تبصره: در نبود ملا منصور وضعیت بدتر خواهد شد

ایالات متحده امریکا با حمله هوایی بر ملا منصور ثابت کرد که فعلاً گفتگوی صلح با این گروه ممکن نیست. ایالات متحده شب یک شنبه در یک حمله هواپیمای بی‌سرنشین ملا منصور را هدف قرار داد. براساس گزارش‌ها ظاهراً این حمله موفقانه بوده است. این حمله زمانی مفهوم می‌یابد که هرگونه آمادگی برای مذاکرات از سوی طالبان مردود باشد و ایالات متحده امریکا انتظار جانشینی را دارد که آماده مذاکرات باشد. تلاش‌های صلح از ماه‌ها ادامه دارد که در آن گروه چهارگانه افغانستان، پاکستان، ایالات متحده امریکا و چین روی یک میز می‌نشینند. اما با وجود همه تلاش‌ها و فشارهای استخباراتی در عقب صحنه، کرسی طالبان در این مذاکرات خالی مانده است.

ملا منصور از دید طالبان بسیار موفق بود و توانست گفتگو را رد کند. پیش از این که در تابستان سال 2015 او رهبری طالبان را به دست بگیرد، مخفیانه کنترول این گروه را به دست گرفته بود. سلف او ملا محمد عمر دو سال قبل وفات کرده بود. وفات او اما سری نگهداشته شده بود تا منصور جایگاه خود را محکم کند.

وقتی که او به صورت رسمی رهبر طالبان شد، با هیاهو به کار آغاز کرد. در خزان سال گذشته طالبان موفق شدند شهر کندز را که زمانی پایگاه نیروهای آلمانی بود برای چند روزی به تصرف خود درآورند و آن هم دو سال بعد از خروج نیروهای آلمانی از آنجا. نیروهای افغانستان با زحمات زیاد و کمک نیروهای ویژه امریکایی موفق به بازپس گیری این شهر شدند.

به همین ترتیب، طالبان در جاهای دیگر افغانستان در حال پیشروی اند. این گروه مدعی است که در 70 درصد خاک این کشور فعال است. هرچند این ادعای طالبان بیشتر تبلیغات است، اما نسبت به گزارش‌هایی که حکومت افغانستان بیرون می‌دهد، احتمالاً بیشتر قرین به واقعیت است. واقعیت مسلم این است که پای نیروهای ناتو همواره بیشتر به جنگ کشانده می‌شود و ماموریت آن‌ها نیز فراتر از سال 2017 تمدید خواهد شد.

آیا پس از مرگ منصور یک شروع تازه با رهبر معتدل طالبان وجود خواهد داشت؟ چنین چیزی دست کم آرزوی کابل، واشنگتن و اسلام آباد است. مسلماً دپیلومات‌ها و سازمان‌های استخباراتی تلاش خواهند کرد که شریک سنجیده در مذاکرات داشته باشند. برای چنین کاری پیش از همه نیاز به کمک پاکستان است. از مدت‌های طولانی گفته می‌شود که این کشور مناسبات نزدیکی با طالبان دارد.

نامزدان احتمالی در رقابت برای جانشینی ملا منصور برجستگی خود را در میان هواداران شان تبارز خواهند داد، و چنین کاری تنها با حملات تروریستی غوغابرانگیز و تصرف مناطق ممکن است. برای این کار، پیش افتادن از موفقیت‌های ملا منصور چیزی است که آن‌ها می‌توانند انجام دهند. و تجربه نشان داده است که گروه طالبان بدون داشتن رهبری مرکزی نیز می‌توانند موفقیت‌های محلی داشته باشند. جنگجویان می‌دانند که حتی بدون دستور مسئولان بلندرتبه، وظیفه شان براندازی حکومت افغانستان، اخراج نیروهای بین المللی و سپس ایجاد یک حکومت اسلامی مانند دهه 1990 است. با این حساب، دورنماهای خوبی برای رسیدن به صلح از طریق مذاکره به چشم نمی‌خورند.

ایالات متحده امریکا، افغانستان و پاکستان اشتیاق این را دارند که رهبر جدید طالبان میانه رو باشد. اما ممکن است طالبان یک فرد سازش ناپذیر را به عنوان رهبر خود تعیین کنند، چونکه این گروه از قبل خود را در جاده پیروزی می‌بیند. حمله بر ملا منصور بیش از این که یک عمل محاسبه شده باشد، اقدامی از روی نومیدی است تا بتوان با رهبری جدید وارد مذاکره شد.