لیلامی؛ فیشن ارزان اما شیک

همه چیز از امریکا شروع می شود؛ از بریتانیا، کانادا، کشورهای اروپایی و حتی برخی از کشورهای آسیایی چون کوریای جنوبی و جاپان و در نهایت پس از طی مسیرهای مختلف، از دوبی می گذرد و به پاکستان می رسد.

رخت و اجناس بی مصرف، دور ریخته یا استفاده شده یی که شرکت های مختلف آن ها را جمع آوری می کند، به عنوان جنس دست چندم، راهی کشورهای توسعه نیافته می شوند. این اجناس کهنه تجارت بزرگ و وسیعی را به وجود آورده که مردم افغانستان آن را به عنوان تجارت «لیلامی» می شناسند. اجناس لیلامی قابل فروش در بازارهای کابل، بوت(کفش)، پیراهن، پتلون و حتی جوراب و زیرپوش زنانه و مردانه است.

رونق بسیار

در افغانستان بخش قابل توجهی از مردم، به ویژه آنانی که در کابل زندگی می کنند، روزی خود را از درک فروش اجناس لیلامی چون کفش و لباس به دست می آورند. یکی از مناطق عمده فروش اجناس لیلامی در کابل، مارکیت "باغ قاضی" سرای چنداول کابل است. به گفته فروشندگان لیلامی، مارکیت باغ قاضی نزدیک به 50 سال سابقه دارد و از بدو تأسیس نیز مرکز فروش اجناس لیلامی بوده است.

هرچند در طول دهه ‏های گذشته این مارکیت چندین بار از بین رفته، اما دوباره اعمار شده است. در این مارکیت، بیش از 200 دکان فروش اجناس لیلامی جود دارد.

شمس الرحمن که 20 سال است کفش لیلامی می فروشد، سابق در شهر "مری" پاکستان مصروف فروش کفش لیلامی بود.شمس الرحمن کفش های لیلامی مورد نیاز خود را از شهر کراچی پاکستان تأمین می کند. او می گوید که در افغانستان مشکلی برای واردات کفش لیلامی وجود ندارد؛ به همین دلیل، این پیشه در ده سال گذشته رونق خوبی داشته است.

اما شریف، دیگر کفش فروش این مارکیت، کفش مورد نیاز خود را از عمده ‏فروشان کابل تأمین می کند؛ عمده فروشان کفش های لیلامی را در شهرهای کراچی و پشاور پاکستان خریداری می کنند و به افغانستان می آورند. شریف می گوید که او حداقل 30 نفر را می شناسد که در کار واردات عمده اجناس لیلامی به خصوص کفش هستند. این تاجران در هر نوبت، از 500 الی 2000 جوره کفش از پاکستان به کابل می آورند.

تجارت وسیعی در بخش فروش اجناس لیلامی میان پاکستان و افغانستان جریان دارد، اما به نظر نمی رسد این تجارت همیشه پررونق و پرسود باشد. شریف می گوید که روزانه بیش از 5 الی 6 جوره کفش فروش دارد و هر جوره با تمام مشقاتی که برای تمیز کردن آن وجود دارد، حداکثر صد افغانی برایش درآمد خالص دارد.

ولی چه چیزی سبب شده تا تجارت اجناس لیلامی در بازارهای افغانستان خصوصا کابل پررونق باشد؟ قسمت قابل توجهی از مردم افغانستان علاقه خاصی به خرید اجناس لیلامی دارند و بازارهای فروش اجناس لیلامی در طول روز، مالامال از جمعیت است. فروشندگان اجناس لیلامی می گویند که خریداران این اجناس از طیف ها و طبقات مختلف جامعه اند و مشتریان آن ها مردم نادار و فقیر، آدم های متوسط، طبقات مرفه جامعه و حتی خارجی‏ هستند. در این میان، نکته ی قابل توجه این که قیمت اجناس لیلامی به عنوان مثال کفش از قیمت نو این اجناس بالاتر است. شریف در این مورد می گوید: «کفش لیلامی از کفش نو هم کرده گران تر است، کفش لیلامی از 100 افغانی شروع و تا 10 هزار افغانی نیز کفش لیلامی وجود دارد، چون کیفیت آن ها خوب است، از چرم است، کفش های بازار با آن که قیمت شان پایین است، اما بیش از یک ماه کار نمی دهند، مگر کفش های لیلامی کیفیت شان خوب است و بیش از یک سال کار می دهند.»

زیاد خوشبین هم نباشید!

برخلاف تصور مردم، بازار لیلامی همواره پررونق نیست. رمضان که در مارکیت باغ قاضی دکان فروش رخت لیلامی دارد، می گوید که کار لیلامی 9 ماه کساد و بی رونقی است و فقط 3 ماه سرد سال گرم می شود. رمضان می گوید: "درآمدش درست نیست؛ چون جنس قیمت است و فروش کم".

از سوی دیگر، این پیشه با مشکلات فراوانی همراه است و در نهایت سود چندانی برای پرچون فروشان ندارد. با گشت و گذار در کوچه پس کوچه‏های مارکیت باغ غازی، کفش‏ ها و لباس هایی که به فروش می رسند، بسیار مرتب پاکیزه به نظر می رسند؛ ولی شریف می گوید کفش های لیلامی که می خرند، معمولا پرگل و کثیف می باشند. آن ها ابتدا این کفش ها را می شویند، تمیز و خشک می کنند و در نهایت رنگ نموده و آماده‏ فروش می نمایند. در مورد لباس های لیلامی هم رمضان می گوید که شرکت های جمع‏ آوری کننده لباس های لیلامی، این رخت ها را می شویند و مواد ضدعفونی کننده و نگهدارنده می زنند و آن ها فقط اتو می کشند و به مشتریان می فروشند.

نگرانی عمده

نکته مهم قابل توجه اجناس لیلامی، بهداشت این مواد می باشد. از آن‏ جایی که اجناس لیلامی، اجناسی دور ریخته شده، بی مصرف و استفاده شده اند، ممکن است برخی بیماری ها را با خود از یک کشور به کشور دیگر منتقل کند. نگهداری طولانی مدت این مواد در انبارها نیز می تواند باعث پرورش برخی باکتری ها شود.  

اما فروشندگان مارکیت باغ قاضی این مساله را به کلی رد می کنند و می گویند که در طول سال هایی که فروشنده جنس لیلامی بوده اند، با چنین مساله‏ یی روبرو نشده اند. آنها می گویند اجناسی که وارد می کنند، به گونه درست شسته و پاک شده اند. با آن هم، آنها از مردم می خواهند که اجناس لیلامی را قبل از استفاده بشویند.

این ادعادی فروشندگان اجناس لیلامی به طور مطلق پذیرفتنی نیست؛ بلکه اجناس لیلامی ارزان‏ قیمتی چون زیرپیرهنی های زنانه و مردانه گاهی توام با برخی بیماری ها هستند.

زهره، خانمی است که می گوید به دلیل خرید و مصرف زیرپیرهنی زنانه دچار بیماری پوستی شده است. با این وجود، اگر به فرض محال بپذیریم اجناس لیلامی آغشته به بیماری نیستند، مواد کیمیایی که برای ضدعفونی کردن این اجناس استفاده می شوند، گاهی خطرناک هستند و حداقل می توانند باعث حساسیت پوستی در افراد شوند.

قابل یادآوری است که هیچ نظارت و کنترولی بر بازار وسیع لیلامی در افغانستان به ویژه از لحاظ مسایل صحی وجود ندارد.

عباس برومند / کابل

ویراستار: عاصف حسینی