ولي آريا: بايد به هر نحوش که شده با طالبان مصالحه صورت بگيرد

دويچه وله : آقاي آريا طوريکه شما شاهد استيد، خوب اگر از ديگر کنفرانس ها راجع به افغانستان بگذريم، اين دومين کنفرانسي است که در لندن براي کمک به اوضاع امنيتي، اقتصادي و اجتماعي افغانستان برگزار ميشود. اوضاع افغانستان درين چند سال اخير به شکل زيادي عقبگرد داشته، پيش از اينکه وارد جزئيات بحث اصلي شويم، ميخواستم از شما بپرسم که شما اوضاع جاري افغانستان را چگونه ارزيابي ميکنيد؟

آريا: وضعيت طوريکه شما هم گفتيد در حال حاضر از نظر امنيتي وخيم تر شده، روحيۀ طالبان متأسفانه قوي تر شده، مشروعيت حکومت و کلاً نهاد هاي دولتي پايين آمده، بخصوص بعد از انتخابات اخير، و با درنظرداشت موضوع فساد و ميزان و گستره و عمق فساد در افغانستان، اين هم باعث شده که مشروعيت دولت پايين بيايد و خود ضعف مشروعيت دولت وضعف دولت در ناتواني در عرضۀ خدمات، خودبخود باعث بهتر شدن موقف طالبان و قوي تر شدن روحيۀ طالبان شده است. متأسفانه ميتواند آدم بگويد اوضاع ازين نظر رو به وخامت است و اتفاقاً مبتني بر همين وخامت اوضاع است که ما شاهد تغيير در بعضي از محور ها، يعني شاهد محور هاي جديد بحث در کنفرانس لندن هم استيم.

دويچه وله : اين کنفرانس لندن چه کار هايي را خواهد توانست و چه چيز مهمي اين کنفرانس پيش رو دارد؟

آريا: خوب، ارزيابي کنفرانس را طبيعتا بايد بگذاريم براي بعد از کنفرانس و حتي ماه ها بعد از کنفرانس تا اينکه ببينيم نتايجش چه خواهد بود، ولي ما اگر نگاه مختصر به آجنداي کنفرانس بيندازيم، متوجه ميشويم که با درنظرداشت اولويت هاي فعلي در افغانستان مي بينيم که بعض مسائل جديدي مورد بحث قرار خواهد گرفت و منجمله موضوع مصالحه با طالبان، اين قضيه که قرار است صندوق وجهي جديدي تأسيس شود تا اينکه کشور هاي مختلف در آن سهمگيري مالي داشته باشند، تا اينکه با استفاده از اين منابع پولي بتوان بعضي از به اصطلاح طالبان به اصطلاح آشتي پذير را جذب پروسۀ سياسي کرد و بتوان خريد و موضوع مهم ديگريکه آدم ميتواند به عنوان يک وجه افتراق يا تفاوت با کنفرانس هاي قبلي به آن اشاره بکند، موضوع نقش کشور هاي همسايه است. هر چند که در گذشته هم در کنفرانس هاي قبلي هم به اين موضوع توجه ميشد، ولي به عنوان اولويت دوم يا سوم. ولي درين کنفرانس يکي از سه محور اصلي بحث، نقش کشور هاي همسايه بخصوص پاکستان و ايران است. همچنين تفاوت ديگري را که آدم ميتواند در آجندا ببيند، تأکيد بيشتر روي پروسۀ سياسي بطور عمومي، يعني ايجاد انطباق بين پروسۀ سياسي و پروسۀ نظامي، يعني به اين معني که استراتيژي جديد نظامي غرب و ايالات متحده که مطرح شده، مبني بر افزايش نيروي نظامي، و در کنار آن فعاليت هاي سياسي هم افزايش پيدا بکند، که بخشي از آن فعاليت هاي سياسي مسلماً موضوع مذاکره با طالبان است.

دويچه وله : ميخواستم بپرسم که اين سازش يا مصالحه چقدر عملي و واقعبينانه است، با توجه به ساختار هاي اجتماعي و يک کثرت قومي ايکه در افغانستان وجود دارد؟

آريا: ببينيد، فعلاً موقف رسمي دولت افغانستان و جامعۀ بين المللي بدون استثناء، اينست که بايد به هر نحوش که شده با طالبان مصالحه صورت بگيرد و اينکه تا کنون مذاکرات به نتيجه نرسيده است اين بوده که به هر حال انسجام و همآهنگي لازم بين خود جامعۀ بين المللي و حکومت افغانستان و بين بطور مثال بريتانيا و امريکا که اينها دو نقش عمده را داشتند در مورد مذاکره با طالب ها، وجود نداشته و مذاکرات با طالبان موفق نبوده، و اگر چنين همآهنگي اي ايجاد شود و اگر همچنين امکانات و منابع مالي در اختيار باشد، ميشود که طالبان را به اصطلاح تشويق کرد تا بپيوندند به اصطلاح به پروسۀ سياسي. اين موقف رسمي است، ولي از نقطۀ نظر مردم با درنظرداشت سوالي که شما مطرح کرديد از نقطۀ نظر بيشتر مردم افغانستان و اعضاي پارلمان بعنوان مثال، که خودم شخصاً صحبت هايي داشتم درين چند روز با آنها، موقف آنها اينست که اگر قرار باشد، با طرز فکر طالباني و با ايديولوژي طالباني مصالحه صورت بگيرد، اين کاري است که مورد استقبال و اقبال مردم افغانستان قرار نخواهد گرفت ولي با طالبان بعنوان افراد، با آن بخشي از طالبان که به نحوي، بر اساس مجبوريت هاي مختلف و عوامل مختلف به صفوف طالبان پيوسته اند، اگر قرار باشد که آنها را جذب پروسۀ سياسي بکنند، هيچ مشکلي نيست.

مصاحبه گر: سيد روح الله ياسر

ويراستار: رسول رحيم