آنت هنمن، صدای بخشی از زنان خاموش خاورمیانه

اخیرا "تئاتر رپرتاژ" (تئاتر گزارشی) آنت هنمن (Annet Hennman ) که روایتی از زندگی زنان خاورمیانه است، درجشنواره قدیمی تئاتر ولترای ایتالیا به نمایش درآمد.

آنت یک کارگردان هلندی مقیم ایتالیاست که از ده سال پیش تا کنون روی داستان‌های مردمان خاموش کار می‌کند. کار او به صورت تئاتر رپرتاژ است.

آنت هنمن سالهاست که قصه تلخ پناهندگان کشورهای مختلف را به صحنه می‌برد و داستان کسانی را روایت می‌کند که تریبون و مجالی برای سخن گفتن ندارند.

فعالیت‌های گوناگون

آنت در کنار کار تئاتر فعالیت‌های دیگری نیز دارد. مرکز زنانی که نام فارسی "روزنو" را به یدک می‌کشد، ارگانی است که برای پیگیری مشکلات زنان خاورمیانه به‌وجود آورده است.

آنت در حرکتی نمادین و در حمایت از "کمپین یک میلیون امضا" در ایران به جمع آوری امضا برای این کمپین پرداخته است. او تا کنون موفق شده، امضای بسیاری از شخصیت‌های سیاسی، از جمله ریکاردو ننچینی، فرماندار ایالت توسکانی ایتالیا، بسیاری از اعضای شورای شهر فلورانس و همچنین تعدادی از برگزارکنندگان جشنواره تئاتر ولترا را جمع‌آوری کند.

اهمیت ایران و زنان ایران از کجا برای آنت شروع شده است؟

کارگردان ایتالیایی در پاسخ این سوال می‌گوید:

«همه چیز از زمانی شروع شد که تصمیم گرفتم قصه انسان‌های خاموش را روایت کنم. این ماجرا ابتدا ازمردم کردستان، از جمله کردهای ایران شروع شد. به همین دلیل خواستم بروم ایران. از آن زمان کم و بیش ماجراها را دنبال می‌کردم، که چه اتفاقاتی رخ می‌دهد. می شود گفت تا آن زمان چیزی درباره ایران نخوانده بودم اما از آن به بعد اتفاقات را دنبال می کردم. دوستانی پیدا کردم که شاید همدیگر را در طول سال یک بار می دیدیم ولی گاهی با من تماس می‌گرفتند و می گفتند: آنت این اتفاق افتاده، می‌توانی مونولوگی درست کنی!»

آنت از شباهت‌های مشکلات فعلی زنان ایران و مشکلات زنان اروپا در ۵۰ سال گذشته می‌گوید و معتقد است زنان ایران باید متوجه باشند که ریشه‌های مذهبی، فرهنگی، اقتصادی و حتی جنگ بین ایران و عراق ، همگی موانعی برای رشد و توسعه آنها هستند که اروپا آنها را ۵۰ سال پیش پشت سر گذاشته‌ است. او شرایط فعالان جنبش زنان در ایران را بسیار دشوار توصیف می‌کند و می‌گوید: «مایلم دنیای آنان را تجربه کنم».

نمایشی برای معصومه شفیعی

آنت سال گذشته، زمانی که اکبر گنجی نویسنده و روزنامه نگار ایرانی برای دریافت شهروندی افتخاری فلورانس به ایتالیا سفرکرد، تئاتری را برای معصومه شفیعی، همسر گنجی، به صحنه برد.او در این باره می گوید: «وقتی گنجی را اینجا دعوت کردند من شروع کردم راجع به او تحقیق‌کردن و مطلب‌خواندن و با همسرش مصاحبه کردم و سعی کردم بفهمم چقدر او رنج برده است و چطور با او بازی کردند زمانی که او و دخترانش می خواستند به ملاقات گنجی در زندان بروند. با او تا مدت‌ها زندگی کردم، برای اینکه زمانی که تئاتر گزارشی درست می کنم، نمی‌خواهم یک مساله سطحی و پیش پا افتاده را روایت کنم. می‌خواهم بفهمم و بدانم چه قصه‌ای را روایت می‌کنم.»

عاشق ایران

آنت صدای بسیاری از زنانی است که هر روز در بسیاری از کشورها مورد خشونت خانگی و اجتماعی قرار می گیرند. او صدای دخترکانی است که در آفریقا ختنه می شوند، صدای زنان پاکستان که قربانی اسیدپاشی شوند و دختران کرد و افغان که خودسوزی می‌کنند.

قصه دختری به نام شیرین در زندان اوین، داستان تلخ زنی به نام فردوس در مصر، آوارگی‌های زنان جنگ‌زده دارفور و سودان تا عراق و افغانستان همه و همه سوژه‌های تئاترهای آنت هستند و او در کارهایش صدای ناشنیده آنان می‌شود. در این میان زنان ایران برایش ویژگی‌های خاص خود را دارند و در اکثر تئاترهایش قصه‌ای از آنان را روایت می‌کند. او در این باره می‌گوید:

«من در همه کارهایم با زنان زیادی از جمله زنان کرد ایران، عراق و ترکیه ملاقات داشته‌ام. اما به نظر من ایران چیز خاصی است، حتی در قلب من. زبان بسیار زیبایی دارد. (...) فرهنگی غنی دارد. نمی دانم چرا، ولی خیلی به من نزدیک است. وقتی آنجا بودم عاشق‌اش شدم. عاشق تهران، شهری که فقر و ثروت توامان در آن وجود دارد. به تئاتر رفتم و دیدم که با همه مشکلات، تئاتر می‌سازند آن هم از نوع آمریکایی. نمی‌توانند همدیگر را لمس کنند ولی با فاصله از هم، آن را نشان می دهند.»

سفر به عراق

در ماه اوت سال گذشته آنت به کرکوک رفت و از نزدیک با وضعیت زنان عراقی آشنا شد. او این باره می‌گوید: «آنجا میان زنان زندگی کردم، زنان آشپزخانه، زنانی که خدمت می‌کردند، زنانی که از چشم مردانشان ارزشی نداشتند. ارزششان در کارهایی بود که انجام می‌دادند، برای چیزهایی که آنها احتیاج داشتند. این برای من تجربه‌ای هم زشت و هم زیبا بود. این اولین بار نبود که با زنان خاورمیانه برخورد داشتم، قبلا هم با زنان پناهنده روبرو شده بودم. همیشه با من صحبت می‌کردند، اول از مشکلات پناهندگی و سپس کسانی که از خاورمیانه آمده بودند، از مشکلات مذهبی و از نحوه برخورد با زنان و خیلی چیزهایی که در زمان جنگ اتفاق افتاده بود. به عنوان مثال خشونتی که نمی‌توانستند درباره آن با هیچ کس صحبت کنند چرا که تنبیه خواهند شد و مورد خشونت بیشتری قرار خواهند گرفت.»

آنت تحقیق و مطاله درباره فرهنگ خاورمیانه را از اصول اولیه کارهای خود بر می‌شمرد و معتقد است با مطالعه بیشتر در این زمینه از پله‌های این فرهنگ بالا می‌رود. او می‌گوید: «در حقیقت مانند یک هنرپیشه، دوست دارم مدل حرف زدن و یا فکر کردن دیگران را بدزدم و حس می کنم از فرهنگ دیگران غنی می‌شوم .»