نانسی دوپری "مادرکلان افغانستان" درگذشت

نانسی هاتچ دوپری در سال ۱۹۶۲ به عنوان همسر یک دیپلومات امریکایی به کابل آمد، اما به زودی جدا شد و با لوئی دوپری ازدواج کرد. پرفیسور دوپری به عنوان یک باستان شناس، کاشف ماجراجو و بنیانگذار ابزار و مصنوعات پارینه سنگی افغانستان شناخته می شد.

بعدا آنها برای ۱۵ سال در سراسر افغانستان به وسیله موتر لندرورشان سفر کردند. لوئی دوپری به حفاری ها و مطالعاتش در بخش های مختلف این کشور می پرداخت و نانسی مجموعه ای از کتاب های تاریخی و اطلاعاتی راهنما را برای افغانستان نوشت.  

وحید وفا، مدیر اجرائیه مرکز افغانستان گفت: «او خودش را "ماموت پیر" می نامید و بسیاری از افغان ها او را "مادرکلان افغانستان" می خواندند». وفا اضافه کرد: «او افغانستان را بهتر از هرکس دیگری می شناخت».

زمانی که در دهه ۱۹۷۰ در جامعه افغانستان تغییر به میان آمد و مردم با کوکتل و لباس کوتاه آشنا شدند، دوپری و همسرش مجبور به ترک افغانستان گردیدند؛ چراکه دولت وقت افغانستان که از حمایت شوروی سابق برخوردار بود، لوئی دوپری را متهم به جاسوسی کرد.

پرفیسور لوئی دوپری در سال ۱۹۸۹ وفات کرد. نانسی، قبل از اینکه در سال ۲۰۰۵ دوباره به افغانستان برگردد، بیشتر وقتش را در پاکستان سپری نمود. گفته می شود که آنجا وی توانسته بود با اسامه بن لادن ملاقات کند و با شمار زیادی از مهاجران جنگزده افغان کار کند. نانسی با جدیت هرآنقدر اسنادی که در توانش بود در مورد افغانستان گردآوردی کرد.

بعد از سقوط رژیم طالبان و روی کار آمدن دولت جدید با حمایت غرب، نانسی در سال ۲۰۰۵ دوباره به کابل برگشت و با خودش حدود ۳۵ هزار سند بسته بندی شده در کیسه های کود را با خود آورد که مبنای آرشیف ملی افغانستان را تشکیل داد.

این پژوهشگر سختکوش در میانه سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱ رئیس "مرکز افغانستان" بود و پس از کنار رفتن از این مقام نیز همه روزه به این دفتر می رفت. وی آنجا نهادی را از فرهنگ زندگی در کابل به جا گذاشت که بازدیدکنندگان زیادی دارد.

وفا در مورد "مادرکلان افغانستان" گفت: «هدف نانسی حفظ میراث های افغانستان بود». وفا اضافه کرد: «او انسان شوخی بود و دوست داشت با هر مراجعه کننده وارد صحبت شود؛ مهربان بود و بخشنده اطلاعاتی که در مورد افغانستان داشت. او برای افغانستانی که می شناخت، همیشه رایزنی می کرد». وفا اضافه کرد: «باوجود ۴۰ سال جنگ در افغانستان، وی همیشه برای آینده افغانستان و نسل بعدی اش امیدوار بود».

رئیس اجرائیه مرکز افغانستان می گوید وقتی نانسی همواره از اشتباهات غربی ها و افغان ها انتقاد می کرد، خیلی ها فکر می کردند که او فرهنگ خودش را در افغانستان تبلیغ می کند.

Rsh/si (Reuters)