گاوک: می‌دانم که مطبوعات «دروغگو» چه معنی می‌دهد
۱۳۹۵ آذر ۱۲, جمعه
یواخیم گاوک، محل، مناسبت و فرصت خوبی یافت تا به مثابه رئیس جمهور آلمان به صورت اصولی و اساسی راجع به چشم انداز رسانه ها در آلمان صحبت کند. روز پنجشنبه یواخیم گاوک سخنران اصلی محفل شورای مطبوعات آلمان بود که ۶۰ سال پیش به مثابه یک نهاد خودگردان مطبوعات چاپی بنیادگذاری شد. شخص اول دولت آلمان در تالار سرشار از نور سخنرانی کرد که مستقیماً در برابر دروازه براندنبورگ یعنی نماد آزادی قرار دارد. موضوع سخنرانی او آزادی مطبوعات در گسترده ترین مفهوم آن بود.
گاوک به وضعیت فرهنگ مباحثه در جامعه رسانه یی پرداخت که به طور فزاینده ای دیجیتالی می گردد. به گفته او «هنگامی که هرکس ناشر، ویراستار و مولف خود بوده می تواند، این سوال تهدیدآمیز به وجود می آید که چه کسی دیگر به ژورنالیستان، کنترول کیفیت و روزنامه ها ضرورت دارد؟» این تمایل، نخستین اشارت از دست رفتن رسانه های کلاسیک مانند روزنامه، رادیو و تلویزیون می باشد. این رسانه ها موقعیت انحصاری شان را از مدت ها به اینسو از دست داده اند. رئیس جمهور آلمان فدرال خاطر نشان نمود که «روزنامه ها در رقابت برای انتشار اخبار نخواهند توانست برنده شوند.»
بحران اعتمادی که فراتر از رسانه ها می رود
محیط موجود همچنان دشوار است. روزنامه ها، رادیوها و مسئولان نشراتی تلویزیون ها تحت عنوان «رسانه های دروغگو» مورد اهانت قرار می گیرند. «رسانه های دروغگو» اصطلاحی است که دست راستی ها در انتقاد از مطبوعات بر زبان می رانند. رئیس دولت در این ارتباط از کسی نام نبرد، نه از جنبش "پگیدا" و نه از حزب بدیل برای آلمان (آ اف دی). در این حلقه ها این اصطلاح مبارزه طلبانه به طور خاص محبوب است. گاوک گفت که او اکنون واقعاً می داند که «مطبوعات دروغگو» چه معنا می دهد. او ده ها سال در جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرق سابق) آن را تجربه کرده است. به گفته او، کسی که امروز دوباره در اینجا «مطبوعات دروغگو» را به کار می برد، ناظر بر مباحثه نه «بلکه عیب جویی و بدگویی» می باشد. با اینهم بحران اعتماد مشهود به هیچ صورت صرف به رسانه ها محدود نمی شود. این بحران همچنان شامل سیاست، اتحادیه ها، کلیساها، ورزش و بسیاری نهادهای دیگر جامعه و دولت می گردد. این وظیفه رسانه هاست که «حامل اخبار غیردلخواه نیز باشند». به گفته رئیس جمهور آلمان، وقتی که روزنامه ها صبح ها روی میز چای خوری باز می شوند، اولین چیزی که به چشم می خورد جهان سیاست است که «در برخی خوانندگان احساس عدم اعتماد، مخالفت و البته اکراه و بیزاری را بر می انگیزد، زیرا رسانه ها بخشی از بحران اعتماد اند و این ها نیز نمی توانند به تنهایی بر این بحران غلبه کنند. در اینجاست که تنگنا ظهور می کند.»
«آوارگان ارتباطی» در جهان های موازی
گاوک گفت که بدبینی نسبت به رسانه ها و همچنین بیزاری از نمایندگان رسانه ها، تازه نیست. اما تاثیری که این اقلیت ناسزاگو و تحقیرکننده رسانه‌‌ها بر عامه می‌گذارد، قطعی است. گاوک گفت: «و خشم بی اندازه، و نفرت از رسانه ها ما را مرعوب قرار می دهد.» او گفت که «بدون تردید» در ایجاد چنین انکشافی رسانه های اجتماعی «سهم خود را دارند.» کاربران این رسانه ها آن مواد و مطالبی را که می خواهند به دست بیاورند، انتخاب می کنند. کاربر خودش انتخاب می کند که «چه وقت و نوشته کی را می خواهد بخواند و یا بشنود و سرانجام با حلقه های گزینشی به اصطلاح دوستان و یا آشنایانش شریک گرداند.»
به این ترتیب است که «گستره بازتاب» در بین افراد و گروه هایی به وجود می آیند که خود را یگانه مالک حقیقت می پندارند. دموکراسی همچنان وابسته به ارتباط گیری و تفاهم موفقانه بوده است که افکار مختلف را بازتاب می دهد. به گفته رئیس جمهور آلمان، دموکراسی از تبادل افکار زندگی می کند، «نه از کوچی های فکری و حلقه های بسته خود مرکز بین.» به باور او، با کاهش نقش فاکت ها، دموکراسی به خطر می افتد. رئیس جمهور آلمان فدرال با مقداری نومید اعتراف می کند: «من نیز باید در این مساله که: ٰچگونه می توان این آوارگان ارتباطی را از حلقه های جهان های موازی شان بیرون بکشیمٰ، مقصر باشم.»
اشاره ای به امریکا
گاوک گفت: «ساکنان گستره های بازتابی خود را طوری سمت و سو می دهند که به کسانی گوش دهند که حرف دلخواه شان را می زنند، نه به کسانی که به آنها بگویند که چه باید فهمند.» به گفته او، این یک «اغواگری عوامگرایانه» است. و نام رئیس جمهور منتخب امریکا بر زبان‌اش جاری می‌شود. او گفت که در این روز ها مباحثات انتخاباتی در سانه های امریکائی را دنبال می کند که از خود می پرسند: «چرا آن ها پیروزی انتخاباتی دونالد ترامپ را پیش بینی نمی کردند». و رئیس جمهور آلمان قوسی به سوی آلمان کشید و گفت: «من دوست دارم که چنین مباحثات در اینجا نیز صورت گیرد.»
گاوک در این محفل شورای مطبوعات یک سلسله کامل سوال ها را برای مردم مطرح نمود. او گفت: «آیا در میان ما نیز گروه هایی ممکن است وجود داشته باشند که به طور کافی فشرده پیجویی نمی شوند و به طور مناسب به تصویر کشیده نمی شوند و یا اینکه در رسانه ها احترام نمی گردند؟» همچنان گاوک به ژورنالیستان توصیه نمود که «به طور دایمی خود را آزمایش کنند و در مورد معیارات کارشان برخود اعتماد نمایند.»
آنچه گاوک به ژورنالیست ها توصیه نمود
چند اظهار نظر مثبت که گاوک در پایان سخنرانی اش بیان داشت مورد استقبال زیاد قرار گرفت. او گفت که نباید به دلیل «نیروی مخرب عوامگرائی» دچار ترس و بدبینی شد. هرکس می تواند برای تقویت جامعه باز کاری کند. برای غلبه بر بحران اعتماد در نهادهای دموکراتیک ژورنالیستان می توانند سهم شان را ادا نمایند، «البته با ادامه کارشان با فهم و ابتکار و با باز بودن و بدون پیشداوری.»
مارسل فورستیناو/ ر.ر.