», τονίζει ο αντιδήμαρχος.

Όλα αυτά είναι όμως πιά παρελθόν. Η Μπρατισλάβα ξεπερνά αργά, αλλά σταθερά τα χτυπήματα της ιστορίας. Για πολλά χρόνια υπήρξε μια συνοριακή πόλη προς το λεγόμενο «σιδηρούν παραπέτασμα». Η ένταξη της Σλοβακίας στην ΕΕ δίνει στην Μπρατισλάβα τον ρόλο και τη σημασία που είχε και στο παρελθόν: σημείο συνάντησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ παλιάς και νέας Ευρώπης.