بیجاشدگان داخلی؛ درماندگانی که فراموش شده‌اند
۱۳۹۵ خرداد ۱۱, سه‌شنبه
صدها خیمه‌های فرسوده و رنگ و رو رفته در منطقه بگرامی شهر کابل برپا شده و بیجاشدگانی که از جنگ فرار کرده‌اند، در زیر همین خیمه‌ها زندگی می‌کنند. خیمه‌هایی که نه از سرمای زمستان جلوگیری می‌کنند و نه از گرمای تابستان.
از سر و صورت کودکان این خانواده‌ها فقر می‌بارد. آن‌ها نه لباس مناسب دارند، نه مکتب می‌روند و نه هم از خدمات صحی برخوردارند. این کودکان آب خیمه‌ها را تامین می‌کنند و یا مصروف دست فروشی در کوچه و بازارند.
بیجاشدگانی که در این خیمه‌ها زندگی می‌کنند کار و درامد ندارند. معیشت این خانواده‌ها از طریق کمک موسسات خیریه تامین می‌شود. در این خیمه‌ها از بهداشت و حفظ الصحه خبری نیست. کودکان بیجاشده با گرم شدن هوا، در معرض ابتلا به امراض گوناگون قرار دارند.
فرار از ظلم داعش و طالبان
رمضان مرد 56 ساله باشنده اصلی ولسوالی سرخرود ننگرهار است که به دلیل ظلم افراد داعش به کابل آمده است. این بیجاشده یکی از صدها خیمه نشینی است که در منطقه بگرامی کابل زندگی می‌کنند. افغان‌هایی که از مناطق جنگ زده در ولایات بغلان، هلمند، کندز، کنر و ننگرهار فرار کرده، در این منطقه زندگی می‌کنند.
این بیجاشده داخلی می‌گوید از ترس داعش و طالبان مجبور شده است خانه و روستایش را ترک کند: «ما از دست داعش و طالبان گریختیم. یک پسرم که در نظم عامه صاحب منصب بود شهید شد. حالا ما نمی‌توانیم دوباره به خانه برگردیم بخاطری که آن‌جا جنگ جریان دارد.»
رمضان می‌گوید داعش به شیوه‌های گوناگون مردم را آزار و اذیت می‌کرد: «با مردم بی‌عزتی می‌کرد. مردم را حلال می‌کرد، دختران مردم را می‌برد به همین خاطر و بخاطر ننگ و ناموس خود ما برامدیم و به اینجا آمدیم.»
خیمه‌نشینان می‌گویند کمک‌های اندکی از سوی دولت و موسسات دریافت کرده‌اند و کسی به فکر زندگی دشوار آن‌ها در سرمای زمستان و گرمای تابستان نیست.
محروم از تعلیم و صحت
در منطقه‌ای که بیجاشدگان داخلی زندگی می‌کنند نه مکتبی وجود دارد و نه مرکز صحی. خیمه‌نشینان می‌گویند توان پرداخت پول برای کودکان شان را ندارند تا در مکتب‌ها خصوصی درس بخوانند. بیجاشدگان می‌گویند پول ندارند و نمی‌توانند مریضان شان را در شفاخانه‌های شخصی تداوی کنند.
شفیقه (نام مستعار) یکی از خیمه نشینان است. او می‌گوید کودکانش از تعلیم محروم هستند: «کوشش داریم که بچه‌های ما مکتب بخوانند. زندگی خود ما خراب شد از این‌ها خراب نشود. اما اینجا مکتب نیست.»
این زن بیجاشده می‌گوید خیمه‌ای که در آن زندگی می‌کرد در زمستان گذشته به دلیل برف و باران فروریخت: «زمستان باران شد، چوب‌های دیوار افتاد کودکانم افگار شدند، سه ماه است که کودکانم مریض هستند.» شفیقه می‌گوید در زمستان از سرما و برف رنج می‌برد و در تابستان کودکانش به امراض گوناگون مبتلا می‌شوند، در حالی که مراکز قابل دسترس صحی نیز برای این بیجاشدگان وجود ندارد.
چهارراهی قمبر در غرب و بگرامی در شرق شهر کابل دو مکانی است که بیشترین بیجاشده داخلی را در خود جای داده است.
کمبود منابع
براساس یک سروی جدید سازمان عفو بین‌الملل، 1.2 میلیون افغان از خانه‌ها و روستاهای شان بیجا شده‌اند. اما حکومت افغانستان می‌گوید حدود یک میلیون تن از افغان‌ها از ولایات مختلف به دلیل جنگ‌ها بیجا شده‌اند.
مقام‌ها در وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می‌گویند حکومت منابع و امکانات کافی در اختیار ندارد تا در اختیار بیجاشدگان داخلی قرار دهد. حفیظ احمد میاخیل مشاور مطبوعاتی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان در گفتگو با دویچه وله گفت که ناامنی و حوادث طبیعی دلایل اصلی بیجاشدن افغان‌ها است.
آقای میاخیل گفت: «وزارت امور مهاجرین با کمبود بودجه مواجه است و بارها به حکومت پیشنهاد کرده تا بخاطر رسیدگی به معضل بیجاشدگان بودجه مشخص را در اختیار ما قرار دهد که تاهنوز این کار نشده و ما هم نتوانسته‌ایم خدمات بشری درستی را برای بیجاشدگان ارایه کنیم.»
آقای میاخیل افزود که حکومت سروی بیجاشدگان داخلی را آغاز کرده که پس از تکمیل به نهادهای کمک کننده خارجی سپرده می‌شود تا کمک‌های لازم برای آن‌ها فراهم شود.
میاخیل گفت که حکومت تلاش می‌کند تا زمینه برگشت بیجاشدگان داخلی را به خانه‌ها و قریه‌های خودشان فراهم کند: «وزارت امور مهاجرین روی پلان ادغام مجدد این‌ها کار می‌کند که چگونه بتوانیم بیجاشدگان داخلی را به مناطق اصلی آن‌ها برگردانیم و یا در مناطق دومی زمینه سرپناه این‌ها را مساعد بسازیم.»
پیامدهای بیجاشدن
افغان‌هایی که از خانه‌ها و روستاهای شان فرار کرده و برای زندگی به مناطق امن‌تر به مراکز شهرها روآورده‌اند با مشکلات زیادی روبرواند. آن‌ها سرپناه مناسب ندارند، در زمستان در خیمه‌های سرد و نمناک زندگی می‌کنند و در تابستان نیز از گرمای سوزان مصوون نیستند. این بیجاشدگان به غذای مناسب و کافی نیز دسترسی ندارند.
محرومیت از تعلیم و تربیه پیامد دیگر برای بیجاشدگان داخلی است. کودکانی که در خیمه‌ها زندگی می‌کنند به مکتب و تعلیم دسترسی ندارند. حکومت مراکز تعلیمی مخصوصی برای بیجاشدگان ندارد و کودکان نمی‌توانند به مکتب‌هایی بروند که فاصله دوری از خیمه‌ها و محل زیست بیجاشدگان دارد.
بیجاشدگان در محیطی آلوده و ناپاک زندگی می‌کنند. در خیمه‌های بیجاشدگان از نظافت و محیط زیست سالم خبری نیست. کودکان آن‌ها در خطر ابتلا به امراض گوناگون قرار دارند.
حکومت افغانستان می‌گوید افزایش بیجاشدگان داخلی با گسترش ناامنی‌ها رابطه مستقیم دارد. جنگ افغانستان در سال 2015 تشدید شد و در حال حاضر نیروهای امنیتی در چندین ولایت با طالبان درگیر هستند.