O άνθρωπος της Πτώσης του Τείχους

«Εξ όσων γνωρίζω ο νέος κανονισμός για τα ταξίδια προς τη Δύση ισχύει αμέσως, χωρίς καθυστέρηση». Με αυτά τα λόγια ο Γκύντερ Σαμπόφσκι, ένα από τα υψηλόβαθμα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας και εκπρόσωπος του Πολιτικού Γραφείου ανακοίνωσε στην πλέον ιστορική συνέντευξη τύπου στη μεταπολεμική γερμανική ιστορία το πολυπόθητο άνοιγμα των συνόρων μεταξύ της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας.

Η ανακοίνωση έγινε κυριολεκτικά κατά λάθος, στο πλαίσιο μιας κατά τα άλλα πληκτικής ενημέρωσης δημοσιογράφων πάνω σε θέματα της κυβερνητικής ημερήσιας διάταξης. Προς το τέλος της ενημέρωσης κι ενώ φημολογούνταν ότι το ανατολικογερμανικό καθεστώς σχεδιάζει τη χαλάρωση του καθεστώτος παροχής αδειών για ταξίδια στη Δύση, ένας ιταλός δημοσιογράφος ρώτησε τον Σαμπόσφκι πότε θα άρχιζε να εφαρμόζεται η νέα οδηγία. Η απάντηση του Σαμπόφσκι περί άμεσης εφαρμογής του κανονισμού, δόθηκε όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων μάλλον αυθόρμητα, από μια παρανόηση του Σαμπόφσκι, δίχως να έχει λάβει σχετική εντολή από τον Έριχ Χόνεκερ, ΓΓ του Κόμματος και Πρόεδρο της ΛΔΓ.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν ήταν καταιγιστικά και η ροή της γερμανικής ιστορίας άλλαξε μια για πάντα. Λίγες ώρες αργότερα Ανατολικογερμανοί άρχισαν δειλά-δειλά να περνούν τα σύνορα, ενώ πολύ σύντομα σταμάτησαν οριστικά οι έλεγχοι διαβατηρίων λόγω της κοσμοσυρροής στα συνοριακά φυλάκια. Το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου 1989 έπεσε το Τείχος του Βερολίνου και μαζί του η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας.

Το μοιραίο πρόσωπο ενός καθεστώτος

O Γκύντερ Σαμπόφσκι γεννήθηκε στις 4 Ιανουαρίου του 1929 στο Μεκλεμβούργο, γιος ενός υδραυλικού. Μετά το τέλος του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου σπούδασε δημοσιογραφία. Σε νεαρή ηλικία εργάστηκε ως συντάκτης στην εργατική εφημερίδα Tribüne και στη συνέχεια έγινε αρχισυντάκτης της Neues Deutschland, φίλα προσκείμενης στον Χόνεκερ. Το 1984 ο Σαμπόφσκι γίνεται μέλος του Πολιτικού Γραφείου και πολύ γρήγορα αρχίζει να θεωρείται πιθανός διάδοχος του Χόνεκερ στην ηγεσία του Κόμματος. Η πτώση του Τείχους και η γερμανική Επανένωση ανέκοψαν όμως οριστικά την φιλόδοξη πολιτική του καριέρα. Οκτώ χρόνια μετά την Επανένωση, εν έτει 1997, ο Σαμπόφσκι μαζί με άλλα δύο μέλη του Πολιτικού Γραφείου δικάστηκε και φυλακίστηκε με την κατηγορία της ανοχής απέναντι στις κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το ανατολικογερμανικό καθεστώς.

Ο Σαμπόφσκι αποφυλακίστηκε το 2000 μετά την απονομή χάριτος από τον δήμαρχο Βερολίνου Έμπερχαρντ Ντίπγκεν. Κατά τη διάρκεια της δίκης του, του είχε αναγνωριστεί ως ελαφρυντικό το γεγονός ότι συνέβαλε στην «βελούδινη» δημοκρατική μετάβαση του 1989. Μετά την αποφυλάκισή του άρχισε να γράφει βιβλία και να δίνει διαλέξεις, ενώ σε κάθε περίσταση προσπαθούσε να αποτάξει τον χαρακτηρισμό «προδότη» που του απέδιδαν οι πρώην σύντροφοί του. «Με μισούν», είχε πει το 2006 σε συνέντευξή του στο περιοδικό Cicero αναφερόμενος στους πρώην ομοϊδεάτες του, οι οποίοι μετά την πτώση του Τείχους τον θεώρησαν ως ηθικά υπαίτιο για την αποκαθήλωση του Κόμματος και το τέλος της ΛΔΓ.

O Γκύντερ Σαμπόφσκι πέθανε σε ηλικία 86 ετών στο Βερολίνο την 1η Νοεμβρίου 2015 μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Όπως ανέφερε η σύζυγός του Ιρίνα τα τελευταία χρόνια της ζωής αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας

Δήμητρα Κυρανούδη (DW, dpa, FAZ)