هفتم اکتوبر؛ سالگرد حمله امریکا بر رژیم طالبان

«باید جشن بگیریم؛ کمتر از یک ماه از حادثه یازدهم سپتامبر گذشته است و ما در کابل حمله به آن ها را شروع کرده ایم. بمب روی طالبان و حرامی های عرب، که از بن لادن و سرکردگانش محافظت می کنند، فرو می ریزد.»1 این نخستین جمله های مامور " سی. آی. ای" در دره پنجشیر است که برای آغاز ماموریت سقوط به افغانستان آمده بودند.

شب هفتم اکتوبر سال 2001 حملات هوایی ایالات متحده امریکا بر پایگاه های طالبان در افغانستان عملا آغاز شد. کابل نخستین منطقه ای بود که هدف جنگنده های هوایی امریکا قرار گرفت.

احمد شاه، یک باشنده کابل می گوید وقتی هواپیماهای امریکایی یک ذخیرگاه طالبان در میدان هوایی کابل را هدف قرار دادند، پارچه های آهن به هوا بلند شده بودند: "یک هنگر بسیار کلان در میدان هوایی بود؛ وقتی آن را زدند، توته های آهن بالا شده بودند، فکر می کردی لحافچه ها و دوشکچه ها به هوا بلند شده باشند".

باشندگان کابل از نخستین روزهای حمله هوایی امریکا خاطرات جالب دارند. آن ها می گویند جنگجویان عرب و خارجی در هیچ منطقه کابل در امان نبودند.

تولد دوباره

شهروندان افغانستان می گویند آغاز حملات هوایی امریکا بر طالبان نوید یک زندگی تازه را برای مردم داد؛ زیرا مردم از ظلم و ستم طالبان به ستوه آمده بودند و شب و روزهای بسیار دشواری را سپری می کردند. وضعیت معیشتی مردم خراب بود و خفقان اجتماعی بیداد می کرد.

آغاز حملات هوایی امریکا منجر به پایان رژیم طالبان شد. شهریان کابل نخستین روز شکست طالبان را با موسیقی و رقص آغاز کردند. احمد شاه می گوید: "همان روزی که این ها (طالبان) سقوط کردند، مردم وضعیت دیگری داشتند؛ فکر می کردی که دوباره تولد شده اند. مردم بر سر سرک ها رقص می کردند. مردم ریش خود را تراشیده بودند و موهای خود را ساخته بودند".

عبدالرحیم باشنده ولایت غزنی می گوید پیش از آغاز حملات امریکا بر طالبان مردم بسیار پریشان بودند: "اوقات ما خیلی تلخ بود؛ چرا که آن وقت کار نبود؛ هیچ چیز نبود. طالبان فقط مردم را می گفتند ریش بگذارید و نماز بخوانید. دکان ها بسته بودند و هیچ کاری نبود؛ اما حالا خیلی خوب است".

باشندگان کابل می گویند قحطی و فقر به اندازه ای بود که مردم به داشتن نان جو و جواری راضی بودند. احمد شاه می گوید حتا مردم توانایی تهیه نان گندم برای خانواده های خود نداشتند: "زمانی بود که مردم حتا نمی توانستند نان گندم پیدا کنند. خوش بودند که نان جواری داشته باشند".

عبدالرحیم می گوید مردم افغانستان در دوران طالبان هیچ چیزی نداشتند: "در وقت طالبان من هیچ چیز نداشتم؛ نه سرک نه تلیفون نه شفاخانه هیچ چیز نداشتم، اما حالا همه ای چیزها را دارم".

آزار و اذیت

طالبان مردم را به بهانه های مختلف آزار می دادند. کسی اجازه نداشت بدون لباس سنتی سبک طالبان به خصوص لنگی، در شهر و بازار گشت و گذار کند. گروه "امر به معروف و نهی از منکر" طالبان وظیفه داشت تا بر ریش و لباس مردم نظارت کند.

همه افغان ها مکلف شده بودند که لنگی به سر کنند و ریش دراز داشته باشند. سفر، یک باشنده کابل می گوید: "مردم را ایستاد می کردند و می پرسیدند خانه ات چند راه دارد ؟می گفتیم مثلا چهار راه، با قیچی چهار جای موی سر ما را قیچی می کردند".

ساکنان کابل می گویند وقتی چند نفر در یک منطقه جمع می شدند، طالبان آن ها را بازداشت می کردند و به جرم این که پلان های ضد طالبانی دارند، به بهانه های مختلف جزا می دادند و جریمه می کردند.

دستاوردهای بی نظیر

حملات هفتم اکتوبر نه تنها مردم افغانستان را از شر یک گروه تندرو نجات داد، بلکه زمینه های آزادی و بازسازی را نیز فراهم کرد. پس از آن تاریخ، میلیون ها کودک به مکتب رفتند و هزاران جوان افغان برای ادامه تحصیل به دانشگاه ها راه یافتند.

تحلیلگران مسایل سیاسی می گویند 7 اکتوبر آغاز یک تحول بسیار بزرگ در تاریخ افغانستان بود. شاه حسین مرتضوی، تحلیلگر مسایل سیاسی می گوید هفت اکتوبر با موجی از امید در دل مردم افغانستان آغاز شد: "اولین صدای انفجار موجی از امید را برای مردم افغانستان به وجود آورده بود که جامعه جهانی عزم جدی گرفته تا امارت اسلامی [طالبان] را سرنگون کند".

مرتضوی می گوید دستاوردهای یک دهه گذشته در تاریخ افغانستان بی نظیر است: "افغانستان در طول تاریخ خود در ده سال گذشته شاهد دستاوردهای بسیار عظیم بود. افغانستان در این مدت صاحب قانون اساسی مدرن، رییس جمهور مشروع، پارلمان منتخب، آزادی بیان و نهادهای مدنی شد".

بیم و امید نسبت به آینده

تحلیلگران می گویند باوجودی که نگرانی هایی در رابطه با وضعیت افغانستان پس از سال 2014 وجود دارد؛ اما با آن هم جامعه جهانی افغانستان را تنها نخواهد گذاشت.

فهیم دشتی، خبرنگار و آگاه مسایل سیاسی می گوید فراموشی افغانستان این کشور را یک بار دیگر به یک کشور شکست خورده تبدیل خواهد کرد: "حالت امروز ما بدبختانه یک حالت مبهم است. این نگرانی وجود دارد که ما باردیگر به طرف یک سقوط دیگر برویم".

اما آقای مرتضوی می گوید در صورتی که افغانستان بتواند در سال 2014 انتخابات شفاف و عاری از تقلب داشته باشد، آینده این کشور به مراتب بهبود خواهد یافت: "نگرانی هایی وجود دارد؛ اما ناامیدی هرگز نیست. وضعیت به مراتب نسبت به دهه های گذشته مطلوب است. آینده افغانستان در گرو یک انتخابات شفاف مشروع و دموکراتیک است".

یادداشت: 1 - کتاب ماموریت سقوط، نوشته گری شرون، ترجمه اسدالله شفایی، صفحه 186 (گری شرون سرپرست نخستین گروه ماموران سازمان استخبارات امریکا است که پس از یازده سپتامبر به منظور آغاز ماموریت نظامی امریکا علیه طالبان در دره پنجشیر پیاده شدند.)

حسین سیرت / کابل

ویراستار: عاصف حسینی