"ما می خواهیم تنوع اسلام را نشان دهیم"

رابطه دشوار با ترکیه یک بحث در مورد امامان وارد شده از این کشور در آلمان را باعث گردیده است. این امامان از طرف اتحاد اسلامی ترکی برای امور مذهبی که تحت هدایت نخست وزیر ترکیه قرار دارد، به آلمان اعزام می گردند. بنابر این 900 امام ترکی در مساجد آلمان خدمت می کنند. در مورد این امامان چه نوع باید فکر کرد؟ همچنین به طور کلی چه چالشی سر راه آموزش امامان در آلمان وجود دارد؟ دویچه وله در این مورد با مهند خورشیدی، رئیس مرکز الهیات اسلامی در دانشگاه مونستر آلمان مصاحبه کرده است.

دویچه وله: آقای خورشیدی، در مساجد در آلمان 900 امام از ترکیه اعزام گردیده اند و مصروف کار اند. شما چه تجربه ای از آن ها دارید؟

مهند خورشیدی: من در این امامان هیچ شواهدی را نمی بینم که اظهارات شان با قانون اساسی مطابقت نداشته باشد. اما به حیث استاد امور دینی من یک نگرانی دیگر دارم: بسیاری از این امامان نه آلمانی صحبت کرده می توانند و نه آنها از واقعیت زندگی جوان در آلمان آگاهی دارند. بنابراین آن ها با این افراد جوان هیچ یک رابطه واقعی نمی توانند ایجاد کنند. من اغلب از جوانان مسلمان می شنوم که می گویند ما خود را در مساجد راحت مثل خانه ما احساس نمی کنیم، زیرا امامان از یک نقطه کاملا متفاوت موعظه می کنند.

دویچه وله: چگونه می توان این مشکل را حل کرد؟

مهند خورشیدی: من طرفدار تربیت امامانی در داخل آلمان هستم تا بافت های اجتماعی اینجا را درک کرده بتوانند و جانبدار الهیاتی باشند که جوانان را در برابر یک انتخاب بین یک مسلمان زاهد و یک شهروند آلمان قرار ندهد، یعنی این دو را در نقطه مقابل همدیگر قرار ندهد.بلکه آن ها را تشجیع کند که هردو هویت را داشته باشند.

دویچه وله: با درنظر داشت بحث ها، نه لزوماً، اما به طور بالقوه خطرناک، به جای برداشتهای بنیادگرایانه از قرآن، برداشتهای لیبرال در سیاست فعلاً ترجیع داده می شود. بدین معنی که با حفظ بستر تاریخی، اشاره به تکثر مفهومی گردد. چه موقعیت را این خوانش در مرکز مطالعات شما دارد؟

مهند خورشیدی: ما برای چنین یک جریان در اسلام بسیار فعالیت می کنیم. ما سعی می کنیم تا قرآن را با بستر تاریخی آن درک کنیم، کاری را که محقق ادبی مصر نصر حامد ابو زید انجام داده است. او قرآن را به عنوان یک اثری که خداوند با زبان انسان بیان داشته است، می بیند. این برای ما بدان معناست که ما باید این زبان را مطالعه کنیم. ما نیاز به تجزیه و تحلیل بافت تاریخی قرن هفتم داریم. از طریق این روش، ما می توانیم بالای معنی تحت اللفظی قرآن غلبه حاصل کنیم. این امر مهم است که به روح که پشت متون قرآن نهفته است پی ببریم.

برای ما، از نظر محققان مدرن مسلمان بسیار مهم است تا برای دانش آموزان نشان بدهیم که رویکرد ما عجیب و غریب نیست و یا هم بر بنیاد درک "غربی" از اسلام استوار نیست.

دویچه وله: هنوز دانش آموزان مرکز الهیات اسلامی فارغ التحصیل نشده اند. چه وقت اولین فارغ التحصیلان آماده می شوند؟ و تصمیم دارند چه حرفه ای داشته باشند؟

مهند خورشیدی: از اولین فارغ التحصیلان احتمالا در پایان سال 2017 می توان سخن گفت. اما اشتغال به حیث امام، برای بسیار از جوانان جذاب نیست. دانش آموزان ما ماندن در بخش علمی را ترجیح می دهند و یا هم به حیث مشاور و یا امدادگر روانی می خواهند کار کنند.

علاوه بر این، اشتغال به حیث امام برای بسیاری از جوامع اسلامی یک مسئله مالی است. با این حال، این امر مشکل ساز است که افراد در اینجا تحصیل کنند و دستمزد شان را در جریان کار از خارج از کشور بی تفاوت است ار کدام کشور، بدست بیاورند.

دویچه وله: چرا؟

مهند خورشیدی: با این پول، انتظارات خاص نیز متصل می باشند. بنابراین کسی که سرمایه را در اختیار قرار می دهد، انتظار داشته می باشد که جهت اسلامی را نیز تعیین کند که در مساجد ابلاغ می گردد. همچنین کدام تصویری از اسلام انعکاس داده شود و امثال این مسأیل. به همین دلیل من طرفدار هستم که امامان به عنوان معلمان دینی نیز آموزش بیابند و در مکاتب تدریس کنند. آنها در واقع آموزش آکادمیک مناسب دارند. به طوری که آن ها می تواند در هر دو حرفه به طور همزمان کار کنند. از طریق کار شان به عنوان معلم از لحاظ اقتصادی امن هستند و وابسته به درآمد دیگر حتی از خارج کشور نمی باشند.

دویچه وله: شانس توسعه یک اسلام لیبرال نه یک اسلام بنیادگرا تا چه حد است؟

مهند خورشدی: پیش شرط ها برای این نوع اسلام بسیار مناسب است، زیرا کشورهای اسلامی نسبت به آلمان بسیار متجانس ( همگون) تر اند.برعکس در اینجا می توان با همه ادیان روبرو شد. مهمانان ما از خارج از کشوردر قبال آزادی مذهبی و تنوع مذهبی که در اینجا است، با ما حسادت می کنند. بنابراین، من فرصت بزرگ را می بینم که تنوع داخلی در اسلام را که در واقع بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ اسلام است، در آلمان قوی تر بسازیم. اما این امر خطرناک است وقتی ساختارهای قدرت در صحنه ظاهر شوند. حتی در آلمان هم، که بخواهند دست به کاهش این تنوع بزنند و یک تفسیر خاصی را از اسلام ابلاغ کنند. این امر می تواند معکوس عمل کند و تنوع در اسلام را تضعیف سازد.

مهند خورشیدی، رئیس مرکز الهیات اسلامی در دانشگاه مونستر در آلمان است.
مصاحبه کننده: کیرستن کنایپ