فاجعه سوریه

"مردم براندازی رژیم را می خواهند"، چنین شعارهایی در اواسط ماه مارچ سال 2011 در شهر درعای سوریه توسط شاگردان مکتب بر دیوارهای خانه ها نقش بست.

بازداشت این دانش آموزان واکنش باشندگان درعا را در پی داشت که به سرک ها برآمدند و تظاهرات کردند. اعتراض آن ها تیراندازی نیروهای امنیتی حکومت اسد را در پی داشت. در روزها و هفته های بعد از آن شمار بیشتری از مردم سوریه علیه برخورد شدید رژیم این کشور به پا خاستند.

اما رژیم اسد در برابر این اعتراض کنندگان نیز با شدت هرچه بیشتر واکنش نشان داد و به این ترتیب چرخه خشونتی را به حرکت در آورد که تا امروز جان تقریباً 250 هزار سوریایی را گرفته است. بسیاری سعی می کنند به محل امنی پناه ببرند، تقریباً چهار میلیون سوریایی کشور را ترک کرده اند و حدود شش و نیم میلیون تن در داخل مرزها سرگردان هستند.

اما خیلی وقت است که مردم سوریه دیگر فقط از دست رژیم این کشور فراری نیستند، بلکه بی رحمی های گروه های جهادی مانند جبهه النصره و به خصوص "دولت اسلامی" نیز بسیاری را آواره کرده است. "دولت اسلامی" در مناطق تحت تصرف اش با همه آن هایی که از نظرش «کافر» هستند، با بی رحمی هرچه تمام تر برخورد می کند.

ندیم شهادی، دانشمند علوم سیاسی در مصاحبه با دویچه وله گفت، این که جهادی ها در سوریه و کشور همسایه عراق تا این حد قدرتمند شده اند، مستقیماً با خود اسد ارتباط دارد. ندیم شهادی در "تینک تانک چاتم هاوس" بریتانیا به تحقیق مشغول است.

به گفته این دانشمند علوم سیاسی برای اسد این بهترین راه است تا حکومت اش دیگر در مرکز توجه و در معرض انتقادهای جهانی نباشد: «این یکی از راه هایی است که دیکتاتورها معمولاً از آن استفاده می کنند، آن ها درواز ه زندان ها را باز کرده و خلاف کاران را آزاد می کنند. به این ترتیب هرج و مرج ایجاد می شود و سپس آن ها ادعا می کنند که با این هرج و مرج مبارزه می کنند و به این ترتیب مشروعیت شان را دوباره به دست می آورند».

به نظر می آید که این مساله حقیقت داشته باشد. چون نگاه جامعه بین المللی به سوریه به شدت تغییر کرده است. اگر در اولین سال جنگ هنوز جنایت های رژیم اسد در معرض توجه ها بود، در ماه های بعدی پیروزی ها و بی رحمی های "دولت اسلامی" یا داعش سابق فکر جهانیان را به خود مشغول کرد.

سربریدن ها، سوزاندن یک پیلوت اردنی، پرتاب مردم از بالاترین طبقات ساختمان های مرتفع به پایین: "دولت اسلامی" با خشونت های بی حد و مرز مسلمان و غیرمسلمان را وحشت زده کرد.

و بعد هنگامی که این سازمان تروریستی در تابستان سال 2014 اعلام خلافت نمود، روشن بود که قدرت طلبی اش حد و مرز نمی شناسد. با سوقصدها و حملات در دیگر کشورهای منطقه و همچنین در اروپا، کانادا و آسترالیا جهادی ها هیچ شک و تردیدی در این نگذاشتند که یک شبکه گسترده جهانی متشکل از طرفداران و جنگجویان بالقوه در اختیار دارند که حاضرند در هر زمانی و هرجا حمله کنند.

برخورد نظامی علیه "دولت اسلامی"، ضروری اما ناکافی

به این ترتیب "دولت اسلامی" جامعه بین المللی را وادار به نشان دادن واکنش کرد. یک ائتلاف بین المللی با رهبری ایالات متحده امریکا جنگ علیه جهادی ها را آغاز کرد. به عقیده بره میکائیل از یک نهاد تحقیقاتی در بارسلونای اسپانیا در حال حاضر راه حل دیگری وجود ندارد، اما این مشکل در درازمدت فقط از راه جنگ حل نمی شود: «البته ما در حال حاضر از نظر سیاسی هم پیش نمی رویم. زیرا فعلاً به نظر نمی آید که بشود با "دولت اسلامی" وارد مذاکره شد.»

به گفته این محقق علوم سیاسی در درازمدت باید مانع پیوستن طرفداران "دولت اسلامی" به این سازمان تروریستی شد: «اما فقط در صورتی می توانیم به این هدف برسیم که این ها در جوامع غربی بهتر ادغام شوند، بخشی از جامعه شوند و همچنین باید نارسایی های اصلی مانند فساد و بیکاری در کشورهای شرق نزدیک از میان برداشته شود. اگر موفقیتی در این بخش حاصل نشود، شمار آن هایی که مجذوب "دولت اسلامی" می شوند، پیوسته افزایش می یابد».

با توجه به این بی رحمی ها، اسد دیگر برای جامعه غربی دشمن شماره یک نیست. ندیم شهادی، دانشمند علوم سیاسی می گوید: «حکومت اوباما موقفش را مشخص کرده که می خواهد رژیم بشارالاسد بر سر قدرت بماند...امریکا خواهان حکومت دیگری در سوریه نیست».

گذشت زمان به نفع اسد است

رژیم اسد به برخورد علیه مخالفانش ادامه می دهد. در این میان وضعیت آن هایی که در مناطق تحت تصرف "دولت اسلامی" زندگی می کنند، از همه بدتر است. برای دستگاه نظامی اسد در جنگ علیه جهادی ها زندگی مردم ملکی هیچ اهمیتی ندارد. هلیکوپترهای رژیم سوریه بر مناطق تحت اشغال "دولت اسلامی" بمب های بشکه یی پرتاب می کن ند. البته هدف از این بمب ها جنگجویان "دولت اسلامی" هستند. اما شمار بسیاری از مردم ملکی نیز در این حملات قربانی می شوند.

جامعه بین المللی مانند گذشته در برابر این وضعیت درمانده است. روزنامه الشرق الاوسط چندی پیش در مورد ستفان دی میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل برای سوریه نوشت که مردم این کشور فقط تا به حال چند عکس دیده اند که او را لبخند به لب در کنار بشارالاسد نشان می دهد. این روزنامه در ادامه می نویسد: «...چهارماه طول کشید تا دی میستورا بتواند در یک ناحیه از شهر حلب صلح برقرار کند و این در کشوری که در آتش می سوزد و هر روز بیشتر ویران می شود».