آرارات: فيلمى درباره قتل عام ارمنى ها در سال ۱۹۱۵
۱۳۸۲ بهمن ۱۳, دوشنبه
در اين فيلم نخست «آنى» Ani بانوى كارشناس و خبره ى آثار نقاشى ارمنى است. پسرى دارد بنام «رافى» Raffi و دخترخوانده اى از شوهر دومش بنام «سليا» Celia. پدر سليا، سالها پيش خودكشى كرده و از اين روى دختر جوان ما درخوانده اش را گناهكار مى داند.
شوهر اول Ani نيز در جريان يك سوقصد به جان يكى از كارمندان سفارت تركيه كشته شده است. اين سوقصد بخشى از عمليات انتقام جويى ارمنى هاى تبعيدى از تركها بوده است كه در سال ۱۹۱۵ دولت نظامى ترك تقريبا يك ميليون و نيم ارمنى را كه تابعيت تركيه را داشتند قتل عام كرد و يا در اردوگاهها گرسنه رهايشان كرد و يا به شيوه هاى ديگرى كشت. جنايتى كه تركيه تا امروز آن را انكار مى كند.
پوسته ى ديگر فيلم، كارگردانى ارمنى تبار است كه مى خواهد اين كشتار و نسل كشى را به روى پرده ى سينما بياورد. در اين موضوع خونريزى در آرارات مطرح است، موضوع گواهى كردن بخش معينى از تاريخ و نيز موضوع درهم آميزى غرور و خودخواهى و خيره سرى مطرح است كه راهها را بسوى حقيقت تاريخى مسدود مى كند.
يك ضرب المثل ارمنى مى گويد: «آدم بايد ببخشد، اما هرگز فراموش نكند». و آتوم آگويان ارمنى تبار مى پرسد: «چگونه مى توان دولتى را بخشيد كه دست به قتل عام و نسل كشى زده است و هنوز هم تا امروز آن را انكار مى كند. آتوم آگويان كه در سال ۱۹۶۰ در قاهره بدنيا آمد و آنگاه در كانادا بزرگ شد، حتا در دوران تحصيل هميشه به جنايتى كه بر ارمنى ها در دولت عثمانى رفت، مى انديشيد و در همان سالها نيز فيلمنامه اى نوشت كه هرگز ساخته نشد. ۲ سال پس از آن آگويان فيلم كوتاهى ساخت كه نگاهى به گذشته بود و نيز پيشاهنگى براى فيلم آرارات. پوسته ى ديگر اين فيلم از تابلويى كار آرشيل گوركى، نقاش ارمنى آغاز مى شود.
ارشيل گوركى كودك يازده ساله اى بود كه از قتل عام جان به در برد و به امريكا مهاجرت كرده بود. آرشيل گوركى در فيلم آرارات با سه شيوه حضور دارد. به عنوان شخصيت فيلم، به عنوان هنرمند و نيز به عنوان يك شخصيت تاريخى. در پايان فيلم گوركى دستان زن را روى تابلو نقاشى اش با رنگ سپيد محو مى كند. آرشيل گوركى در سال ۱۹۴۸ دست به خودكشى زد، و در فيلم آتوم اگويان بى آنكه درباره اش سخنى گفته شود، تماشاچى در مى يابد كه چرا. آتوم اگويان در فيلم آرارات موفق شده است تا پرده هاى فراموشى را از روى قتل عام بزرگترين اقليت مسيحى در امپراطورى عثمانى كشيده شده اند، پاره كند.
پرويز حمزوى