تقابل پندارهای ایدیولوژیک  درد سر دائمی افغانستان

«چه خوب وخت های بود. هر کس آزادی داشت. جشن استقلال را با خوشي و برنامه های رنگارنگ برگزار می کردیم.» چنین سخنان دلنشین از زبان افغان های شنیده  می شود که افغانستان پیش از چهار دهه  جنگ و خشونت را به یاد دارند.

کم و بیش چهل سال پیش جشن استقلال افغانستان به طور رسمی با برنامه های با شکوهی برای حدود ده روز تجلیل می شد. موسیقی، تیاتر، سرکس، رسم و گذشت نظامی و رسم و گذشت ورزشکاران معارف، برپایی نمایشگاه های محصولات داخلی و کمپ های نهادهای دولتی و خصوصی، حضور مهمانان خارجی برجستگی های عمده این جشن را تشکیل می دادند.

اما در شرایط کنونی یادبود از چنین رویداد تاریخی  به گونه مختصر در ارگ ریاست جمهوری و یا وزارت دفاع افغانستان صورت می گیرد. در تعدادی از ولایت های این کشور شماری نهاد ها و انجمن ها هم با برگزاری کنسرت و یا حرکت هایی از این روز یادبود به عمل می آورند. آنچه که در حال حاضر به عنوان عامل بازدارنده در کنار عوامل دیگر هویداست، مخالفت طیف های از جامعه در برابر برنامه های موسیقی به چشم می خورد.

بانو آریانا سعید از آوازخوان های جوان افغانستان است. او می خواهد امسال این خاطر ها را در برگزاری جشن استقلال دوباره زنده سازد. بانو سعید از چند هفته به این طرف کارزاری را به هدف برگزاری کنسرتی در قلب شهر کابل روی دست گرفته است. آریانا سعید یگانه هدف راه اندازی این برنامه را روحیه دادن به  شهروندان افغانستان می داند  که تقریبا از چهار دهه به اینسو از  یک جنگ خونین، ویرانگر و بی پایان رنج می برند.

رویارویی شماری از علمای دین با پدیده کنسرت

در آستانه برگزاری این کنسرت، شماری از ملاها و علمای دینی طبق برداشت خودشان از شریعت اسلامی، برگزاری این کنسرت را مجاز ندانسته و با آن مخالفت می کنند. مولوی عطا الله فیضانی نماینده شورای ولایتی کابل در گفتگو با دویچه وله، هشدار می دهد که کاسه صبر شان لبریز گردیده است و از این پس تحمل برگزاری چینن کنسرت ها، رقص و پایکوبی را در جامعه افغانستان ندارند. او گفت: « در نخست ما از دولت خواسته ایم که به گونه مسالمت آمیز جلو برگزاری این کنسرت را بگیرد. اگر دولت مانع این کنسرت نشود خود می داند که با مشکلات گوناگون سیاسی مواجه است. این عمل عکس العمل در کنار دارد». او  تاکید می کند که احتمال دارد در کنار معترضین، شماری افراد فرصت طلب حرکت هایی را راه اندازی کنند که پیامدهای آن دولت را نیز با چالش مواجه سازد.

ولی آریانا سعید هدف اساسی این برنامه موسیقی را شادمانی مردم می خواند، نه اینکه راه را برای خشونت باز نماید: « در شرایط کنونی مردم نیاز دارند که روحیه مثبت داشته باشند. برگزاری این کنسرت می تواند برای مردم امید برای آینده را بدهد. در حال حاضر همه از افغانستان گریزان اند».

با وجود این مخالفت ها، خانم سعید برای برگزاری این برنامه اش زیاد امید وار به نظر می رسد: " راه اندازی کنسرتم به هیچ صورت لغو نمی شود. هر حالتی که پیش بیاید این کنسرت را به پیش خواهم برد و هیچ کسی را نمی گذارم که مانع کنسرتم شود".

مراجع حکومت برای برگزاری برنامه های هنری و فرهنگی بر اصل قوانین حاکم این کشور تأکید می کنند. رحمت الله اندر مشاور امور دینی وزارت اطلاعات و فرهنگ هیچ مشکلی را در برابر برگزاری این کنسرت نمی بیند. اندر گفت تا کنون وزارت او از هیچ کس و مرجع بطور رسمی مخالفت برای برگزاری این کنسرت را دریافت نداشته است. بناء به نظر او مخالفت بعضی از علمای دینی در این مورد درست نیست و مخالفت های «تهدید آمیز» جز اینکه کمک به گروه های افراطی باشد چیزی دیگری نیست: "این چنین مخالفت ها در واقع تلاش برای ترویج ذهنیت های افراط گرایی در جامعه می باشد.»

برنامه های فرهنگی و هنری در چوکات قانون

شماری از علمای افغانستان برگزاری کنسرت را از زاویه ارزش های اسلامی و شرعی ناجایز دانسته و تاکید می کنند که دوام این حالت سبب انحراف جامعه گردیده و منکرات را در جامعه برجسته تر می سازد.

قوانین افغانستان برنامه های فرهنگی و هنری را که با ارزش فرهنگی و دینی این کشور در تناقض نباشند، اجازه می دهد. نصر الله ستانکزی استاد دانشکده حقوق دانشگاه کابل می گوید انجام هر آنچه را که حدود احکام قانون اجازه بدهد، هیچ قشر جامعه در برابر آن واکنش نشان نخواهد داد. به بیان آقای ستانکزی: « میان افراط گرایی و اخلاق عمومی با تاسف تفکیکی صورت نگرفته است. در صورتی که اخلاق عمومی اجازه برخی فعالیت ها را ندهد آن را قانون هم اجازه نمی دهد. افراط گریی را حتی شورای علمای افغانستان در مجموع محکوم کرده اند»

دقیقاْ در زمان حاکمیت گروه طالبان در افغانستان بود که همچو تفکر در صدر برنامه های آنان قرار داشته و درساحات تحت کنترول این گروه افزون بر عدم برگزاری کنسرت، سائر سرگرمی ها نیز هدف تیر مخالفت اعضای این گروه قرار می گرفت. 

از سوی دیگر، کنسرت ستیزی شماری از علما و روحانیون در جامعه افغانستان درطی چند سال گذشته به گونه یی هم صورت گرفته است. تلاش آنان در بیشتر موارد موفقانه بوده و توانسته اند که در ساعت های نزدیک به برگزاری کنسرت نیز از آن جلوگیری کنند.

با این همه، درگیری های چند دهه افغانستان تنها به تقابل مسلحانه، انفجارها و حملات انتحاری خلاصه نشده بلکه ابعاد متنوع  و وسیع تر از آن را احتوا می کند. با آنکه حضور گروه های افراطی به گونه فزیکی در شهرهای عمده افغانستان چندان بزرگ به چشم نمی خورد، اما ممکن است ایدیولوژی را که آنان دنبال می کنند در عملکرد شماری از شهرنشینان  موثر باشد.

نویسنده: امان الله جواد