آیا مبارزه پوتین با فساد تنها یک نمایش است؟

رییس جمهور روسیه در آغاز هفته روان در دیداری با نزدیکانش در مسکو گفت: «ما نمی خواهیم کمپاین راه اندازی کنیم، بلکه می خواهیم مصممانه فساد را ریشه کن کنیم».

دیمیتری مدویدیف، نخست وزیر روسیه در یک مصاحبه تلویزیونی از «آغاز یک کار دشوار سخن گفت». او اطمینان داد که رسیدگی قانونی به چندین دوسیه فساد و رشوه خواری جنجال برانگیز تصادفی انجام نشده است.

هفته ها است که تحقیقات قضایی در مورد مقام های بلندپایه روسیه در صدر اخبار روزنامه ها قرار گرفته است. سرشناس ترین این افراد آناتولی سردیوکوف، وزیر دفاع حکومت پیشین پوتین بود که در ماه نوامبر مجبور به ترک مسند قدرت شد. مقام های مسوول بازرسی می گویند که یک شرکت متعلق به وزارت دفاع سه میلیارد روبل برابر با تقریبا 75 میلیون یورو را اختلاس کرده است. همچنین گفته می شود که در وزارتخانه های زراعت و فضانوردی (روس کوموس) میلیاردها روبل به کانال های نامعلومی واریز شده است.

رشوه خواری عاملی برای دیگر مشکلات

در روسیه هرکس می تواند با مبلغی پول به عنوان رشوت کارهای روزمره اش را پیش ببرد. به طول مثال هرکس که در جاده های روسیه با سرعت زیاد رانندگی می کند، اگر مقداری پول نقد در دست پولیس بگذارد، از جریمه معاف خواهد شد.

براساس گزارش سازمان شفافیت بین الملل که سالانه نشر می شود، فساد در شفاخانه ها، مکاتب و ادارات دولتی روسیه ریشه دوانده است. در تازه ترین فهرست این سازمان، روسیه در زمینه فساد رده 138 را کسب کرده است و به این ترتیب جزو فاسدترین کشورهای دنیا می باشد. برای بسیاری از مردم روسیه، فساد بدترین مشکل این کشور می باشد. تقریبا دو سوم از آن ها (62 درصد) در همه پرسی که از سوی دویچه وله در ماه اکتبر سال 2011 انجام شد، فساد را یکی از مهمترین مشکلات روسیه خواندند.

اما اکنون به نظر می آید که تحولاتی در حال رخ دادن می باشد. روزی نمی گذرد که درباره موارد جدید فساد و رشوه خواری گزارش داده نشود. روزنامه روسی «ایزوِستیا» در مسکو گزارش داد که قرار است در سال 2013 برای تمام کشور یک بانک اطلاعات ایجاد شود که تمام موارد مظنون به فساد در آنجا دسته بندی می شوند. در اوایل ماه دسمبر سال 2011 یک حزب جدید تاسیس شد که خود را «خلق در برابر فساد» می نامد.

شک و تردید به طرح های پوتین

در این مورد که آیا ولادیمیر پوتین می تواند واقعا موفقانه با فساد مبارزه کند، شک و تردید وجود دارد. خانم لیلیا شِوزُوا، کارشناس مسایل روسیه در مصاحبه ای با دویچه وله که در اواخر سال 2011 انجام شد، گفت: «چگونه می توان فساد را از بین برد، در حالی که در روسیه دادگاه های مستقل وجود ندارد و قانون رعایت نمی شود؟». در آن زمان پوتین برنامه انتخاباتی اش را برای یک دوره سوم کاری معرفی کرده بود. او در این برنامه وعده می دهد که سطح فساد را در روسیه تا سال 2018 تا اندازه زیادی کاهش دهد.

پوتین اکنون مبارزه ای را به راه انداخته که طی 12 سال گذشته از آن پرهیز کرده بود. به این دلیل بسیاری از مردم روسیه به کارآمدی برنامه های او در زمینه مبارزه با فساد شک دارند. براساس یک همه پرسی، از هر دو شهروند روسی، یکی به این که رییس جمهور بتواند به اهدافش دست یابد، اعتماد ندارد.

به عقیده ایوان نی نینکو، از نمایندگی شفافیت بین الملل در روسیه، این جنجال های فساد و رشوه خواری نشان دهنده جنگ قدرت در کرملین می باشد. نی نیِنکو به دویچه وله گفت زمانی می توان یک ضربه جدی به فساد وارد کرد که مقام های ارشد به میز محاکمه کشانده شوند. اما تا به حال چنین اتفاقی نیافتاده است.

واکنش حکومت روسیه به اعتراض ها

کارشناسان دیگری هستند که می گویند، رییس جمهور روسیه به طور جدی قصد مبارزه با فساد را دارد. کیریل کابانوف، رییس کمیته ملی مبارزه با فساد به دویچه وله گفت: «روشن است که فساد به یک مانع جدی در برابر سیاست های حکومت تبدیل شده است».

به گفته او، مقام های حکومت سعی کرده اند تا فضای اعتراضی را با اقدام های اجتماعی کنترول کنند. اما آن ها متوجه شده اند که پول هایی که در این راه خرج می کنند، به یغما می رود.

ناظران در مسکو می گویند که پوتین با طرح هایش برای مبارزه با فساد می خواهد جنبش های مخالف حکومت را آرام سازد. ده ها هزار تن در دسمبر سال 2011 در مسکو به سرک ها آمدند تا به پیروزی «روسیه متحد» در انتخابات پارلمانی که حزب حاکم در کشور می باشد، اعتراض کنند. این حزب را مردم بین خود «حزب کلاهبرداران و دزدان» می نامند.

الکسی ناوالنی، وکیل در مسکو این نام را بر سر زبان ها انداخته است. او در نوشته هایش فساد را در روسیه محکوم می کند. ناوالنی چندی پیش به عنوان رییس شورای هماهنگی مخالفین حکومت منصوب شد. مخالفین حکومت در نظر دارند، در شنبه آینده (15 دسمبر) یک تظاهرات بزرگ را در مسکو سازماندهی کنند. در آنجا یک بار دیگر درخواست مبارزه با فساد بر روی پلاکاردها مطرح خواهد شد.