زر شویی شغل کهنی که رونق یافته است

اگر در گذشته این حرفه رونقی نداشت و افغانستان را به کشور صادر کننده طلا مبدل نکرد؛ اما حالا این حرفه رونق یافته و افراد بیشتری این کار را می کنند.

غمچین خان باشنده ولایت تخار است و یکی از ریگ شویان حرفه ای در این منطقه شناخته می شود. او می گوید قبلا ریگ شویی درآمد چندانی نداشت، اما حالا کسانی که ریگ شویی می کنند، طلای بیشتری را از ریگ های بستر رودخانه به دست می آورند.

غمچین خان به دویچه وله گفت که در حال حاضر آمار دقیقی از کسانی که ریگ شویی می کنند در دست نیست؛ چرا که این افراد به صورت فردی کار می کنند و هیچ کسی آنان را ثبت نمی کند. به باور او تنها در ولایت تخار بیش از 300 تن از این راه امرار معاش می کنند.

او می گوید که مردم در امتداد رودخانه و در جاهایی که می دانند رگه های طلا وجود دارد، به دو شیوه ریگ شویی و حفاری طلا جستجو می کنند: «در منطقه ما دو قسم است. یکی زیرزمینی است و دیگری از روی دریا می گیرند. از دریا روزانه شش تا ده نخود یعنی نیم تا یک مثقال طلا به دست می آورند. یک تعداد تاجران هستند که اینها (طلاها) را می خرند و برای صاف کردن به پاکستان، امارات متحده عربی، دبی و عربستان سعودی روان می کنند».

غمچین خان از کارش راضی است و می گوید هر مثقال طلا در حال حاضر تا 200 دالر امریکایی به فروش می رسد. به گفته او جستجوگران طلا در این ولایت هیچ ارتباطی با دولت ندارند. او می افزاید که یک دستگاه که گفته می شود دولتی است، در منطقه "سمنی" و "صیاب" طلا را جستجو می کند.

عبدالطیف ابراهیمی، والی تخار تعداد این افراد را کمتر از آن چیزی بیان می کند که غمچین خان بر می شمرد. وی می گوید در منطقه "نورآباد" ولسوالی صیاب این ولایت از سوی وزارت معادن و پترولیم با یک شرکت قرارداد شده تا طلا را استخراج کند: «در رابطه با یگان معدن طلا مثل نورآباد در ولسوالی صیاب، از طریق وزارت معادن قرارداد صورت گرفته که یک شرکت به صورت حرفه ای با ماشین آلات استخراج می کند. اما تعدادی که به صورت پراگنده "زر شویی" می کنند، با وزارت معادن یک قرارداد بین خود دارند».

قاچاق طلا از افغانستان

والی تخار می گوید نیروهای امنیتی این ولایت هر کسی را که بدون قرارداد و به صورت خودسر دست به جستجو و جمع آوری طلا بزند بازداشت می کنند. به گفته وی تاکنون گزارشی در این زمینه به نیروهای امنیتی نرسیده است؛ اما غمچین خان می گوید که هیچ کدام از جستجوگران انفرادی طلا در این ولایت قراردادی با کسی نبسته اند. غمچین خان می گوید مردم خوشحال می شوند که وزارت معادن کار آنان را قانونمند کند.

رفیع صدیقی، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان می گوید جستجوگران طلا که از طریق ریگ شویی و حفریات کوچک کار می کنند، در قالب معدن کاران حرفه کوچک گنجانیده می شوند که باید در تفاهم و با قرارداد وزارت معادن فعالیت کنند، در غیر آن صورت کارشان غیرقانونی خواهد بود.

به گفته وی ریاست کادستر این وزارت با میکانیزمی که تهیه کرده بالای کار این افراد نظارت دارد: «میکانیزم تعریف شده ای در قانون جدید معادن وجود دارد که مطابق با معیار های منطقه و جهان است و هر کسی که فعالیت های معدن کاری دارد باید مطابق با این قانون باشد و مکلف به رعایت آن است».

استخراج غیرقانونی

وزارت معادن و پترولیم افغانستان می پذیرد که هنوز هم در اکثر ولایت های این کشور شماری از معدن کاران محلی به صورت غیرقانونی دست به استخراج معادن می زنند. این وزارت می گوید معادن طلای افغانستان از شمال تا جنوب و شمالشرق افغانستان موقعیت دارند که نقطه ثقل این معادن در شمال کشور است.

هنوز هم از میزان طلای موجود در معادن افغانستان آمار دقیقی در دست نیست. از معادن مهم طلای افغانستان می توان معادن طلای راغ بدخشان، سمنی تخار، زرکشان غزنی، کهنه سنگ زابل، خاکریز قندهار و معدن پربار جست در هرات یادآوری کرد.

اگر چه از سال ها به این سو همواره ادعاهایی در مورد دست داشتن افراد بلندرتبه در قاچاق طلا از افغانستان برسر زبان هاست، اما تاکنون حکومت بازداشت فردی را به اتهام قاچاق طلا از این کشور رسانه ای نکرده است.

با این همه زرگران و طلا فروشان افغانستان براین باورند که اگر طلای افغانستان به آنان فروخته شود، توانمندی ذوب کردن و خالص کردن آن را دارند. امری که به گفته آنان تاثیر مثبتی بالای بازارهای طلا در داخل کشور و حتی منطقه خواهد داشت.