تبصره: دست برداشتن از تلاش صلح یک گزینه نیست

صلح نباید یک رؤیا بماند. شمار زیادی در افغانستان همین آرزو را دارند، اما در حال حاضر وضعیت آنچنان خوب نیست. با نگاهی به روز های گذشته دیده می شود که نمایندگان حکومت های افغانستان و پاکستان، با حمایت ایالات متحدۀ امریکا و چین، با درماندگی به طالبان پیام می فرستند، و محدودۀ زمانی که خود تعیین کرده اند روز تا روز تنگ تر می شود.

حکومت افغانستان تا جمعۀ گذشته نیز اظهار امیدواری می کرد که طالبان بالاخره به موقع حاضر خواهند شد تا در مورد یک چشم انداز صلح در کشور ستم کشیدۀ افغانستان سخن بگویند. اما این امیدواری به روز شنبه از بین رفت. دفتر سیاسی گروه اصلی طالبان در قطر اعلام کرد که هیچ نماینده ای را به مذاکراتی که قرار است در پاکستان برگزار شود، نمی فرستد.

رد مذاکرات از سوی طالبان یک فاجعۀ دیپلوماتیک است

رسوایی بزرگ تر از این نمی شود. واشنگتن و پیکنگ و اولتر از همه اسلام آباد فریب خوردند. همین چند روز پیش سرتاج عزیز مشاور امور خارجی حکومت پاکستان برای اولین بار به صورت علنی اعتراف کرد که حکومت اسلام آباد بالای طالبان نفوذ دارد.

اما حالا دیده می شود که چنین چیزی شاید در گذشته درست بوده است. ناظران غربی و افغانستان از دیر زمانی به چنین نفوذی متیقن بودند. اما در حال حاضر از قرار معلوم نفوذ پاکستان حتی برای جلوگیری از یک فاجعۀ دیپلوماتیک کافی نیست.

اگر این وضعیت از دیدگاه طالبان نگریسته شود، این سؤال مطرح می گردد که چرا آنها به صورت جدی مذاکره کنند؟ آنها قبلاً در بخش های وسیعی در افغانستان فعال اند. همواره مناطق جدیدی در دست آنها سقوط می کند. برخی از این مناطق، مثلاً کندز در خزان گذشته، با قطعات حکومت با زحمت زیاد، آنهم اکثراً با حمایت واحد های امریکایی، دوباره از چنگ طالبان آزد ساخته می شوند. حکومت در کابل ضعیف و متفرق است، بسیاری از ماموران دولت در فساد اداری آغشته اند و سربازان روحیۀ ضعیف دارند. از سوی دیگر از تمایل غرب برای حمایت پیهم حکومت کابل همواره کاسته می شود. به این ترتیب طالبان زمان بیشتری کسب می کنند. آنها در گذشته صبر خود را نیز ثابت کرده اند، چنانچه ۱۵ سال حضور نیرو های غربی در افغانستان را در انتظار سپری کردند.

با آنهم کنار گذاشتن تلاش های صلح برای گروه چهارگانۀ افغانستان، پاکستان، ایالات متحدۀ امریکا و چین، یک گزینه نیست و هنوز هم امیدواری وجود دارد. تصمیم نهایی را مهمترین کمیسیون طالبان به نام شورای رهبری طالبان تا هنوز اتخاذ نکرده است. از سوی دیگر طالبان خود یک گروه متجانس نیست. گروه های کوچک طالبان شاید علاقمند مذکرات باشند، در قدم نخست به دلیل اینکه علناً به عنوان یک طرف مذاکره نگریسته شوند. در آنصورت نمی توان روند صلح را ناکام اعلام کرد و به این ترتیب هنوز لااقل زمان برای تبلیغات صلح باقی می ماند.

دو راه باقی می ماند: صلح یا فرار

چنین وضعیتی اهمیت دوگانه دارد، هم برای افغانستان و هم برای ما در اروپا. زیرا اگر اصلاً هیچ امیدی برای صلح در افغانستان باقی نماند، آنگاه آنعده از جوانان و تحصیل یافته های افغانستان، که تا حال نمی خواستند وطن شان را ترک کنند، مجبور به فرار به سوی غرب خواهند شد. در آن صورت همه تلاش ها برای نگهداشتن این گروه مهم مردم در افغانستان به صورت قطعی ناکام خواهد شد.