سریلانکا، معلق در میان دیروز و فردا

در ماه می سال 2009 اردوی سریلانکا آخرین مناطق اشغال شده توسط "ببرهای آزادیبخش تامیل ایلام" را دوباره تحت کنترول خود درآورد. ماهیندا راجاپاکسه رئیس جمهور سریلانکا در هژدهم می 2009 پایان جنگ دوامدار داخلی در این کشور را اعلام کرد. بر اساس آمار سازمان ملل متحد از جمع تقریباً 100 هزار کشته در این جنگ، حدود 40 هزار تن تنها در ماه های اخیر این جنگ کشته شدند. سازمان های خیریه از تقریباً 280 هزار بیجا شده در داخل کشور گزارش داده بودند، که بیشتر آنها تامیلی های مناطق درگیر جنگ در شمال و شرق کشور بودند. به گفتۀ این سازمان ها در اردوگاه های شدیداً مملو از مهاجران، گرسنگی، بیماری و قلت آب آشامیدنی حکمفرما بود.

با آنهم در تابستان سال 2009 امیدواری برای بهبود اوضاع، به ویژه در میان سنهالی ها، که اکثریت را در سریلانکا تشکیل می دهند، بسیار بزرگ بود. رئیس جمهور راجاپاکسه در آن زمان پیوسته تأکید می کرد که مشکلات قوم اقلیت تامیل در شمال و شرق کشور را مد نظر می گیرد. تامیلی ها که به ویژه در مراحل اخیر جنگ داخلی بیشترین قربانی را متحمل شده بودند و مناطق شان ویران شده بود، با درنظرداشت جنایات جنگی که رخ داده بود، در وضعیت نامعلومی قرار داشتند. آنها خواستار عدالت بودند و در عملی گردیدن وعده های رئیس جمهور تردید داشتند.

امروز که پنج سال از پایان جنگ داخلی در سریلانکا می گذرد، راجاپاکسه هنوز هم بر سر قدرت است. اما به قول ناظران شرایط زندگی در این کشور بیشتر برای سنهالی ها بهبود یافته است. جیهان پیریرا محقق صلح در سازمان غیر دولتی سریلانکایی به نام "شورای ملی صلح" در صحبتی با دویچه وله گفت:

«زندگی در سریلانکا برای اکثریت قاطع مردم، به ویژه برای آنهای که در بیرون از ساحات جنگی در شمال و شرق کشور به سر می برند، بهبود یافته است، زیرا آنها دیگر از انفجار بمبی هراس ندارند و یا مجبور نیستند زندگی شان را به خطر بیندازند. با آنهم مردم در شمال و شرق کشور تا هنوز در شرایط دشواری به سر می برند، زیرا اردو در آنجا بسیار فعال است و در ادارۀ دو ایالت شمال و شرق دخیل است. افزون بر آن نیروهای نظامی اراضی زیادی را گویا برای اهداف امنیت ملی تصرف کرده اند».

جیهان پیریرا ادامه می دهد: «به این ترتیب هنوز هم کسانی هستند که از خانه های شان بیجا می شوند و هیچ جای دیگری برای رفتن ندارند. آنها در کمپ های مهاجران زنگی می کنند. علاوه بر دخیل بودن نظامیان در ادارۀ منطقه، شمار قابل توجهی از مردم در شرایط بسیار خراب و فقر به سر می برند. آنها همه چیز خود را از دست داده اند و برای آینده هیچ امیدی ندارند. هرچند آنها سرپناه های موقتی دارند، اما با مشکلات عظیمی، مثل نداشتن منبع عایداتی و یا مسکن مناسب، در حضور فعال نظامیان زندگی می کنند."

زمانی که در سال گذشته بزرگترین حزب تامیلی در انتخابات شوراهای ولایتی در شمال و شرق کشور برنده شد، امیدواری زیادی برای این گروه اقلیت قومی رونما گردید. این اولین انتخابات در آن منطقه در چند دهۀ گذشته بود. جیهان پیریرا می گوید این که حکومت راه اندازی انتخابات در آنجا را اجازه داد، یک حرکت مثبت و گام درست در راه دموکراسی بود، اما متأسفانه حکومت مرکزی صلاحیت های قانونی این شوراهای ولایتی را سلب کرد. به گفتۀ پیریرا همه تصامیم را والی اتخاذ می کند و والی هم از سوی رئیس جمهور تعیین شده است.

برای تامیلی ها سهم داشتن در سیاست کشور برای روند آشتی بسیار پر اهمیت است. اما به قول پیریرا مناسبات میان سنهالی های بودایی که اکثریت را دارند و اقلیت هندو مذهب تامیل تا هنوز تیره باقی مانده است. پیریرا می گوید که سریلانکا مثل گذشته در وضعیت پسامنازعه قرار دارد و ریشه های مخالفت میان تامیلی ها و حکومت تا هنوز از بین نرفته اند.

سازمان های جهانی حقوق بشر هم جدایی طلبان "ببرهای آزادی بخش تامیل" و هم اردوی سریلانکا را به جنایات جنگی در جریان جنگ های دوامدار داخلی متهم می سازند. هردو جناح به حملات هدفمند بالای غیر نظامیان، اختطاف ها و اعدام جنگجویان و اسیران متهم اند. دیده بان حقوق بشر در گزارش سالانۀ خود برای سال 2013 گفته است که در حال حاضر هیچ نشانه ای از آشتی میان گروه های مخالف در سریلانکا دیده نمی شود، و قربانیان از پنج سال به این طرف در انتظار عدالت و محاکمۀ مسئولان جنایت ها اند. در ماه مارچ امسال شورای حقوق بشر در ژنیو در مورد تحقیقات مستقل روی رویدادهای جنگ داخلی سریلانکا تصمیم گرفت. قرار است یک کمیسیون بین المللی تخطی های حکومت و شورشیان بین سال های 1983 تا 2009، به ویژه در مراحل آخری جنگ داخلی این کشور را بررسی کند. حکومت در کلمبو پایتخت سریلانکا در برابر این تصمیم اعتراض کرده و آن را یک مداخله در امور داخلی کشور خود خوانده است.