Oι πρόσφυγες και το παράδειγμα του Παρισιού

Όταν πριν από 10 χρόνια δυο νεαροί έπεφταν νεκροί από σφαίρες αστυνομικών στο υποβαθμισμένο προάστιο του Παρισιού Κλισί σου Μπουά, ξέσπασαν αμέσως ταραχές σε διάφορες γαλλικές μεγαλουπόλεις. Αρκετοί κοινωνιολόγοι ανέφεραν τότε ως πιθανή αιτία των ταραχών τον πολεοδομικό σχεδιασμό των προαστίων του Παρισιού. Κατά τη δεκαετία του 1950 χτίστηκαν στις παρυφές των γαλλικών πόλεων ολόκληροι οικισμοί για τους γάλλους μετανάστες που έρχονται εδώ από τις γαλλικές αποικίες.

Η πόλη του Αμβούργου σχεδιάζει την ανέγερση παρόμοιων οικισμών. Μέχρι τα τέλη του 2016 πρόκειται να οικοδομηθούν περί τα 800 διαμερίσματα που προορίζονται για έως και 4.500 πρόσφυγες. Τα πρώτα 15 χρόνια θα μπορούν να κατοικούν στους οικισμούς αυτούς μόνον πρόσφυγες.

Αναγκαίες οι καθημερινές επαφές

Για την κοινωνιολόγο Μπίργκιτ τσουρ Νίντεν πρόκειται για μια πολύ κακή προσέγγιση του ζητήματος. Όπως σχολίασε σε συνέντευξή της προς τη Deutsche Welle:

«Επί της αρχής το θεωρώ κακή ιδέα να συγκεντρώνεις ανθρώπους που βρίσκονται σε παρόμοια κοινωνική κατάσταση σε συγκεκριμένους χώρους. Το ζητούμενο είναι η ενσωμάτωση αυτών των ανθρώπων και για να γίνει αυτό θα πρέπει να αποκτήσουν επαφές και με άλλα μέλη της κοινωνίας». Και αυτό δεν μπορεί να συμβεί, σύμφωνα με την ειδικό, εάν σε σχολεία και σούπερ μάρκετ συναντούν μόνον άλλους πρόσφυγες.

Ο εν τω μεταξύ αποθανών κοινωνιολόγος Χάρτμουτ Χόιζερμαν διέκρινε ένα από τα βασικά προβλήματα των προαστίων του Παρισιού στη γεωγραφική απόστασή τους από το κέντρο της πόλης. Στο Αμβούργο όμως τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Οι προσφυγικοί οικισμοί θα ανεγερθούν εν μέρει σε κεντρικά σημεία, όπου υπάρχουν ήδη σχολεία και καταστήματα.

Κομβικός ο ρόλος των σχολείων

Ο δε ρόλος των σχολείων είναι κομβικός. Όπως εξηγεί η ειδικός, «το να επισκέπτονται ένα σχολείο μόνον παιδιά μεταναστών δεν σημαίνει ότι το σχολείο είναι κακής ποιότητας, ωστόσο όταν τα παιδιά μένουν καθ' όλη τη διάρκεια της σχολικής τους εκπαίδευσης μεταξύ τους, τότε διαπιστώνεται συνήθως μια περίεργη κοινωνική εξέλιξη».

Ποιο ρόλο όμως παίζει ο τόπος κατοικίας στη διαδικασία ένταξης; Σύμφωνα με την ειδικό, οι γείτονες δεν γίνονται αυτομάτως και φίλοι, ωστόσο «δημιουργούνται περισσότερες ευκαιρίες και οι μετανάστες και πρόσφυγες έχουν πολύ ισχυρότερο κίνητρο να μάθουν γερμανικά όταν μιλά γερμανικά και ο περίγυρός τους».

Η ίδια θεωρεί λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό να διαμένουν οι πρόσφυγες εκεί όπου εύκολα μπορούν να αποκτήσουν επαφές με τις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες, όχι μόνον με Γερμανούς αλλά και τους υπόλοιπους μετανάστες, προκειμένου να μην είναι δέσμιοι του δικού τους κοινωνικού μικρόκοσμου. Με άλλα λόγια: η Μπίργκιτ τσουρ Νίντεν εκτιμά ότι οι πρόσφυγες θα έπρεπε να επιλέγουν μόνοι τον τόπο κατοικίας τους. Είναι προτιμότερο να λαμβάνουν επίδομα στέγασης παρά να τους παρέχεται δωρεάν διαμέρισμα σε οικισμό, λέει χαρακτηριστικά. «Σε κάθε περίπτωση. Σε πόλεις όπως το Αμβούργο αλλά εν τω μεταξύ και το Βερολίνο βέβαια, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βρει κανείς σπίτι που να μπορεί να πληρωθεί απλώς με το επίδομα στέγασης».

Γιαν Ντάβιντ Βάλτερ / Κώστας Συμεωνίδης