جانشین سلطان عمان معلوم نیست

سلطان قابوس سعید آل سعید فرمانروای عمان از مدت ها به این سو بر تخت اش دیده نشده است. در ماه جولای او برای معالجه طبی به آلمان رفت. دارالسلطنه در آغاز اکتوبر شایع نمود که وضع این مرد 73 ساله خوب است. با اینهم شک و تردید ها در این زمینه بیشتر شد. بنابراین نگرانی ها از این ناحیه افزایش یافته است که پس از حاکمیت طولانی وی بالای این کشور خلیج چه خواهد آمد. قابوس کدام پسر وهم کدام ولیعهد ندارد. به عوض آن، سلطان جانشین مورد نظرش را در یک مکتوب محرمانه ذکر کرده است. معلوم نیست که آیا چنین چیزی برای یک جانشین بی جنجال کافی است.

هنگامی که قابوس در سال 1970 به قدرت رسید، عمان یکی از عقب مانده ترین کشورهای عربی بود. در آنجا فقط چند باب مکتب وجود داشت که تنها پسران می توانستند درس بخوانند. اکثریت مردم فقیر بودند. این نوجوان یک خانواده قدیمی سلطنتی، در اکادمی نظامی سندهورست بریتانیا درس خواند و بعداً به مثابه افسر در اردوی راین در آلمان گماشته شد. در چند دهه ای که او در قدرت بود، عمان را به یک کشور نسبتاً مرفه و مدرن تبدیل کرد. عواید ناشی از استخراج نفت و بعد ها توریسم یا جهانگردی در این زمینه به وی کمک کرد.

سلطان همه قدرت را در دست داشت

اما قدرت سیاسی در دست سلطان باقی ماند. طبق حدس پروفیسور اندریاس کریگ از کینگ کالج لندن و کارشناس کشورهای خلیج، قابوس در مقایسه با کشور همسایه اش عربستان سعودی، یک سیستم حاکمیت بسیار خود کامه را ایجاد کرده است. صلاحیت اکثر وزرا مستقیماً مربوط اعتمادی است که سلطان بر آن ها می کند. در عربستان سعودی وزرات ها بین نزدیک ترین حلقه اعضای خانواده سلطنتی تقسیم شده است. او در صحبت با دویچه وله گفت: در عمان طور دیگری است. «در درون خانواده کدام تقسیم قدرت صورت نگرفته است».

از نظر گیورگیو کافیرو، مدیر تحقیقات موسسه "گلف ستیت انلیتیک"، چنین قدرت مطلقی برای جانشین اش مشکل زا خواهد شد. کافیرو در صفحه آنلاین "المونیتور" که به شرق میانه می پردازد، گفته است: «از آنجایی که تقریباً همه قدرت در عمان در دست قابوس قرار دارد، نبود یک مرد قدرتمند دوم به این شایعات منجر شده است که آیا یک جانشین احتمالی می تواند مشروعیت برابر با قابوس داشته باشد». بسیار دشوار خواهد بود تا پا در جای پای بزرگ فرمانروای موجود گذاشت.

اینکه قابوس چه بیماری دارد، ازجمله اسرار دولتی شمرده می شود. می گویند که او مبتلا به سرطان است. در صورتی که روزی وی بمیرد، مطابق به قانون اساسی، باید خانواده سلطنتی در خلال سه روز در مورد جانشین اش به توافق برسند. کریگ معتقد نیست که این شیوه موفق گردد. درچنین صورتی پای شورای دفاع در میان می آید که آن هم باید براساس مکتوب سلطان تصمیم بگیرد. به نظر کریگ، قابوس احتمالاً از مدت ها پیش تصمیم اش را گرفته است. این محقق از شایعاتی در عمان گزارش می دهد که برمبنای آن دو نقل از مکتوب سلطان باید وجود داشته باشد، یکی در قصر سلطنتی در مسقط پایتخت این کشور، یکی دیگر در قصر عمان جنوبی در سلاله.

عمانی ها کمتر از روند کار قصر سلطنتی اطلاع دارند

این معما آمیز است که چرا این سلطان، بدون کدام ولیعهد حکومت کرد. شاید او کدام حادثه ای را در نظر داشته است. در سال 1970 قابوس با کودتایی پدرش را از تاج و تخت برکنار کرد. سه ملیون جمعیت عمان نمی داند که چه تصمیمی در قصر گرفته می شود. کریگ که به حیث استاد برای نیروی نظامی قطر نیز کار کرده است می گوید: «عمانی ها بسیار اندک می دانند که در عقب دروازهای قصر چه می گذرد».

برای بخش بزرگ عمانی ها قابوس بسیار محبوب است. کریگ می گوید که عمانی ها به رهبری حکمران شان اعتماد دارند. «آن ها معتقد اند که کسی را که سلطان موجود یا خانواده اش به مثابه جانشین تعیین کند، او نامزد مناسبی خواهد بود تا راه و رسم چهل سال پیش را ادامه دهد».

کشورهای همسایه در منطقه نیز چنین آرزو دارند. این سلطان کشورش را با یک سیاست خارجی ماهرانه هم با متحدان غربی ها و هم درتماس با ایران هدایت کرده است. علاوه براین سلطنت عمان عضو شورای همکاری کشورهای خلیج است که عربستان بر آن نفوذ زیادی دارد. عمان و ایران در تنگه هرمز در قسمت خروجی خلیج فارس با هم مرز دارند. از این گذرگاه آبی یک بخش قابل توجه صادرات نفت به جهان صورت می گیرد. در این منطقه هیچ کس خواهان یک دولت بی ثبات یا شکنند نیست. کافیرو، تحلیل گر خاورمیانه فکر نمی کند این سیاست تغییر بخورد. او می گوید: «دلیل اندکی برای قبول این نظر وجود دارد که حکمران بعدی عمان بخواهد سیاست خارجی این کشور را نهایت زیاد تغییر بدهد، قطع نظر از اینکه چقدر ناآرامی ها در درون این کشور به وجود بیاید».

بزرگترین چالش ها برای کسی که یک وقت تاج قابوس را صاحب شود در مسائل داخلی این کشور قرار دارند. چشم انداز آینده اقتصادی این کشور تیره است. بنابراین، دشوار خواهد بود رضایت جمعیتی را تامین نمود که با سرعت رو به افزایش است. ازنگاه کریگ کارشناس کشورهای خلیج، دیگر نمی توان دستمزد ها را به طور قابل ذکری بلند برد. یارانه ها برای نفت و مواد خوراکی باید حذف شوند. بیکاری افزایش می یابد. این ها همه می توانند مایه ناآرامی ها گردند. کریگ پیش بینی می کند: «کسی که جانشین شود، با چهارچوب بسیار دشواری مواجه می باشد».