آنجا که شعارها از نامزدها جلو می‌زنند
۱۳۸۸ خرداد ۱۷, یکشنبه
ژیلا بنییعقوب، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان در گفت‌وگو با دویچه‌وله، از اختصاصی بودن مطالبات گروه‌های مدنی می‌گوید و نیاز نامزدها به جلب رای عموم را، دلیل رویکرد توده‌گرایانه آنان در مناظره‌ها می‌داند. او شعار حجاب اختیاری توسط هواداران کروبی و عدم طرح آن توسط خود کاندیدا را نمونه‌‌ی این‌گونه ملاحظه‌ها می‌داند.
**********
دویچه وله: آیا این وضعیت برای شما به‌عنوان یک فعال مدنی، قابل پیش‌بینی بود؟
ژیلا بنییعقوب: بله، گروه‌های مدنی فراموش شده‌اند. به نظر می‌رسد که کاندیداها ترجیح داده‌اند، مطالبات این بخش از جامعه را در بیانیه‌ها، مقاله‌ها یا سخنرانی‌ها دنبال کنند. اگرچه این یک ضعف جدی برای نامزدها، مشاوران و کمپین تبلیغاتی آنهاست، اما باید پذیرفت که آنها به دنبال جلب آرای مردم هستند و خود من به‌عنوان یک روزنامه‌نگار که در میان مردم هستم، می‌بینیم عموم آنها دنبال همین مسائل هستند. گروه‌های مطالبه محور، زمانی می‌توانند شاهد طرح خواست‌های خود از زبان کاندیداها در یک رسانه میلیونی شوند که این مطالبات، خواست بخش عظیمی از جامعه شده باشند.
در مشاهدات خود، به برآوردی از میزان خودآگاهی زنانی که می‌خواهند مشارکت کنند، رسیده‌اید؟ چقدر از این مشارکت به جنسیت‌شان بازمی‌گردد و چقدر عمومی است؟
به نظر من این بار به نسبت دفعات قبل، خودآگاهی زنان بالاتر رفته و من این را در بحث‌های خیابانی و سخنرانی‌ها می‌شنوم و می‌بینم. اما باید گفت که همچنان در سطح وسیع، مطالبه ویژه‌ی جنسیتی در کار نیست. همچنان خیلی زنان و دختران جوان که در میتینگ‌ها و تجمع‌های کاندیداها و هواداران‌آنها شرکت می‌کنند، روی خواست‌های زنان تمرکز ندارند.
موضعی در میان زنان جامعه نسبت به کلیت تبعیض دیده می‌شود؟ منظورم جزییاتی با شاخص‌هایی چون حجاب یا تحصیل و کار نیست.
برجسته‌ترین مطالبه عمومی مربوط به تبعیض که با مردها هم مشترک است، به گشت ارشاد مربوط می‌شود. این روزها، یکی از خواست‌های مشترک زنان و پسران و مردان جوان، مسئله حریم فردی و کنار رفتن گشت ارشاد است. البته اصل این مسئله، در نهایت به حقوق زنان بازمی‌گردد.
در خبرها آمده است که هواداران آقای کروبی در خیابان‌ها، شعار پوشش اختیاری را داده‌اند. این شعار چقدر آگاهانه و جدی است؟
من شاهد این شعاربوده‌ام، اما این شعار را خود آقای کروبی به این صراحت نداده است. من به یاد می‌آورم که آقای معین در دوره قبل، آزادی پوشش را یکی ازبرنامه‌های خودش اعلام کرد، اما خیلی توجه جلب نکرد و تبدیل به یک موج نشد. من دلیل را نمی‌توانم بطور قطع بگویم. گاهی اوقات بیان خیلی خواست‌ها توسط کاندیداها صورت نمی‌گیرد، چون آنها به رای و به مردمی که در اعماق جامعه ایران به شکل سنتی و بسیار مذهبی زندگی می‌کنند، فکر می‌کنند.
متاسفانه در باره بحث پوشش، نظرسنجی و آماری وجود ندارد. من نمی‌توانم بگویم که برای چند درصد جامعه‌ی ایران این موضوع مهم است. من تنها از مشاهدات‌خودم می‌گویم. واکنش‌هایی را من در جامعه می‌بینم که مرا دچار تردید می‌کند. من زنان و مردانی را می‌بینم که تا هفته قبل مدافع آقای موسوی بودند و حالا می‌گویند نظرمان عوض شده، چون هواداران ایشان در پوشش خیلی آزاد هستند و می‌ترسیم که مبادا با ریاست جمهوری ایشان اخلاق و اسلام در خطر بیفتد.
من در گزارش‌ها دیدم که شما به همراه چند نفر دیگر به میدان تجریش رفته‌اید و مطالبات زنان را با نوشته روی تراکت به دید مردم گذاشته‌اید. تفاوت این تجربه با دفعات قبل در چیست؟ الان که تب انتخاباتی است، مردم کنجکاوی یا علاقمندی بیشتری به این موضوع‌ها نشان می‌دهند؟
بله. علاقمندی و سوال‌هایشان در مورد مسائل زنان بیشتر شده است. ما از طرف دیگر باعث تعجب مردم هم شدیم چون می‌‌‌پرسیدند، چرا شما از کاندیدایی حمایت نمی‌کنید؟ اگر نمی‌کنید، برای چه اینجا هستید؟ حرف‌تان چیست...
دستاورد حضور در میدان تجریش چه بود؟
ما در زمان‌های دیگر، این امکان را نداریم که در عرصه‌های عمومی حضور داشته باشیم و بتوانیم با مردم حرف بزنیم. سال گذشته، همین ایام، ما می‌خواستیم در گالری راه ابریشم در یک فضای بسته، برنامه‌ای داشته باشیم و این را لغو کردند. حتی دوستانی را که دم در گالری ایستاده بودند تا به دیگران خبر بدهند که برنامه به‌هم خورده، بازداشت کردند. این برای ما یک فرصت طلایی است که بتوانیم در یک امنیت نسبی درفضای عمومی، با مردم حرف بزنیم. در واقع این حضور در فضای عمومی مانند یک رسانه برای ما عمل می‌کند. فضای کنونی به ما کمک کرده که دفترچه‌ها و کتابچه‌های تشریحی خود را در اختیارمردم بگذاریم. خیلی رسانه‌ها، که تا قبل از این حاضر نبودند مسائل ما را انتقال دهند، الان گزارش‌هایی در مورد ما منتشر می‌کنند. ما داریم از این فرصت استفاده می‌کنیم.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: شهرام احدی