آشنایی با فیلم‌های بخش پانوراما در برلیناله
۱۳۸۵ بهمن ۲۴, سه‌شنبه
در این بخش آنچه به اصطلاح سینمای مولف نامیده می‌شود امکان خود نمایی می‌یابد. امسال در کنار چهره‌های آشنا، فیلمسازان گمنام، اما با فیلم‌های تماشایی، در میدان رقابت‌ها شرکت جسته‌اند.
١٧ فیلم در ردیف اصلی و ١٦ فیلم ویژه و ١٧ فیلم مستند تقسیم بندی درونی این بخش را تشکیل می‌دهند. ٢٦ فیلم برای اولین بار به اکران می‌رود. کشورهای فرانسه، آلمان و کره حضوری چشمگیر دارند. بدنبال آنها اروپای مرکزی و شرقی با فیلم‌های متعددی شرکت دارند. امسال حتا سینمای مستقل امریکا با تنوع و دگرگونی‌های ریشه‌ای در فرم و مضمون این بخش را کشف کرده است.
کارگردانان و هنرپیشگان فراوانی از این بخش به جشنواره دعوت شده‌اند. از میان کارگردانان می‌توان از یوجی یامادا Yoji Yamada، هال هارتلی Hal Hartley، توماس ارسلان Thomas Arslan وغیره نام برد. از میان هنرپیشگان می‌توان به ژولی دلپی، آنتونیو باندراس، ایزابل کارره و دیگران اشاره کرد.
با وجود تفاوت و تنوع در فیلم‌ها می‌توان به موضوعاتی اشاره کرد که دغدغه برخی از سازندگان فیلم‌ها بوده است. در ١٤ فیلم به هویت‌یابی و هویت‌جویی نزد جوانان توجه شده است. جالب توجه اینکه این فیلم‌ها به کشورهایی با پیشزمینه‌های کاملا متفاوت فرهنگی تعلق دارند. به نوعی می‌توان این موضوع را جهانی قلمداد کرد. دراین فیلم‌ها به تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی بهای فراوان داده شده است. موضوع دیگر کنترل و تعقیب دولتی است. بطور مثال در فیلمی از هال هارتلی به نام "فی گریم" (Fay Grim) شبکه جاسوسی جهانی موضوع می‌شود و پاول ارملند (Paul Oremland) در فیلم "مراقبت" به دوربین‌های کنترل و نظارت در بریتانیای کبیر می‌پردازد. همین موضوع در فیلم لین هرشمن (Lynn Hershman) به نام "فرهنگ عجیب" تحت واکنش غیرعادی و هستریک سازمان‌های امنیتی در امریکا بررسی و نقد می‌شود. ترس از سیستم‌های دولتی و اجتماعی در فیلم‌های متعددی به نمایش درآمده است.
امسال نیز بطور تقریبی ١٩٠٠٠ تماشاچی بعد از دیدن هر فیلمی با رای خود فیلم برتر تماشاگران را تعیین می‌کنند.
اما نگاهی بیاندازیم به فیلم "تقوا" از ترکیه به کارگردانی "اوزر کیزیل تان" ( Özer Kiziltan ) که توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
سالیان درازی است که محرم (ارکان چان Erlan Can) زندگی ساده و یکنواختی را در محله‌ی سنتی استانبول می‌گذارند. در بازار نزد تجار کیسه فروشی با قناعت کار می‌کند. محرم خانواده‌ای ندارد و تنها زندگی می‌کند و به عنوان مسلمانی مومن سعی در رعایت آموزه دین خود دارد.
دقیقا به خاطر این خصوصیات از طرف رهبر یک فرقه دینی (درویشان) انتخاب می‌شود که به امور املاک این جمعیت دینی بپردازد و کرایه خانه‌ها را جمع آوری کند. وظیفه شناسی، وفاداری و امانت محرم را به دنیای زشت منفعت طلبی می‌کشاند. با تلفن همراه و ماشین و لباس‌های جدید نقشی را می‌یابد که با تمام باورهای او در تضاد است. پرسش‌های او برای رفع تناقص با توجیات دینی هم مسلکان‌اش مواجه می‌شود. تضاد میان دنیای مدرن و باورهای دینی محرم، او را به دچار تشویش‌های شدید روحی می‌کند و سرانجام او را بر بستر بیماری می‌اندازد.
فیلم با استفاده از عناصر نمادین از یکسو و تغییر و برش‌های سریع صحنه از سوی دیگر بدون نیاز به زبان پیام‌های خود را می‌رساند.
تصادم زندگی سنتی و الزامات جامعه سرمایه داری ترکیه بیان همان بحران هویتی است که در دیگر فیلم‌های بخش پانوراما نیز بدان اشاره شده است.