تنش‌های سیاسی و تاثیر آن بر سقوط ارزش پول افغانی
۱۳۹۶ دی ۲۳, شنبه
در دو ماه گذشته نرخ تبادله دالر در برابر افغانی بین ۶۷ و ۶۸ افغانی در نوسان بود؛ اما هفته گذشته ارزش پول افغانی سقوط کرد و یک دالر در برابر ۷۰ افغانی و ۴۰ پول نیز خرید و فروش شد.
وقتی ارزش پول افغانی سقوط می‌کند، نرخ اجناس در بازار بلند می‌رود در حالی که مزد کارگران و معاش مامورین ثابت است. این روزها در حالی ارزش پول افغانی سقوط کرده و توان خرید مردم نیز کاهش یافته است، کسانی که درامد پایین دارند، بیشترین ضربه را متحمل می‌شوند زیرا آن‌ها مجبورند با معاش ثابت، اجناس مورد نیاز شان را با قیمت بلند از بازار خریداری کنند.
سقوط ارزش افغانی یکی از بحث‌های اصلی روز شنبه در جلسه عمومی ولسی جرگه بود. منور شاه بهادری یک تن از نمایندگان گفت: «کمک‌های خارجی تا ۲۵ درصد کاهش یافته چون دونرها به تعهد خود عمل نکرده‌اند و کاهش کمک‌های مالی کشورهای خارجی تا سال ۲۰۲۰ نیز دلیل کاهش ارزش افغانی در برابر اسعار خارجی بوده است.»
آقای بهادری افزود که به دلیل افزایش ناامنی، سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی نیز کاهش یافته به همین دلیل افغانی ارزشش را در برابر اسعار دیگر از دست داده است: «موضوع دیگر کاهش میزان سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است. وقتی در یک کشور امنیت نباشد و مولفه‌های حکومت‌داری به نحو احسن انجام نشود، طبیعی است که نرخ پول کاهش می‌یابد.»
افزایش ارزش دالر در برابر اسعار جهانی نیز دلیل دیگری است که سبب شده تا پول افغانی ارزشش را در برابر دالر از دست دهد. تعویق کمک‌های ایالات متحده امریکا برای پاکستان نیز یکی از دلایل کاهش ارزش افغانی خوانده شد. نمایندگان گفتند که با تعویق کمک‌های ایالات متحده برای پاکستان و همچنین تحریم‌ها در ایران سبب شده تا تقاضا برای دالر در این دو کشور همسایه افغانستان بیشتر شود. در جلسه عمومی ولسی جرگه گفته شد که برخی‌ها دالر را از افغانستان به پاکستان و ایران قاچاق می‌کنند، به همین دو دلیل نیز نرخ دالر در برابر افغانی افزایش یافته است.
نمایندگان گفتند که حکومت باید جلو قاچاق دالر را از افغانستان به دو کشور همسایه بگیرد، در غیر آن ارزش افغانی بیشتر از این سقوط خواهد کرد. به باور شماری از نمایندگان ممکن است پول افغانی ارزشش را بیشتر از این نیز از دست بدهد.
در حال حاضر پالیسی بانک مرکزی این است که با سقوط ارزش افغانی در بازار دالر توزیع می‌کند و جلو کاهش ارزش افغانی را می‌گیرد. اما برخی از نمایندگان گفتند که نحوه توزیع دالر در بازار فسادآلود است زیرا شرکت‌ها و افراد محدود و مشخصی این دالر را به دست می‌آورند و بجای عرضه در بازار، به بیرون از افغانستان انتقال می‌دهند. بانک مرکزی افغانستان اما تاکید کرد که تنها با توزیع دالر در بازار توانسته است تا ارزش افغانی را در بازار حفظ کند.
پاسخ بانک مرکزی
بانک مرکزی افغانستان می‌گوید چند دلیل سبب شده تا ارزش پول افغانی در برابر دالر کاهش یابد. یکی از این عوامل بلند رفته ارزش دالر در سطح جهانی است. خلیل صدیق رییس بانک مرکزی افغانستان هفته پیش در یک نشست خبری دلایل سقوط ارزش افغانی را توضیح داد: «تشنج سیاسی که در این دو ماه پیدا شده، مسوول مستقیم بلند رفتن نرخ اسعار است. این تشنج مسوول ایجاد پرابلم برای توده‌های میلیونی افغانستان است.»
براساس اظهارات رئیس بانک مرکزی دلیل ۸۰ درصد کاهش نرخ افغانی، تنش‌های سیاسی است. آقای صدیق گفت بانک تلاش دارد تا نوسانات پولی را در بازار کنترول کند.
آقای صدیق هرچند در مورد این تشنج جزئیات ارائه نکرد اما از دو ماه به این سو، اختلافات بین ارگ و عطا محمد نور والی بلخ افزایش یافته است. رئیس جمهور غنی استعفانامه عطا محمد نور را امضا کرده ولی آقای نور همچنان در سمتش باقی است و هشدار داده است که هیچ کسی نمی‌تواند او را از سمتش برکنار کند.
رئیس بانک مرکزی تاکید کرد در صورتی که تنش‌های سیاسی ادامه یابد، مستقیما بر وضعیت پول و اقتصاد تاثیر می‌گذارد و بانک مرکزی نمی‌تواند جلو سقوط ارزش پولی را در یک وضعیت بی‌ثبات بگیرد: «وقتی ده‌ها مانع وجود داشته باشد و از بانک مرکزی توقع کنید که معجزه کند، تشنج را از بین ببرد و یک لقمه نان را از مردم نگیرد. ما وقتی این که کار را کرده می‌توانیم که امنیت داشته باشیم.»
رئیس بانک مرکزی افغانستان اما اطمینان داد که از نظر ذخیره پولی افغانستان به اندازه کافی پول در اختیار دارد تا به عنوان پشتیوانه مالی نرخ افغانی را در برابر اسعار دیگر ثابت نگهدارد.