آب، اكسير زندگى

واقعيت جهانی و آمار دلهره‌انگيز

اين رقمی باور نكردنی است، بيش از يك ميليارد انسان امكان دستيابی به آب آشاميدنی پاكيزه را ندارند. در حال حاضر حدود ۲،۶ ميليارد انسان نيز بدون امكانات بهداشتی برای شستشوی خود در جهان زندگی می‌كنند. بنا به گزارش سازمان جهانی مبارزه با گرسنگی "روزانه بيش از پنج هزار كودك زير پنج سال در اثر بيماری‌های ريوی جان خود را از دست می‌دهند، و متاسفانه اغلب كودكان و والدين آنان نمی‌دانند كه آب آلوده سبب بيماری و سپس مرگ آنان می‌شود."
در حاليكه سازمان ملل، به مناسبت ۲۲ مارس "روز جهانی آب"، خواستار تلاش‌های بيشتر دولت‌ها در زمينه بهداشت و تهيه آب آشاميدنی برای مردم است، در مقابل كارشناسان عنوان می‌كنند كه وضعيت آب رسانی موجود، تغييرات اقليمی و رشد جمعيت جهانی در ده سال آينده سبب وخيم‌تر شدن شرايط زندگی و تندرستی خواهد شد. كارين كورتمن، يكی از مسئولان وزارت توسعه و همكاری آلمان در گزارشی عنوان كرد "كه نبود امكانات بهداشتی در سطح جهانی بيش از بيماری ايدز سبب مرگ و مير كودكان می‌شود."

نگهداری آب پاكيزه و خطرات موجود در اين راه

به نظر بسياری از كارشناسان مشكل اصلی در اينباره، توزيع نابرابر آب آشاميدنی است. پير شواليه كارشناس فرانسوی به زبانی ساده شرايط را اين چنين بررسی مي كند: "آب در مناطقی به اندازه كافی يافت می‌شود كه انسان‌های كمتری در آنجا زندگی می‌كنند. با توجه به تغييرات اقليمی اين شرايط بهبود نخواهد يافت. تغييرات جوی سبب آب شدن و تبخير يخچال‌های طبيعی شده و سرانجام سبب كاهش مقدار آب آشاميدنی موجود خواهد گشت."

بنا به تحقيقات پژوهشگران دانشگاه اوهايو در امريكا، يكی ديگر از تهديدهای جدی در زمينه كاهش آب پاكيزه از دست دادن مناطق ساحلی است. در اثر تغييرات جوی و آب شدن يخ‌ها سطح آب درياها افزايش يافته باعث نفوذ آب شور در مناطق ساحلی خواهد شد. نظر رايج تاكنون در اين زمينه اينگونه بوده كه نفوذ آب شور در زير زمين به اندازه نفوذ آب شور بر روی زمين است. اما تحقيقات جديد نشان می‌دهد نفوذ آب شور حتا در مناطق بدور از كرانه درياها به مراتب عميق تر وسريع تر از تصورات موجود بوقوع می‌پيوندد. بنا به آمار "شورای جهانی شرايط اقليمی" در صد سال آينده سطح آب درياها ۵۸ سانتی متر افزايش يافته و باعث نفوذ سريعتر آب شور در منابع آب شيرين خواهد شد.

در رابطه با بالا آمدن سطح آب درياها و اقيانوسها تاكنون اغلب كشورها متوجه خسارت ناشی ازاين پديده بر روی زمين بوده و از خسارت زيرزمينی كه مستقيماً متوجه آلودگی منابع آب شيرين زير زمينی است، غافل بوده‌اند.

اين مسئله از اين جهت اهميت فوق العاده دارد كه تقريباً ۴۰ درصدد از جمعيت جهان در مناطق ساحلی سكونت دارند كه حداكثر شصت كيلومتر از دريا فاصله دارند. بنا به آمار يك سازمان زمين شناسی در امريكا (US Geological Survey) نيمی از مردم امريكا (يعنی حدود۱۵۰ميليون نفر) آب آشاميدنی و آب برای مصارف كشاورزی و صنعتی خود را از طريق منابع زيرزمينی تهيه می‌كنند.

پير شواليه كارشناس فرانسوی به مشكل ديگری يعنی رشد سريع جمعيت در جهان نيز اشاره می‌كند. نه تنها جمعيت جهان در حال رشد است، بلكه خواست و تقاضای انسانها نيز درحال افزايش است. بنا به تخمين برنامه توسعه سازمان ملل (Unep)، كشور هند در سال ۲۰۵۰ جمعيتی بالغ بر ۱،۵ تا ۱،۸ ميليارد نفر خواهد داشت. اين بدين معناست كه مصرف آب در هند به تنهايی ۳۰ درصدد بيشتر از مصرف كنونی خواهد بود. به لحاظ فنی اين مشكل قابل حل است اما نيازمند سرمايه گذاری‌های كلان است.

تصفيه آب و راه حل‌های ممكن

تاكنون بطور عمده آب‌های زيرزمينی، آب برخی از رودها و درياچه‌ها منبع اصلی تهيه آب آشاميدنی بوده و هستند. اما راه ديگر تصيفه آب شور و يا حتا آب‌های آلوده است. راه‌های متداول، نظير صافی‌های چند مرحله ای، بكارگيری مواد شيميايی و يا حتا تهيه آب آشاميدنی از طريق نيروگاه‌های اتمی، برای تصفيه آب صرف نظر از پيچيدگی فنی، نيازمند هزينه‌های هنگفتی هستند. بطور معمول صرف نظر از ساخت، بيش از همه نگهداری تصفيه خانه با مشكلات فنی و مالی فراوانی همراه است.بدين خاطرمتخصصان در تلاش برای يافتن راه‌های جديد برای پاكيزه كردن آب‌های آلوده هستند. يكی از راه‌های موجود بكار گيری فنآوری نانو در تصفيه آب‌های آلوده می‌باشد. ذرات نانويی قادر به جدا سازی عوامل بيماری زا و كثيف از آب می‌باشند. كارشناسان معتقدند كه بكارگيری اين فناوری برای توليد آب آشاميدنی آسان تر و مستلزم هزينه كمتری می‌باشد. از آنجاييكه توليد و يا تصيفه پايه‌ای آب‌های آلوده نيازمند صرف انرژی فراوان است، به اعتراف اغلب كارشناسان، معضل آب پاكيزه در آينده در اصل معضل انرژی خواهد بود.

منابع: hda, AFP, lub
شهرام اسلامی