آسیای مرکزی در معرض گسترش بیماری‌های واگیر

در گزارشی که در تارنمای یونیسف، "صندوق حمایت از کودکان جهان" وابسته به سازمان ملل متحد منتشرشده در خصوص وضعیت بهداشت و تغذیه در کشورهای آسیای مرکزی گفته می شود که بسیاری از بیماری های مسری و واگیردار به دلیل پائین بودن سطح بهداشت و تغذیه در این منطقه رواج پیدا کرده است. این گزارش توسط دکتر هومن پیمانی کارشناس ایرانی در امور آسیای مرکزی و قفقاز تهیه شده. پیمانی در مصاحبه با برنامه فارسی صدای آلمان توضیح داد که علاوه بر رایج شدن بیماری های دیفتری، حصبه، سل در این منطقه بیماری ایدز و ویروس HIV نیز مردمان کشورهای آسیای مرکزی را تهدید می کند.

صدای آلمان: آقای دکتر هومن پیمانی وضعیت بهداشت و تغذیه در کشورهای آسیای مرکزی چگونه است؟

دکتر هومن پیمانی: در نیمه اول دهه 90 میلادی وضع از نظر تغذیه و ارائه خدمات بهداشتی درتمام کشورهای سابق اتحاد شوروی بخصوص در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز بد بود. ما شاهد گسترش روز افزون انواع و اقسام بیماری های واگیردار، غیر واگیر، بیماری های عفونی و شروع گسترده انواع اقسام بیماری های مقاربتی بودیم. علاوه بر آن نشانه های بارزی از سو تغذیه و مسائلی در زمینه رشد فکری و جسمی کودکان بویژه قابل ملاحظه بود.

ولی بخصوص از اوایل سال 2000 که کشورهای منطقه توانستند پس از یک دهه بحرانی و به هم ریخته کشورهای خودشان بیرون بیایند و بطور نسبی نظام باثبات تری را از نظر ارائه خدمات بهداشتی بوجود بیاورند، وضع بهتر شده ولی کماکان در مقام مقایسه با دوران پیش از فروپاشی شوروی این کشورها قادر به ارائه خدمات پزشکی نیستند و تا آنجا که مربوط به مسائل تغذیه می شود بخصوص تغذیه کودکان، زنان و نوجوانان کماکان کمبودهای بسیار بارزی در این زمینه دیده شده است.

شما در صحبت هایتان اشاره کردید که مسئله بهداشت و تغذیه در کشورهای آسیای مرکزی پس از استقلال این کشورها وضعیت بدی داشته، سازمان ها و نهادهای بین المللی به این کشورها تابحال چه کمک هائی کردند؟

کمک هائی بطور کلی جسته و گریخته بسیاری انجام شده، بخصوص در حد کمک های مقطعی، مثلا در زمینه کمک به زنان و کودکان از طریق NGO (ان جی یو ها) کارهائی انجام شده است. سازمان بهداشت جهانی و یونیسف کمک هائی را از نظر تربیت کادرهای حرفه ای در زمینه بهداشت و تغذیه انجام داد و همینطور بطور مشخص به کشورهای منطقه در جهت بهبود ارائه خدمات و در جلوگیری از مسائل سو تغذیه از نظر عملی و نظری کمک هائی را کردند ولی این کمک ها بسیار محدود بوده و به هیچ وجه نمی تواند جایگزین ارائه خدمات پزشکی شوند که خود این کشورها باید قادر به ارائه اش باشند. این کشورها باید مستقلا نیازهای غذائی خودشان را برطرف کنند.

شما گفتید که خود این کشورها باید دراین راستا باید اقدام بکنند. با توجه به ثروت و منابع زیر زمینی عظیمی که در این منطقه هست، کشورهائی مثل قزاقستان و ترکمنستان که از لحاظ نفت و گاز جزو کشورهای ثروتمند منطقه و حتی در سطح جهانی مطرح هستند، آیا نمی توانند وضعیت بهداشت و تغذیه را درکشورهای خودشان بهبود ببخشند و برای حل کردن این مشکلات چاره سازی بکنند؟

باید توجه داشت که مشخصا بخش عمده منابع گازی و نفتی این کشورها هنوز توسعه نیافته است و بطور کلی درآمد سالیانه اینها نسبت به نیازهایشان بسیار محدود است. البته مسائل دیگری نظیر گسترش بی رویه و لجام گسیخته فساد اداری هست که بخش بزرگی از درآمدهای این کشورها را جذب کرده و به راه کج می کشاند و همینطور نارسائی هائی که در زمینه سیستم بورکراسی اداری که در این منطقه وجود دارد.

شما در خصوص بهداشت و تغذیه در این منطقه تحقیقاتی کردید و در تارنمای یونیسف هم این تحقیقات شما انتشار یافته، آیا می توانید توضیح دهید که رایج ترین بیماری که شهروندان این منطقه را تحدید می کند، چیست؟

بخش عمده بیماری های هستند قابل پیشگیری نظیر دیفتری و حصبه، سیاه سرفه یا بیماری هائی هستند که از طریق آب منتقل می شوند. انواع اقسام بیماری ها و میکرب هائی که در آب وجود دارند نظیر ویروس اسهال که بیشتر دستگاه گوارشی را مورد حمله قرار می دهند و اینها بسیار شیوع پیدا کرده بخاطر فروپاشی نظام بهداشت شهری بوده که در خصوص تامین منابع آب دچار مشکلاتی بوده اند منابع آبی آلوده شده و پالایشگاههای آب بخوبی کار نمی کنند و همینطور در بسیاری از مناطق فاضلاب ها با آب مخلوط شده و در نتیجه باعث گسترش بروز بیماری های واگیردار بخصوص بیماری هائی که دستگاه گوارش را مورد حمله قرار می دهند، شده است. مسئله بعدی بیماری سل هست که آنهم عمدتا به دلیل سوتغذیه و پائین آمدن سطح زندگی مردم بسیار گسترده شده. مهمترین مسئله ای که در زمینه بیماری دیده می شود، گسترش بیماری ایدز و ویروس اچ آی وی HIV هست که عمدتا بخاط گسترش شدید اعتیاد به مرفین در منطقه رایج شده و بالاخره می توانیم به گسترش بسیار حیرت انگیز الکلیسم در منطقه اشاره بکنم که آنهم بیشتر به دلیل مشکلات عظیم اقتصادی مردم که گسترش افسردگی و ناراحت های روانی به افزایش استفاده از مشروبات الکلی منجر شده است.