آیا ممنوعیت استفاده از کمره‌های دارای قابلیت پرواز موجه است؟

کمره‌های هدایت شونده‌ای که قابلیت پرواز را دارند، تکنالوژی جدیدی است که به تازگی وارد افغانستان شده و در یکی دو سال اخیر توسط بعضی از تلویزیون‌های خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این تکنالوژی هنوز عام نیست و همه تلویزیون‌ها به آن دسترسی ندارند. تنها دو شبکه تلویزیونی در افغانستان دارای چنین کمره‌ها هستند و از آن‌ها برای تصویر برداری از حوادثی مانند مسابقات ورزشی و تظاهرات‌های گسترده استفاده می‌کنند.

این کمره‌ها قابلیت پرواز را دارند و می‌توانند ساحات وسیعی را از فضا تحت پوشش قرار دهند و فلمبرداری نمایند. تصویرهایی که توسط این کمره‌ها ثبت می‌شوند توسط کمره‌های عادی ممکن نیست. این کمره‌ها توسط ریموت از راه دور کنترول می‌شوند.

اما حکومت افغانستان استفاده از این کمره‌ها را ممنوع کرد. جاوید فیصل سخنگوی ریاست اجرائیه روز پنجشنبه در این مورد گفت: «شورای امنیت ملی فیصله کرده است که کمره‌هایی که توسط هواپیماهای بی‌سرنشین استفاده می‌شوند، به دلایل امنیتی و به خاطر منافع ملی استفاده نشوند.»

استفاده از این کمره ها برای تصویر برداری زمانی جنجالی شد که یکی از تلویزیون‌های خصوصی در روز بیستم عقرب سال گذشته تظاهرات موسوم به جنبش تبسم را از طریق فضا فلمبرداری کرد. تصاویری که به صورت زنده از طریق این تلویزیون نشر می‌شد، صف‌های طولانی و حضور انبوه مردم را در نزدیکی قصر ریاست جمهوری نشان می‌داد. اما حکومت افغانستان در تظاهرات جبنش روشنایی استفاده از این کمره ها را منع کرد و هیچ تلویزیونی اجازه نیافت که این تظاهرات را از فضا توسط چنین کمره ها پوشش دهد و به صورت زنده نشر کند.

حکومت افغانستان توضیح نداده است که استفاده از این کمره‌ها چگونه منافع ملی و امنیت ملی را با خطر مواجه می‌کند. وزارت داخله روز چهارشنبه با نشر اعلامیه‌ای استفاده از این کمره‌ها ممنوع اعلام کرد: «به اساس فیصله شورای امنیت و نهادهای امنیتی کشور مبنی بر پیشنهاد رسانه‌های ملی و بین‌المللی به منظور اخذ تصاویر ویدیویی با استفاده از کمره‌های دارای قابلیت پرواز (DroneCamera)، استفاده از این نوع کمره‌ها را ممنوع اعلام نموده‌اند.»

حکومت افغانستان گفته است که استفاده از این کمره‌ها برای نهادهای امنیتی مشکل‌ساز است. در این اعلامیه آمده است: «وزارت امور داخله با تمام احترامی که به کار رسانه‌ای دارد، به رسانه‌های ملی و بین‌المللی احترمانه ابلاغ می‌نماید تا از این نوع کمره‌ها که قابلیت پوشش وسیع دارد و برای نهادهای امنیتی مشکلات امنیتی ایجاد می‌نماید، استفاده ننمایند.»

"حکومت دلیل قانع کننده ای ندارد"

در همین حال مسئولان رسانه‌های خصوصی و نهادهای مدافع رسانه‌های آزاد می‌گویند استفاده از کمره‌هایی که قابلیت پرواز را دارند، هیچ خطری برای امنیت و یا منافع ملی ندارد. آن‌ها می‌گویند حکومت با وضع این محدودیت می‌خواهد با تکنالوژی جدید مبارزه کند.

عبدالله خنجانی مدیر مسئول تلویزیون یک در گفتگو با دویچه وله گفت استفاده از این کمره‌ها در جهان و توسط رسانه‌ها معمول است و حکومت با این اقدام بر آزادی بیان و پخش و نشر اطلاعات محدودیت وضع می‌کند: «این جداً محدود کننده آزادی بیان و اطلاع رسانی است، آزادی ای که در قانون اساسی آزادی بیان پیش‌بینی شده است.»

به باور آقای خنجانی استفاده از تکنالوژی مدرن برای فلمبرداری منافع فردی و عمومی را تهدید نمی‌کند و حکومت نیز دلیل قانع کننده‌ای برای وضع محدودیت بر این تکنالوژی را ندارد.

هماهنگی با حکومت

مسئولان تلویزیون‌های خصوصی می‌گویند کمره‌هایی که قابلیت پرواز را دارند، به صورت غیرمسئولانه و برای ثبت تصویرهای مراکز نظامی و ممنوع استفاده نمی‌شوند.

روش استفاده از این کمره ها طوری بود که تلویزیون‌هایی که از این تکنالوژی استفاده می‌کنند، پیش از ثبت یک صحنه، طی یک نامه رسمی از نهادهای امنیتی اجازه می‌گیرند، سپس برای تصویربرداری از صحنه‌های کلان، از آن استفاده می‌کنند.

به گفته مسئولان تلویزیون‌های خصوصی، زمان و مکان ثبت تصویر، موضوع تصویر و محدوده و محلاتی که توسط این تکنالوژی تصویر برداری می‌شود، برای نهادهای امنیتی ابلاغ می‌گردد و نهادهای امنیتی در جریان قرار می‌گیرند.

"خلاف قانون"

سازمان "نی، حمایت کننده رسانه‌های آزاد افغانستان" نیز به این تصمیم حکومت واکنش نشان داد. این نهاد با نشر اعلامیه‌ای این اقدام حکومت را غیرقانونی و محدود کننده آزادی بیان خواند.

مجیب خلوتگر رئیس موسسه نی به دویچه وله گفت: «غیرقانونی به این دلیل است که خلاف ماده پنجاه قانون اساسی است. ناقص است، به این دلیل که حکومت افغانستان و هیچ حکومتی این توانایی را ندارد که جلو استفاده از تکنالوژی را به خصوص در رابطه به روزنامه نگاری بگیرد.»

نی از شورای امنیت ملی خواسته است تا در این اقدام خود تجدید نظر کند. در اعلامیه‌ای که توسط دفتر نی نشر شده آمده است: «پهپادها در حال حاضر در دنیا هم به‌عنوان ابزار روزنامه‌نگاری و هم به‌عنوان ابزار بازرگانی و تجارتی به‌صورت و عام و گسترده استفاده می‌شود.»

دفتر «نی» پیشنهاد کرده که به‌جای ممنوعیت استفاده از این کمره ها توسط رسانه‌ها، شورای امنیت می‌تواند محلات نظامی را مشخص و تصویربرداری از آن‌ها را ممنوع اعلام کند.