گفت وشنودي با آقاي وحدت ، پيرامون کابينه کنوني وآينده افغانستان

دويچه ويله : آقاي وحدت ، محمديونس قانوني رييس شوراي ملي افغانستان ، اخيرا ً گفته است که درنزديکي هاي نه چندان دورکابينه دولت افغانستان براي گرفتن را ي اعتماد به شوراي ملي معرفي خواهد شد، چالش هاي فراواني فراروي کابينه فعلي افغانستان است، شما چه فکرمي کنيد ؛ آيا کابينه آقاي کرزي تاکنون موفق بوده ؟

سيد نظام الدين وحدت : بايد خدمت شما عرض بکنم که اين يک بحث بسيارپيچيده اي است.اولاً بايد نگاه کرد به کارنامه اي دولت افغانستان درمجموع ، وتيم سياسي اي که طي اين چهار سال درافغانستان بوده اند ونتايج که بدست داده اند ، تا اينکه بتوانيم توقع فعلي را ازدولت و وضع موجود مطرح بکنيم . اولاً باوجود سپري شدن دوانتخابات درافغانستان همانطوري که درجريان استيد، ترکيب وماهيت دولت افغانستان، همچنان ايتلافي باقي مانده است . يعني رعايت مصلحت هاي قومي وتباري قوياً درنظرگرفته مي شود وهمچنان بحيث مانع اصلي برسرراه شايسته سالاري ورسيدن به يک اداره ي کارآ ومدرن باقي است...

دويچه ويله : اما برعکس خيلي ها مي گويند که ملاحظات قومي درنظرگرفته شده ودرمورد برخي ازاقوام توجه صورت نگرفته است !

وحدت : البته اين بستگي به اين دارد که کدام هموطن ما ويا کدام گروه اجتماعي ازچه زاويه اي به اين دولت نگاه مي کند.

يک نکته متفق العليه بين افغانها اينست که درمجموع تمام گروه هاي اجتماعي درحال حاضرازاين دولت ناراض اند. شما مي بينيد درجنوب ، درشرق ، درغرب ودرشمال نارضايتي فزاينده وجود دارد. هم مردم بصورت عام وهم گروه هاي اجتماعي وسياسي ، کمترگروهي را درافغانستان پيدامي کنيد که دولت را ارزيابي مثبت بکنند. يکي ديگرازموانعي که درافغانستان هنوزفرا راه دولت وملت افغانستان ، هردو قراردارد، مباشرپروري است. يعني فرهنگ ديرينه وسنتي مباشرپروري است که مثل يک بال سهمگيني درحقيقت سايه افگنده برروي توسعه وکارآمدي ومدرنيزه کردن سيستم ونظام درافغانستان . وفاداري وتملق به افراد واشخاص برلياقت سالاري همچنان ارجحيت پيدامي کنند. شما درتمام قدم هاي مديريتي وسياسي اگرتوجه بکنيد مي بينيد که روابط شخصي برتمام اصول وضوابطي که دريک نظام حاکم است هنوزمي چربد ويا چيره است . واين خودش يک مشکل ديگري است درافغانستان.

دويچه ويله: آقاي وحدت شما گفتيد که همه ازدولت ناراضي اند. وقتي " همه" مي گوييم ديدگاه هاي مختلف مطرح مي شود. يعني دولت افغانستان موفق نبوده است که حداقل يکي ازجناحها يا يکي ازطيف هاي فکري را هم قناعت بدهد !؟

وحدت : خب، البته باز بستگي به اين دارد که ما جناحين سياسي را بايد اولاً دسته بندي بکنيم ، ببنيد يکي آنهايي استند که درطول بحران يا درجريان مخصوصاً درجنگهاي داخلي وجدال هاي داخلي سهيم بودند وبعد دراجلاس بن به دورهم جمع شدند ، البته به اضافه جريان روم وجريان پيشاور، وايتلافي شکل گرفت که يک ايتلاف سياسي بود وقرارشد که اين ايتلاف زمينه را براي انتقال افغانستان ازدوره ي بحران ، به دوره ثبات همواره بکند يعني اينها مسئووليت مديريت کردن وسپري کردن دوره ي گذار را داشتند.

براي دوره گذارهم وظايفي وتکاليفي معين شد. اين وظايف وتکاليف متاسفانه انجام نيافت ، يعني دوره گذارطوري که لازم بود محقق نشد.

به همين دليل است که ما فعلاً درکجا قرارداريم - اين مهم است . آيا ما واقعاً درآغازدوره ثبات ودرختم ويا پايان دوره گذارقرارداريم ، نداريم. ازنظرشکلي ادعاي دولت افغانستان وجامعه ي بين المللي اينست که بله ، دوره گذراسپري شد وقرار داد بن گويا کاملاً عملي شد. حتا شما درکنفرانس لندن ديديد که اقاي بليرر بسياربا مبالغه دولت افغانستان واجراآت چهارسال قبل يااجراي درست دوره گذارتوجه صورت مي گرفت که اين توجه صورت نگرفت متاسفانه .

دويچه ويله : آقاي وحدت مي خواستم مشخصاً بفرماييد ، چهارسال گذشته شامل چند دوره مي شود . مشخصاً اگرروي کابينه دولت انتخابي بحث کنيم ، چه نکاتي را بايد کابينه ي دولت انتخابي انجام مي داد وچه کارهاي را بايد مي کردند که نکردند؟

وحدت: اگرمنظورشما ازانتخابي بودن - به اصطلاح انتخاب زعامت ورهبري باشد که بايد مردم اورا انتخاب بکنند، به هرحال مايک انتخاباتي را سپري کرديم . انتخابات رياست جمهوري را ؛ آقاي کرزي دردوره ي پيشترهم مي توانست کارهاي انجام بدهد وکابينه اي واقعاً متخصص ومتعهد به منافع علياي وطن را ايجاد بکند ، که نکرد. هنوز هم اصرار به اين دارد که وضع درافغانستان طوري نيست که مابادست بازوآزاد بتوانيم به تشکيل يک کابينه ي کارآمد بپردازيم وحالا با توجه به اينکه پارلمان تشکيل شده ممکن توقع مردم هم بالا رفته باشد مبني براينکه دراين دوره بايد حداقل ساختارمحفلي خودرا درافغانستان تغييربدهد. يا ساختارايتلافي به يک ساختارملي تبديل شود. براي تبديل شدن اين مؤلفه هاي وجود دارد که بايد آنرا درنظرگرفت . يکي اينست که ما اصولاً برداشت ما از دموکراسي که فعلاً درافغانستان هست چه است ، دولتمردان افغانستان وجامعه بين المللي وکساني که دست اندرکار درقضيه افغانستان استند معتقدند که درشرايط کنوني افغانستان به يک نوع نظام ودموکراسي ضرورت دارد که مي تواند حيات سياسي را ازبالا يعني ازسطح دولت به طرف پايين ، دموکراتيزه بکنند وبراي ايجاد ثبات واعمارمجدد افغانستان شرايط را همواربکنند يعني مادرافغانستان دموکراسي معطوف به جامعه يعني مثل دموکراسي هاي غربي نداريم . يعني دموکراسي که بيشترمتکي است ومعتقد است به مشارکت مدني مردم را ايجاد نهادهاي مدني وصنفي وسازمانهاي اجتماعي وفرهنگي وسياسي ،بلکه دموکراسي کوپراتيستي يا به اصطلاح گفته اي يکي ازمتخصصين علوم جامعه شناسي ماکس وبرکه اين نوع دموکراسي هارا دموکراسي هاي کوپراتيستي عنوان مي کند که يعني حتا اگربطورمثال اشخاص ودولت هاي که با کودتا هم مسلط شده باشند و درآغاز وجاهت ملي ومشروعيت سياسي کامل را نداشته باشند ولي درنتيجه اي گذشت زمان وکارکرد بدليل کارآمدي وکفايت شان مي توانند آهسته به اين مشروعيت برسند...

دويچه ويله : آقاي وحدت ! حالا اگرمشخصاًروي کابينه ي کنوني صحبت بکنيم ، به نظرشما چگونه ممکن است که يک کابينه حداقل مورد تاييد اکثريت مردم باشد، چگونه ممکن است که همچوکابينه اي درافغانستان بوجود بيايد؟

وحدت: اگر بگوئيم که درافغانستان ما واقعاً اين ظرفيت وامکانات وشرايط را نداريم که يک کابينه اي واقعاً متخصص ومتعهد را بوجود بياوريم ؛ من فکرمي کنم که اين درست نخواهد باشد. ما درافغانستان اين ظرفيت را داريم . هم دردرون مملکت وهم دربيرون مملکت درفقرشخصيت هاومتخصصين به آن معناي که مطرح مي شود روبرونيستيم.

دويچه ويله : آقاي وحدت اما درهمين کابينه هم اشخاصي هستند که باتجربه هاي غربي وبا تجربه هاي بيرون ازکشوروتجربه هاي چندين کشور به افغانستان آمده اند ، اما بااين هم همين کابينه را همه مي گويند که موفق نبوده است .

وحدت : بله ، چگونه بگويم ، يادم ازحکايت جالبي آمد که ، يک وقتي يک کسي را پليس دريکي ازشهرهاي افغانستان گرفته بود که گويا درشيرخود آب "گد" ( مخلوط ) کردي ، واين شير، شيرخالص نيست واين آدم قسم مي خورد که چنين کاري را نکرده ام . بعد ازاينکه بالايش خيلي فشارآمد آخرگفت که ني من به شير آب مخلوط نکردم بلکه شيررا به آب مخلوط کرده ام . يعني يک گيلاس شيررا دريک سطل آب انداخته ام . من فکر مي کنم که آقاي کرزي هم همين کاررا کرده با بردن چند تا تکنوکرات ومتخصص درحقيقت يک گيلاس شيررا دريک سطل آب انداخته است . فرقش همينطوريک چيزاست. واين طبيعي است که نتيجه نمي دهد.

دويچه ويله : همانطوريکه درابتداگفتم درهمين نزديکي ها که کابينه ي آقاي کرزي راي اعتمادبدست بياورد براي راي دادن به يک وزير؛ يا به کابينه ي موفق يا کابينه ي کارآ، چه نکاتي را بايد نمايندگان مردم درشوراي ملي افغانستان درنظربگيرند؟

وحدت : ببنيد دواصل براي يک مديروبراي يک مسئوول مهم است يکي تعهداست ويکي هم تخصص است. يعني فردي که به چنين وظيفه ي مهم قراراست گماشته بشود اولين چيزي که بايد نگاه شود اينست که به گذشته اش وتعهدش نسبت به منافع ملي بايد نگاه شود ودوم به تخصص وکارداني وتجربه اي کاري اش دروزارت مربوطه يا بخش مربوطه نگاه شود . مخصوصاً درپست هاي حساس وکليدي واين دوعنصر ازعناصرعمده واساسي اند . اما درپهلوي اين طبعاً دريک کشور مثل افغانستان که يک بحران طولاني را هم سپري کرده رعايت يک سلسله مصلحت هاي سياسي مطرح مي شود . ولي مانمي گوييم که بصورت کامل ويا بصورت کل اين مصلحت ها ناديده گرفته شود اين هم جزء ازبه اصطلاح مميزات کاردرافغانستان است . اما نبايد اين عنصرچيره شود برتمام خصوصيات ديگرکه يک وزيرويا مدير درسطح بالا داشته باشيد . باز تنها کابينه و راي اعتماد نسبت به کابينه نيست ، سيستم ازسطوح پايين تابه بالا آلوده است . وغيرکارآمد است.

دويچه ويله : يک جهان تشکرازشما.