آيا مرحله اى جديد در جنوب آسيا آغاز شده است؟

سال ۲۰۰۴ ميلادى با نشانه هاى ديگرى براى بهتر شدن مناسبات ميان هند و پاكستان آغاز شد. احتمالا «واجپايه» نخست وزير هند، در اسلام آباد با پرويز مشرف رييس جمهور، و يا دست كم با «جمالى» نخست وزير پاكستان ديدار خواهد كرد. هر دو طرف در مصاحبه هايشان اشاره هايى به آمادگى خود براى گفتگو و توافق با يكديگر، حتا بر سر مسئله مشاجره برانگيز قديم كشمير كرده اند.

بخصوص در «سريناگار» واقع در آن بخش از كشمير كه تحت كنترل هند است، انتظارات بالا هستند. «شبير احمد شاه» يكى از ميانه روترين سياستمداران در ميان جدايى طلبان در اين منطقه اين انتظارات را بدينگونه توضيح مى دهد: “از دو سه ماه پيش اينطور حس مى شود كه دارد فضايى ايجاد مى گردد كه هر دو كشور در راه آن براى پيشبردش تلاش مى كنند. ابتدا پرويز مشرف رييس جمهور پاكستان، پيشنهادى را ارائه كرد. اين يك موقعيت طلايى براى دولت هند است كه به آن پاسخ دهد و درباره مسائلى در پاكستان رودررو حرف زده شود كه معمولا فقط در روزنامه ها و رسانه هاى الكترونيكى مطرح مى گردند”.

مردم در «سريناگار» از سالها جنگ داخلى فرسوده شده اند. «نورالامين» از محله «پولو ويو» به اجلاس سازمان همكاريهاى منطقه اى جنوب آسيا دل بسته است و مى گويد: “ما فقط خواهان صلحيم و مى خواهيم كشمير مثل ده پانزده سال پيش شود. و اميدواريم كه اينبار نيز موضوع درباره ما باشد. تا فقط صلح برقرار شود و مردم هر دوطرف بتوانند با يكديگر ديدار كنند. تنها آرزوى ما اين است كه سرانجام صلح برقرار شود”.

اما در «سريناگار» خيلى ها هم مردد هستند. آنها بسيارى از اين فراز و نشيب ها را تجربه كرده اند. «صحفى ظهيرالدين» باور ندارد كه هند واقعا براى مذاكره از خود آمادگى نشان دهد: “من اميدى نمى بندم، زيرا هند بازهم لجوجانه بر حرف خود ايستاده است و پافشارى مى كند كه تا زمانى كه پايه هاى جنگجويان مسلح نابود از بين نرود، مذاكره اى در مورد كشمير انجام نخواهد گرفت”.

البته تمام اين حرفها مستلزم آن است كه مسئله مناسبات هند و پاكستان، موضوع اصلى اجلاس سازمان همكاريهاى منطقه اى جنوب آسيا شود، در صورتى كه موضوعهاى اجلاس ترتيب ديگرى دارند، و پيش از هر چيز، همكاريهاى اقتصادى در مركز بحثها قرار گرفته است. ديدارهاى پيش از اجلاسى كه ميان وزيران خارجه كشورهاى جنوب آسيا انجام گرفته است، نتايج ملموسى را نشان مى دهند: بر سر منطقه ى بازار آزاد جنوب آسيا به توافق رسيده شده است كه بر اساس آن عوارض گمركى از سال ۲۰۰۶ ميلادى برداشته مى شوند و اينكه قرار است تا سال ۲۰۲۰ براى يك پنجم مردم دنيا، مركزى اقتصادى همانند آنچه در اتحاديه اروپاست تشكيل شود. «واجپايه» نخست وزير هند در اين ميان حتا از پول احتمالى واحدى براى جنوب آسيا سخن گفت. اين البته بيشتر آرزويى ست براى آينده.

با وجود اين «مرشد خان» وزير امور خارجه بنگلادش، در آستانه اجلاس مزبور، در رابطه با دست آوردهاى اين اجلاس به وجد آمده است: “ما چنين چيزى، مثلا سرعت پيشرفت سازمان همكاريهاى منطقه اى جنوب آسيا در چند روز گذشته را، در ۲۰ سال گذشته تجربه نكرده ايم. ما اراده اى چنين قوى و چنين حس همكارى يى مثل الان را هرگز نداشته ايم. من بسيار خوشبينم كه اجلاس اسلام آباد همچون نقطه اوجى در تاريخ سازمان همكاريهاى منطقه اى جنوب آسيا ثبت خواهد شد”.

يكى از موضوعات اصلى ديگر هم تروريسم خواهد بود. پس از دو سوءقصد به پرويز مشرف در ماه دسامبر سال گذشته ميلادى، نيروهاى امنيتى پاكستان تاكنون اقدامات ويژه اى را انجام داده اند. اينك نيز حدود ۱۰ هزار پليس، سرباز و كاركنان سازمان امنيت قرار است تا از اجلاس مزبور محافظت كنند. محل نشست محصور شده و حتا فرودگاه اسلام آباد نيز براى مدتى بسته خواهد ماند.