Και οι μυστικές υπηρεσίες κάνουν λάθη…

Ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ είχε πει ότι περισσότερα μαθαίνει διαβάζοντας την έγκυρη εφημερίδα «Νeue Zürcher Zeitung» της Ζυρίχης, παρά διαβάζοντας τις εισηγήσεις της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Αυτό το ρητό μας θύμισε ο πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας και κατόπιν υφυπουργός Εσωτερικών ΄Αουγκουστ Χάνινγκ, μιλώντας σε συνάντηση εμπειρογνωμόνων υπό την αιγίδα του πολιτικού Ιδρύματος «Χανς Ζάϊντελ» και με κύριο αντικείμενο τη δραστηριότητα, αλλά και τα λάθη των μυστικών υπηρεσιών.

Κατά σύμπτωση στην ίδια συνάντηση συμμετείχε ο Ελβετός δημοσιογράφος της «Νeue Zürcher Zeitung» Eric Gujer, ο οποίος θεωρείται αυθεντία σε θέματα μυστικών υπηρεσιών. Ο ίδιος δηλώνει μεταξύ σοβαρού και αστείου ότι η ποιότητα των πληροφοριών που παρέχουν σήμερα οι υπηρεσίες λίγο απέχει από τις προβλέψεις που κάνει μία χαρτορίχτρα. Και αυτό για πολλούς λόγους. Κατ΄αρχάς, γιατί έχει αλλάξει το διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό:

«΄Εχει περάσει πια η εποχή του ψυχρού πολέμου», λέει ο Ελβετός δημοσιογράφος. «Τότε είχαμε έναν αντίπαλο που ήταν δυνατός, αλλά και εν μέρει προβλέψιμος. Σήμερα η κατάσταση αλλάζει κάθε τόσο. Για τις υπηρεσίες πληροφοριών δεν είναι εύκολο να αντιδράσουν άμεσα και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ή σε έναν καινούριο αντίπαλο».

Οι πράκτορες έγιναν ...γραφειοκράτες

Υπάρχει όμως και ένας ακόμα βασικός λόγος για την αναποτελεσματικότητα των μυστικών υπηρεσιών: πολλές από αυτές βυθίζονται στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας, ενώ άλλες δεν έχουν τα απαραίτητα μέσα, υποστηρίζει ο Eric Gujer. Είτε γιατί το προσωπικό είναι ελάχιστο, είτε γιατί η χρηματοδότησή τους είναι περιορισμένη.

Από την πλευρά τους οι άνθρωποι των μυστικών υπηρεσιών επιρρίπτουν ευθύνες και στους πολιτικούς. Το ζήτημα δεν είναι μόνο η ποιότητα των πληροφοριών, αλλά και η διάθεση του άλλου να τις αξιοποιήσει και πολλοί δεν δέχονται εύκολα υποδείξεις, υποστηρίζει ο Hans Georg Wieck, πρώην επικεφαλής του BND, της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών:

«Δεν είναι ότι απορρίπτουν τις υποδείξεις, αλλά θα πρέπει να τους μιλήσει κανείς με τρόπο που να τους κάνει να ενδιαφερθούν», υποστηρίζει. «Ακόμη και όσοι ζουν στον κόσμο τους, έχουν κάθε συμφέρον να αποφύγουν τα λάθη ή να αισθάνονται ότι οδηγούν τις εξελίξεις».

Αναζητείται στρατηγική επικοινωνίας

Ο Hans Georg Wieck τονίζει ότι οι υπηρεσίες θα πρέπει να βελτιώσουν την επικοινωνία ανάμεσα σε διαφορετικά τμήματα με παρεμφερείς αρμοδιότητες. Αλλά και την επικοινωνία τους με γενικούς γραμματείς των υπουργείων ή ακόμα και με κορυφαίους πολιτικούς.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο πρόβλημα, επισημαίνει ο πρώην επικεφαλής της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Πολλές φορές ακόμα και μία τεκμηριωμένη άποψη δεν εισακούγεται από έναν πολιτικό, μόνο και μόνο γιατί δεν ταιριάζει με την κοσμοθεωρία του:

«Αυτός ο κίνδυνος υπάρχει πάντοτε. Βέβαια όταν κάποιος δικός μας έχει εμπειρία σε διεθνές περιβάλλον, τότε συνήθως δέχονται να ακούσουν τη γνώμη του. Το αν την αξιοποιούν κιόλας, είναι άλλο ζήτημα».

Ο Hans Georg Wieck συμφωνεί πάντως ότι και οι ίδιες οι υπηρεσίες κάνουν λάθη. Και ότι μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου έχουν αλλάξει τα δεδομένα. Αυτό που δεν έχει αλλάξει είναι ότι εξακολουθούν να εμφανίζονται νέες απειλές, τις οποίες πρέπει κανείς να προβλέψει και να αντιμετωπίσει…

Peter Philipp/Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου