آلمان با میراث هیتلری چه می‌کند؟
۱۳۹۶ مرداد ۲۰, جمعه
کلیسای مارتین لوتر برلین در فاصله سال‌های ۱۹۳۳ و ۱۹۳۵ ساخته شد. وقتی داخل این کلیسا می‌شویم به چند شمایل برمی‌خوریم که متعلق به دوره نازی‌ها هستند. در یک نقش برجسته، یک سرباز ارتش نازی پشت سر عیسی مسیح دیده می‌شود. به سقف کلیسا چراغی با نقش صلیب آهنین آویخته شده است. روی کاشی‌های کلیسا عقابی که نماد حکومت نازی‌ها بوده در کنار فرشته‌های نی‌نواز ترسیم شده است.
پس از پایان رایش سوم (حکومت ناسیونال سوسیالیست‌ها در آلمان از ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵) صلیب‌های شکسته از کلیسای مارتین لوتر جمع‌آوری شدند. اما نشانه‌های دیگری از آن دوره باقی مانده‌اند. زمانی افکار عمومی متوجه وجود انبوه این نشانه‌ها در کلیسا شد که می‌خواستند برج آن را تعمیر کنند. سپس بحث در این باره به راه افتاد که با آثار درون کلیسا چه باید کرد.
ماریون گاردیی، کشیش کلیسای مارتین لوتر، اعلام کرد که تا وقتی آثار دوره نازی‌ها بدین صورت در کلیسا باشد مراسم دینی برگزار نخواهد کرد. او خواستار تغییر در معماری داخلی کلیسا شد و گفت: «ما می‌خواهیم این اشیا را حفظ کنیم چون نمی‌توانیم خود را از تاریخ جدا سازیم. ما در عصری زندگی می‌کنیم که به زحمت بتوان شاهدی زنده از آن دوره تاریخی یافت تا آنچه گذشته را برایمان شرح دهد. برای همین چنین اشیا و مکان‌هایی مدام مهم‌تر می‌شوند.»
اما یوهانس توخل، پژوهشگر علوم سیاسی و رئیس مرکز جنبش مقاومت آلمان در برلین، با تردید به این پیشنهاد می‌نگرد. او به دویچه‌وله می‌گوید: «به نظر من این بقایا مهم نیستند. این موضوع شناخته شده است که در آلمان کلیسا خود را با ناسیونال سوسیالیست‌ها هماهنگ می‌کرده. این چیز جدیدی نیست و برای نشان دادن این موضوع نیازی به این اشیا نیست.»
کلیسای مارتین لوتر تنها یکی از چندین مکان در آلمان است که در آن بقایای به‌جای مانده از دوره نازی‌ها را می‌توان یافت. نمونه دیگر کلیسای کریستوس است که در سال ۱۹۳۹ در شهر هوف افتتاح شد. در این کلیسا نقاشی‌ای وجود دارد که در آن مردی با چکمه‌های سیاه و چهره‌ای چون آدولف هیتلر در کنار عیسی مسیح به چشم می‌خورد. کلیسای این شهر پس از بحث‌های طولانی تصمیم گرفت که این نقاشی سر جای خودش بماند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
"ناقوس هیتلر" همچنان مؤمنان را به عبادت فرا می‌خواند
زیگرید پترز نوازنده ارگ در کلیسای قدیمی شهرک "هرکسهایم ام برگ" در ایالت راین‌لند فالتس آلمان است. دو ماه پیش خبری در مطبوعات آلمان و سپس در رسانه‌های سراسر دنیا منتشر شد که او را شوکه کرد. رسانه‌ها گزارش دادند که روی یکی از ناقوس‌های کلیسایی که او در آن کار می‌کند صلیب شکسته، نماد رژیم نازی‌ها، و "همه چیز برای میهن - آدولف هیتلر" حک شده است.
پترز که معلم بازنشسته رشته موسیقی است به دویچه‌وله می‌گوید: «نمی‌شود گذاشت که یک کودک را در اینجا غسل تعمید بدهند و در همان حال ناقوسی با چنین نوشته‌ای به صدا دربیاید.»
اما رونالد بکر، شهردار هرکسهایم ام برگ، موافق نیست که این ناقوس از کلیسا گرفته شود. به عقیده او، وقتی چیزی خوب عمل می‌کند، نباید تغییری در آن داد. او مخالف زدودن علامت و نوشته روی ناقوس است و می‌گوید که چنین کاری احتمالا باعث می‌شود که ناقوس طنین ناخوشایندی پیدا کند. او همچنین می‌گوید که ناقوس اثری تاریخی است و به تاریخ شهرشان تعلق دارد.
اریک هاس، تاریخدان، که به عنوان راهنمای گردشگران در این منطقه کار می‌کند نیز معتقد است که نمادهای دوره حکومت ناسیونال سوسیالیست‌ها در آلمان را باید تا زمانی که از آنها به قصد ستایش از دوره هیتلر استفاده نشود، حتما نگاهداری کرد. به عقیده او، این نمادها برای نسل‌های آینده نقش هشداردهنده را ایفا خواهند کرد. او به دویچه‌وله می‌گوید: «ما نباید گذشته تاریک‌مان را فراموش کنیم. چنین کاری ممکن است ساده‌ترین راه باشد، اما از نظر من راه اشتباهی است.»
هاس ادامه می‌دهد: «بسیاری از جوانان متاسفانه امروزه چیز زیادی درباره دوره نازی‌ها نمی‌دانند.» برای همین به عقیده او آثار و اشیاء تاریخی مثل "ناقوس هیتلر" یا دیگر بقایای دوره نازی‌ها می‌توانند به گردشگران نشان دهند که دوره تاریک نازی‌ها چگونه بوده و تاثیر چنین آثاری بسیار بیشتر از کتاب است.
تغییر نام پادگان‌ها
در سراسر آلمان بحث‌هایی مشابه در جریان است. میراث هیتلر در کلیساها به چشم می‌خورد؛ حتی در کلیسای جامع معروف شهر کلن سنگ‌هایی با نقش صلیب شکسته می‌توان یافت. همینطور هنوز ساختمان‌ها، خیابان‌ها و پادگان‌هایی با نام‌هایی از دوره نازی‌ها وجود دارند.
اورزولا فون در لاین، وزیر دفاع آلمان، دستور داده که اسامی پادگان‌هایی که هنوز نام‌هایی از دوره نازی‌ها بر رویشان هست، تغییر یابند. فون در لاین گفته که از این طریق باید روشن شود که ارتش آلمان با ارتش دوره نازی‌ها فرق دارد و پا جای پای آن نمی‌گذارد.
اسامی مدارس و خیابان‌هایی هم که یادآور رژیم نازی‌ها هستند مایه بحث‌اند. در سال ۲۰۱۴ نام مدرسه "ورنهر فون براون" را تغییر دادند. فون براون مخترع موشک V2 بود که نازی‌ها از آن در جنگ جهانی دوم استفاده کرده و هزاران نفر را کشتند.
دعوا بر سر خانه‌ای که هیتلر در آن زاده شد
اتریش هم با موضوع میراث دوره نازی‌ها درگیر است، از جمله با زادگاه هیتلر در براوناو. این پرسش مطرح شده که آیا این مکان به لحاظ تاریخی باارزش است یا لکه‌ای است ننگ‌آور؟ خانه پدری هیتلر تا سال ۲۰۱۱ میعادگاهی برای توانخواهان بود. اما در آن سال که می‌خواستند خانه را هماهنگ با نیازهای توانخواهان تغییر دهند صاحبخانه اعتراض کرد. پارلمان در وین قانونی را در سال ۲۰۱۶ تصویب کرد تا طبق آن حق مالکیت از صاحبخانه گرفته شود. پس از تصویب نهایی قانون در سال ۲۰۱۷ قرار است که تغییراتی در خانه داده شود تا جاذبه‌ای برای نئونازی‌ها و راست‌گرایان افراطی نباشد.
ممنوعیت نمادهای نازی‌ها
پس از جنگ جهانی دوم متفقین شروع به "نازی‌زدایی" کردند. در رأس سیاست متفقین اصل ممنوع کردن نمادهای نازی‌ها قرار داشت و برای آنکه تاکیدشان بر این سیاست را به نمایش بگذارند، صلیب شکسته عظیمی را در آوریل ۱۹۴۵ در نورنبرگ منفجر کردند.
متفقین تمامی نشانه‌های فیزیکی حضور هیتلر را به سرعت نابود کردند تا دیکتاتوری نازی‌ها را هر چه سریع‌تر از حافظه جمعی آلمانی‌ها پاک کنند. آمریکایی‌ها در سال ۱۹۵۲ اقامتگاه تفریحی "اوبرزالتزبرگ" که هیتلر در آن از میهمانانش پذیرایی می‌کرد را منفجر کردند. دفتر هیتلر در برلین هم ویران شد. دستور داده شد که تمامی پناهگاه‌ها را برچینند، اما تعداد آنها بسیار بود و تقریبا ویران‌نشدنی هم بودند. بدین ترتیب هزاران پناهگاه باقی ماندند که بسیاری از آنها تبدیل به محل یادبود یا برگزاری نمایشگاه شده‌اند.
در حالی‌که ممنوعیت نمادهای نازی‌ها در ارتباط با تبلیغات نیروهای راستگرا در قانون اساسی آلمان گنجانده شده، مواردی هست که این قانون آن را در برنمی‌گیرد. برای نمونه استفاده از ناقوس که اطلاعاتی برای تاریخ‌دانان هم به دست می‌دهد مجازات نمی‌شود.
دانش محدود جوانان درباره تاریخ
گیبل ویلاند، نویسنده و ناشر که سازمان‌دهنده نمایشگاه جدید "هیتلر – چگونه چنین چیزی رخ داد؟" در برلین است به دویچه‌وله می‌گوید، جوانانی به دیدن این نمایشگاه آمده‌اند که پرسش‌هایی حیرت‌برانگیز را مطرح کرده‌اند. برای مثال یکی از جوانان پرسیده که هیتلر چگونه توانست به آرژانتین فرار کند (طبق شواهد تاریخی هیتلر هیچگاه به آرژانتین سفر نکرد) یا چرا ساختمان رایشس‌تاگ (پارلمان در دوره هیتلر) درست در کنار دیوار برلین ساخته شد. (رایشس‌تاگ اول ساخته شده بود، دیوار برلین در سال ۱۹۶۱ بنا شد.)
گیبل همراه با ابراز تعجب از پرسش‌های یادشده می‌گوید که بسیاری از آلمانی‌ها دیگر علاقه‌ای به این فصل از تاریخ کشورشان ندارند؛ به نظر می‌رسد به‌خصوص آلمانی‌های جوان آن را نادیده می‌گیرند و آن هم با وجود اینکه کلاس‌های درس تاریخ در مدارس آلمان به دوره نازی‌ها می‌پردازند و رسانه‌های آلمان فیلم‌های مستند زیادی در این باره می‌سازند.
برای گیبل بسیار مهم است که تاریخ فراموش نشود. او می‌گوید: «باید همیشه یادآوری کرد که میراث دوره نازی‌ها مثل یک داستان خانوادگی است. وقتی فصل تاریکی از گذشته را پنهان کنی، زمانی بیرون می‌آید و می‌تواند باعث چیزی بدتر شود.»