آيا افراد سيگارى بيمار هستند؟
۱۳۸۷ شهریور ۲۷, چهارشنبه
بسيارى افراط در نوشيدن الكل را نوعى بيمارى يا به عبارتى اعتياد مى‌دانند كه نيازمند درمان جسمى و روانى است. با تكيه بر همين استدلال انجمن پزشكان آلمان خواستار آن شده است تا سيگار كشيدن و وابستگـى به تنباكو هم رديف با نوشيدن الكل قرار بگيرد و از آن به عنوان يك بيمارى ياد شود.
شايد اين تقاضا بيشتر از همه براى افراد سيگارى مايل به ترك، خبرى مسرت‌بخش باشد اما قطعا مسئولين شركت‌هاى بيمه در آلمان از تصويب شدن آن خرسند نخواهند شد، زيرا در اين صورت هزينه‌هاى درمان اين افراد هم بر دوش اين شركت‌ها خواهد افتاد. همين امر موجب شده است تا بحث بر سر تصويب چنين قانونى در آلمان بالا بگيرد و زمينه‌هاى اظهار نظر كارشناسان و پزشكان را از هر سو فراهم آورد.
سيگار، لذت، استرس
در هنگام سيگار كشيدن، نيكوتين موجود، آزاد و سريعا جذب بدن مى‌شود. مغز نخستين نقطه‌اى از بدن است كه نيكوتين آزاد شده در آن جاى مى‌گيرد. نيكوتين باعث تحريك گيرنده‌هاى استيل‌كولين، يكى از تركيب‌هاى مهم شيميايى در مغز مى‌شود. از آن جايى كه ساختار نيكوتين تا حد زيادى به استيل‌كولين شبيه است باعث مى‌شود تا اين گيرنده‌ها نسبت به آن واكنش نشان دهند.
از سوى ديگر نيكوتين تاثير قابل توجهى بر سيستم دوپامين در مغز دارد كه يكى از مهمترين مراكز انتقال پيام‌هاى عصبى است. دوپامين ماده‌‌اى شيميايى و ناقل عصبى است كه در هنگام خوردن، نوشيدن و داشتن رابطه جنسى آزاد مى‌شود و فرايند "لذت بردن" در انسان تا حد زيادى به آن وابسته است.
اين نكته كه بسيارى از افراد سيگارى در فواصل زمانى ميان سيگار كشيدنشان اغلب عصبى مى‌شوند نشان مى‌دهد كه سطح استرس در زندگى روزمره اين افراد تا اندازه زيادى در مقايسه با افراد عادى بالاست.
وابستگى به نيكوتين از لحاظ روانى و فيزيولوژيكى نتيجه مستقيم استرس است و اين استرس نيز تنها با آتش زدن سيگار بعدى در اين دسته از افراد كاهش مى‌يابد. نتايج تحقيقات نشان داده‌اند كه ميزان استرس در افرادى كه سيگار كشيدن را ترك كرده‌اند نسبت به آن دسته از افرادى كه همچنان سيگار مى‌كشند، به طور چشمگيرى پايين آمده است.
سود آورى
آيا دولتها از سيگار كشيدن شهروندانشان سود مى‌جويند؟ شايد با شنيدن اين پرسش، اين پاسخ به ذهن خطور كند كه درآمد حاصله از ماليات وضع شده بر تنباكو، سالانه مقدار قابل توجهى را شامل مى‌شود. البته بايد اين نكته را در نظر داشت كه هزينه‌هاى اجتماعى سيگار مبلغ گزافى را بر دوش دولتها مى‌اندازد. اما با اين حال سيگار كشيدن منبع سودآورى به ويژه براى دولتهاست.
مرگ زودهنگام تعداد زيادى از افراد سيگارى موجب شده است تا حقوق بازنشستگى اين افراد كه در صورت زنده بودن نصيبشان مى‌شد، همچنان در جيب دولت باقى بماند. همچنين به دليل پايين بودن سطح اميد به زندگى در افراد سيگارى، مخارج سنگين مراقبت‌هاى پزشكى و درمان بيمارىهاى مختص سنين سالخوردگى در ميان آنها پايين مى‌آيد. در نتيجه يك تحقيق با عنوان "هزينه‌هاى پزشكى ناشى از سيگار كشيدن" اين چنين آمده است كه: « درصورتى كه تمام افراد عادت سيگار كشيدن خود را ترك كنند، سطح هزينه‌هاى پزشكى در ابتدا پايين خواهد آمد، اما پس از گذشت پانزده سال بسيار بيشتر از حد نصاب امروز خواهند شد.»
انجمن پزشكان آلمان بر اين امر معتقد است كه نمى‌توان سيگارى‌ها را به چشم افرادى نگاه كرد كه تنها شيوه زندگى ناسالمى دارند. از همين رو هم پيچيدن نسخه تقويت اعتماد به نفس، مشاوره‌هاى فردى يا جلسات روان‌درمانى گروهى هم گزينه چاره سازى به شمار نمى‌آيد. اين پزشكان، جملگى بر اين نكته تاكيد مى‌كنند كه اعتياد به تنباكو نوعى "بيمارى" است.
موضع شركت‌هاى بيمه و دولت
در سوى ديگر اين قضيه، شركت‌هاى بيمه در آلمان قرار دارند كه زير بار تقبل هزينه‌هاى ناشى از اعتياد به تنباكو نمى‌روند. از نظر آنها جلسات مشاوره‌اى پزشكان با افراد سيگارى در چارچوب همان هزينه‌هاى معمول و عادى قرار مى‌گيرد و نياز به پرداخت هزينه اضافه از طرف بيمه نيست. فلوريان لانز، سخنگوى انجمن بيمه آلمان اعلام كرده است كه شركت‌هاى بيمه پيش از اين با برگزارى كلاسهاى ترك سيگار و همچنين اجراى برنامه‌هايى درمانى در رابطه با بيمارىهاى قلب يا ديابت، دين خود را تمام و كمال ادا كرده‌اند.
در كشمش بر سر بيمار قلمداد كردن افراد سيگارى ميان پزشكان و شركت‌هاى بيمه، دولت آلمان هم هنوز موضع روشنى را اتخاذ نكرده است. زابينه بِتزينگ از حزب سوسيال دموكرات و نماينده دولت در رسيدگى به امور مربوط به مواد مخدر و دخانيات، در يك مصاحبه تلويزيونى با شبكه N24 تنها به گفتن اين نكته بسنده كرد كه دسته بندى سيگارى‌ها به دو گروه بيمار يا معتاد كار آسانى نيست و مرزبندى‌هاى شفافتر و دقيق‌ترى را مى‌طلبد.
با اين همه همچنان يك سئوال بدون جواب مانده است و آن اينكه در اين دسته‌بندى‌ها، جايگاه افرادى كه تنها از روى تفنن سيگار مى‌كشند كجاست؟