افشای ملیت و قومیت مجرمان؛ جنجال رسانه های آلمان

پولیس شهر مانهایم در جنوب غرب آلمان پس از دستگیری فرد مظنونی که با موتر به مردم حمله کرده بود، نوشت: «مظنون آلمانی و بدون پیشینه مهاجرت است». پولیس با این پیام به شایعاتی پاسخ گفت که درباره قومیت و ملیت فرد مظنون در رسانه های اجتماعی دست به دست می گشت. پولیس حتی متهم شده بود که قصدا قومیت این فرد را پنهان نگه داشته است.

چنین مسئله ای بخشی از یک بحث گسترده و درازمدت در رسانه های آلمان است: آیا خبرنگاران می توانند قومیت و ملیت یک فرد مجرم را منتشر کنند یا خیر؟

نیکولاوس یاکوب، مدیر "انستیتوت ژورنالیسم" در شهر ماینس آلمان می گوید: «چه ضرور است که بدانیم فردی که مثلا از یک کیوسک دزدی کرده، صرب یا ترک است، یا مدت زیادی در فرانکفورت زندگی کرده است». به هر حال، رسانه های آلمان در چنین مواردی، جزئیات درباره سابقه فرد مظنون را نشر نمی کنند. اما هر روز، ملیت یک مظنون نقش پررنگ تر در گزارشدهی یک جنایت پیدا می کند.

سرقت و آزار جنسی زنان گروهی در شب سال نو ۲۰۱۵ / ۲۰۱۶ در شهر کلن آلمان، نقطه عطفی در این بحث بود. شاهدان کسانی را که مرتکب این جنایت شده بودند، مردان جوان "از شمال افریقا یا با اصالت عربی" توصیف کردند. با این حال، انتقاداتی از چگونگی گزارشدهی رسانه ها درباره این رخداد وجود داشت که مردم می گفتند رسانه ها قصدا از ذکر قومیت مردها خودداری کرده اند. به هرصورت، رسانه های آلمانی به خاطر خط و مشی اخلاق حرفه ای، به این بخش یک واقعه چندان نپرداختند.

شورای رسانه ها خط و مشی را تنظیم کرد

اما فشار افکار عمومی بر چگونگی گزارشدهی رسانه ها تاثیری نماند. یک پژوهش جدید که توسط دانشگاه مونشن انجام شده، نشان می دهد که چندین هفته پس از واقعه شب سال نو در کلن، روزنامه ها تمایل داشتند تا قومیت مرتکبان جنایت را بیش از گذشته ذکر کنند. با این همه، آمار جنایی نشان می دهد که هیچ نشانه ای از افزایش جرم خارجی ها در این دوره زمانی به چشم نمی خورد.

"شورای رسانه های آلمان" حالا خط و مشی درباره گزارشدهی جنایات را تعدیل کرده است و اختیارات بیشتری داده است. این شورا گفته است که اگر "به نفع و علاقه مردم" باشد، یاد کردن قومیت، مذهب و دیگر نکات خرد می تواند موجه باشد. پیش از این، برای چنین کاری نیاز به یک ارتباط و شواهد قوی بود؛ به عنوان مثال وقتی گزارش درباره مافیای ایتالیا می بود.

رسانه های آلمان با احتیاط با مسائل قومی و ملیتی رفتار می کنند حتا اگر گزارش درباره یک جنایت باشد. این احتیاط بر می گردد به تبعیض و تعقیب گسترده در دوران نازی ها در آلمان. یاکوب می گوید که فرهنگ رسانه های آلمان بسیار متفاوت از دیگر کشورها مانند ایالات متحده و بریتانیا است؛ جایی که خبرنگاران می خواهند تا دقیق تر و شدیدتر درباره یک موضوع گزاش بدهند، به ویژه وقتی موضوعات درباره "افراد مشهور" و جنایتکاران باشد.

موضوعی برای داوری

به گفته یاکوب، خبرنگاران آلمان مجبور شده اند تا درباره اتهاماتی مبنی بر پنهانکاری، پاسخ بدهند. آنها مجبورند تا تصمیم بگیرند که آیا تن به فشار افکار عامه بدهند یا همان اصول قبلی خود را پی بگیرند. آیا خبرنگاران باید هیاهو را خاموش کنند که هواداران حزب راستگرا و ضد مهاجرت "بدیل برای آلمان" به آنها "رسانه های دروغگو" می گویند؟

رسانه خصوصی "ان. تی. وی" تصمیم گرفته است که چگونگی گزارشدهی را بر اساس تک تک دوسیه ها تنظیم کند. سونیا شویتیه، مدیر مسئول این تلویزیون می گوید: «هدف ما همیشه این بوده است که به بیننده های خود پوشش فراگیر خبرها را مهیا کنیم و مانند سرپرست با آنها رفتار نکنیم».

رسانه دولتی "زد. دی. اف" می گوید که فقط هنگامی ملیت و قومیت یک مظنون یا جنایتکار را فاش می کند که مرتبط با حادثه باشد؛ با آن هم، این موضوع می تواند پرسش پیچیده ای را درباره داوری با خود داشته باشد.

اما سیاست روزنامه "زاکسیشه سایتونگ" چاپ درسدن در شرق آلمان، از ماه جولای سال گذشته این است که همواره ملیت مرتکبان جرم را بنویسد. چنین خواستی از سوی مردم، در یک پژوهش توسط لوتس هاگن، کارشناس ارتباطات نیز به چشم می خورد. هاگن می گوید که تقریبا نیمی از افراد فکر می کنند که به خبرنگاران دستور داده شده تا به خاطر بحران جاری مهاجرت، درباره قومیت مجرمان چیزی نگویند. هاگن همچنان دریافته است که مردم دوست دارند تا میزان جرم توسط خارجی ها را نسبت به آمار واقعی، بیشتر جلوه دهند.

قرار است پژوهش دیگری نیز طی یک سال انجام شود. فرضیه هاگن این است که آیا گزارش دادن قومیت و ملیت مجرمان تاثیری در درک بهتر و دقیق تر خوانندگان از میزان واقعی جرم ها توسط خارجی ها دارد یا خیر؟

اما گئورگ رورمان، کارشناس مهاجرت در رسانه ها می گوید: «بسته به نگرش و روزمرگی فردی هر خبرنگار، شما می توانید پیشداوری بیشتر و اظهارات تبعیض آمیز را ببینید».

دویچه وله / ع. ح.