پروژه های فرهنگی به عنوان کلیدی برای ادغام پناهجویان

عابد امین از افغانستان و مدیر هنری جشنواره فیلم "سینما پناهندگی" می گوید: «این تصور وجود دارد که پناهجویان با دستان خالی می آیند و تقریباً هیچ چیزی با خود ندارند، تنها یک بکس با خود دارند. اما آنچه را که واقعا با خود می آورند یک فرهنگ فوق العاده است.» این یکی از سه پروژه فرهنگی است که روز شنبه در برلین با 10 هزار یورو جایزه نقدی برنده شده است.

مونیکا گریوترس، وزیر امور فرهنگی آلمان، این جایزه ویژه را برای "مشارکت فرهنگی انسان های که فرار کرده اند" برای اولین بار اعطا کرد. او می گوید که فرهنگ کلیدی برای ادغام و یک پل ایده آل است، زیرا به طور مثال، رقص و موسیقی را مرزهای ملی توقف داده نمی تواند و همیشه از تأثیرات خارجی تغذیه می کنند. این اظهارات او علیه احزاب جناح راست مانند بدیل برای آلمان (ای. اف. دی.)، که فرهنگ را وسیله ای تقویت هویت ملی آلمانی می بینند، نیز به شمار می رود.

تبادل فرهنگی

مراسم افتتاحیه در موزیم تاریخی آلمان در برلین به طور غیرمنتظره بسیار رنگارنگ بود: موسیقی بسیار زیاد از کلاسیک تا موسیقی مدرن فضا را زیبا ساخته بود. در جریان این مراسم زمینه صحبت طراحان 10 پروژه که برای جایزه نامزد شده بودند، نیز موجود بود. در اینجا از تیاتر با پناهندگان جوان، پخت و پز مشترک تا پروژه های مکاتب را می توان شاهد بود. چنین ملاقات "فرهنگ های مختلف" در موزیم تاریخی برلین، پایتخت آلمان به ندرت وجود داشته است. مردم از کشورهای مختلف، از کشورهای عربی، از افریقا، و مهمانان آلمانی در این هفته با هم در ارتباط نزدیک قرار گرفتند. چنین امری بسیار عادی به نظر می رسد اما همیشه چنین نیست.

فرهاد از افغانستان می گوید که "من دیر زمانی انتظار کشیدم تا داستان ام را، این که چرا من اینجا هستم و در کشور من چه یک فضای حاکم است بیان دارم." اما بسیاری از آلمانی ها برای او یک نوع احساس طرد و ترس را می دادند. او خود را چون یک "مزاحم" که به زور به این کشور آمده است، احساس می کرد. پروژه "2،0" این جشنواره که داستان های فرار او و دیگر پناهجویان را در خود دارد، در نهایت این فرصت را به فرهاد داد تا مردم بیشتر از سرنوشت او و افرادی مشابه او آگاهی حاصل کنند. فرهاد که در افغانستان مترجم بود فعلاً در یک رستورانت کار می کند و سعی می کند به طور منظم به کورس آموزش زبان آلمانی برود. پروژه فرهاد برنده نشد، اما از کارش پشیمان نیست. برای او اینکه چنین یک نمایشگاه ایجاد گردیده است، بسیار پراهمیت است.

فرهنگ در برابر "انتظار" تجویز شده

برای مبتکران این پروژه، این جشنواره یک نوع تغییر دیدگاه نیز به شمار می رود. نه تنها ادغام پناهجویان به "فرهنگ آلمانی" (هر آنچه که تحت فرهنگ آلمانی می توان درک کرد) مهم است، بلکه آنچه را که پناهجویان با خود می آورند به رسمیت شناخته شود و از آن قدردانی گردد. مثلاً "سینما پناهندگی". در جشنواره جدید فیلم از کشورهای مالی، سیرالئون، کانگو و افغانستان فلم های به نمایش گذاشته شدند. این فیلم ها را متصدیان جوان که از این کشورها به آلمان فرار کرده اند، انتخاب نموده اند. توماس کوپسه یکی از مبتکران این پروژه می گوید که این "محصولات فرهنگی سینمایی" اغلب بسیار به دشواری به دست می آیند. این کار یک چالش برای متصدیان است اما از طرف دیگر یک کار خاص است که اعتماد به نفس شان را بیشتر می گرداند.

برای علی صالح، یکی از کارشناسان فیلم از فلسطین، شرکت در چنین یک جشنواره یک رحمت به حساب می آید. او خود می گوید: «به عنوان یک پناهنده، شما به طور مداوم اداره می شوید و همه چیز از قبل برای تان تنظیم شده است. فرد تبدیل به یک شخص غیرفعال می شود، زیرا هیچ کاری را بدون اقامت قانونی نمی توان انجام داد.»

برای علی صالح پروژه "سینما پناهندگی" بار دیگر زمینه کار و تبارز اش را آماده گردانیده است. به قول او در این پروژه کار بسیار زیاد است، از ترجمه گرفته تا زیرنویس فیلم و ایدیت آن.

پناهندگان منحیث راهنما

برنده جایزه سوم یک پروژه خاص موزیم به نام "Multaka" یا "ملتقی" است. پناهندگان و مهاجران از سوریه و عراق به حیث راهنمای موزیم آموزش دیده اند. در حال حاضر آنها برای تازه واردان به زبان عربی گنجینه های فرهنگی را در پنج موزیم در برلین معرفی می کنند.

نهاد النجار از عراق می گوید که "من در عراق دروازه ایشتار را دیده بودم اما نمی دانستم که اصل آن اینجا در برلین است." (دروازه ایشتار یا عیشتار هشتمین دروازه بابل است) او در ادامه می گوید که این امر خوب است، چون از این دروازه اینجا خوب محافظت می شود. نهاد النجار همچنین می گوید که نه در عراق و نه هم در سوریه آگاهی برای میراث های فرهنگی وجود دارد، اما شاید در اینجا تغییراتی وارد گردد.

حسام محمد، یکی از راهنماهای موزیم، آرزو دارد که پناهجویان زمانی که روزی دوباره به کشور های شان بر می گردند، با اطفال شان به موزیم بروند.

افتتاح ابتکار عمل یک هفته یی

در اولین روز ابتکار عمل یک هفته یی زیر نام "فرهنگ کلید گشایش دریچه های جهان " در برلین، آشکار گردیده است که این طرح جا افتاده است. در چند روز آینده نیز باید توجه زیادی به طرح های بی شمار نهادها، اما در درجه اول توسط شهروندان معطوف گردد. فرهنگ نه تنها برای پناهندگان، اما به طور عمده با پناهندگان باید باشد.