آیا می‌توان از حمایت مالی بازی‌های المپیک دست کشید؟
۱۳۸۷ فروردین ۲۹, پنجشنبه
در برخی مکان‌ها ورزشکاران قادر به گذر از میان انبوه تظاهرکنندگان نیستند، در سان فرانسیسکو و دهلی نو مسیر گذر مشعل، کمی پیش از آغاز برنامه تغییر می‌کند، شورش در تبت، شورشی که مسیر گذر مشعل المپیک از پاریس و لندن را تبدیل به میدان کارزار می‌کند، مدیران شرکت آئودی فکر این جایش را نکرده بودند.
این تصاویر که اکنون از قاره‌ای به قاره‌ی دیگر، از کشوری به کشور دیگر می‌روند، تصاویری نیستند که حکومت چین و کمیته‌ی برگزارکنندهی بازی‌ها و اسپانسرهای بخش اقتصاد انتظارش را داشتند. وضعیت دشواری برای اسپانسرها پیش آمده است؛ از یک سو اگر شرکت‌هایی مانند آدیداس، کوکا کولا، سامسونگ، مک دونالد و فولکس واگن به به حمایت مالی خود از بازی‌ها ادامه دهند، این به معنای خدشه‌دار شدن شهرتشان در کشور مبدأست. از سوی دیگر اگر از حمایت مالی خود به دلیل اعتراض‌های گسترده‌ای که از دولت چین می‌شود، دست بکشند، یعنی هم از حضور در عرصه‌ای که تأثیر به سزایی بر بیننده دارد و به مثابه‌ی صحنه‌ای تبلیغاتی برای تولیداتشان است چشم پوشیده‌اند و هم در چین با دردسر روبرو خواهند شد؛ در کشوری که درآن سرمایه‌گذاری‌های عظیمی انجام داده‌اند.
المپیک عرصه‌ی خودنمایی و تضمین سود
یک چیز مسلم است و آن این‌که هیچ رویداد دیگری در جهان مانند بازی‌های المپیک قادر به جلب توجه جهانیان به ویژه جوانان نیست. از همین رو میدان المپیک عرصه‌ی مناسبی برای خود نمایی شرکت‌ها و تولیدات آنهاست. حضور در این عرصه اگر چه برای شرکت‌ها گران تمام می‌شود ولی ارزش‌اش را دارد، چرا که این حضور با سرمایه‌گذاری و شناساندن خود به مصرف‌کننده، با سود مترادف است. بازی‌های پیشین المپیک آتن با ۳۵هزار ساعت گزارش تلویزیونی پوشش داده شدند؛ یک پهنه‌ی وسیع تبلیغاتی.
به همین دلیل است که کنسرن فولکس واگن به عنوان شریک برجسته بازی‌های المپیک پکن ۶ هزار خودرو در اختیار کمیته‌ی برگزارکنندهی بازی‌ها می‌گذارد: ۴۵۰۰ فولکس واگن، ۱۰۰۰ آئودی و ۶۵۰ خودروی مدل اسکودا. آئودی قصد داشت نه تنها در جریان بازی‌ها که پیش از شروع بازی‌ها هم بدرخشد و با حمل مشعل در تبت، مدل جدید شاسی بلند خود را به رخ همه بکشد؛ جشنی برای خوش‌آمد گویی به مشعل در ارتفاع ۵۵۰۰ متری. از سوی دیگر قرار بود مراسمی در پایتخت تبت، در میدان روبروی مقر پیشین دالایی لاما برگزار شود. این‌ها برنامه‌های شرکت آئودی بودند. و البته همه‌ی این برنامه‌ها تنها وقتی معنا می‌یابند که خبرنگاران سراسر جهان اجازه‌ی ورود به محل برگزاری مراسم داشته باشند و عکس بگیرند و بنویسند و سراسر جهانیان ببینند و بخوانند.
اما ورق برگشت. از آنجایی که ورود خبرنگاران به تبت پس از شورش‌های اخیر ممنوع شده است، همه‌ی این مراسم‌ها دیگر برای آئودی معنایی ندارند.
اما هنوز هم دلیل کافی برای در صحنه بودن شرکت‌های بزرگی چون آئودی می‌توان یافت. در محوطه‌ی المپیا در پکن کنسرن فولکس واگن نه تنها با خدمات حمل و نقل ورزشکاران و دست‌اندرکاران از ۲۰۰ کشور حضور خواهد داشت، بلکه در نمایشگاهی به مساحت دو هزار متر مربع مدل‌های آئودی و اسکودا خود را به نمایش خواهد گذاشت؛ فولکس واگن نه تنها بزرگترین کنسرن خودروسازی اروپا که بزرگترین تولیدکننده‌ی خودرو در چین است.
تجارت، راهی مطمئن برای دگرگون ساختن
یکی دیگر از بزرگترین سرمایه‌گذاران اروپایی در کشور چین، شرکت آلمانی BASF است. مدیرعامل این شرکت یورگن هامب‌رشت (Jürgen Hambrecht)، خود سال‌ها در چین زندگی کرده است. او که مدیرعامل کمیته‌ی آسیا-اقیانوسیه اقتصاد آلمان است، به دگرگونی از طریق تجارت اعتقاد دارد، یعنی به انجام تغییرات از طریق انتگراسیون چین در اقتصاد جهانی. او معتقد است، کسی که به چین سفر می‌کند، دگرگونی‌ها را بی‌واسطه لمس می‌کند. هامب‌رشت ادامه می‌دهد: « اگر به این مسئله بیندیشید که چین چگونه خود را تغییر داده است، چگونه رفاه در چین خودنمایی می‌کند و چگونه هر فرد با درآمد بیشتر خود حقوق بیشتری به دست می‌آورد، با در نظر گرفتن همه‌ی این تغییرات باید بگویم که راه درست، ایجاد دگرگونی از طریق تجارت است.»
کارگران چینی که در شعبه‌های شرکت‌های بزرگ اروپایی در چین مشغول به کارند، در مقایسه با هم‌وطنان خود در کارخانه‌های چینی، از آزادی‌های بیشتر، حق اظهار نظر، بیمه‌های درمانی و درآمد بیشتر برخوردارند. هامب‌رشت مطمئن است که این همکاری‌های اقتصادی به دگرگونی‌ها در جامعه چین شتاب می‌بخشند. به اعتقاد او فعالیت شرکت‌های خارجی در چین به نفع احقاق حقوق بشر در این کشور هم هست.
چین "وطن دوم" خودروهای آلمانی
ردپای اقتصاد آلمان در گوشه و کنار چین دیده می‌شود، در واردات، در صادرات و در سرمایه‌گذاری‌ها. در سال ۲۰۰۷ میلادی، شرکت‌های آلمانی، کالاهایی به ارزش ۳۰ میلیارد یورو به چین فرستادند و از چین کالاهایی به ارزش ۵۵ میلیارد یورو وارد کردند. بیش از سه هزار شرکت آلمانی در چین سرمایه‌گذاری کرده‌اند. رئیس آئودی، از چین به عنوان "دومین وطن" برای خودروهای ساخت شرکتش یاد می‌کند. در سال گذشته آئودی در چین ۱۰۰ هزار خودرو ساخته است؛ ۲۵ درصد بیش از سال پیشین. کنسرن فولکس واگن در مجموع در سال گذشته ۹۱۰ هزار خودرو تولید و به فروش رسانده، این رقم در سال جاری به یک میلیون خواهد رسید. معنی و مفهوم این جمله آن است که این کنسرن در سال جاری در چین بیش از آلمان فروش خواهد داشت.
شرکت کردن و نکردن؛ ضرر برای شرکت‌ها
این مسئله در مورد دیگر شرکت‌های بزرگ آلمانی هم صادق است. همه‌شان به طرز گسترده‌ای در چین سرمایه‌گذاری کرده‌اند. و خیلی‌هاشان در بازی‌های المپیک فرصتی طلایی می‌بینند برای نشان دادن خود و محصولاتشان به جهانیان.
این یک رسم دیرین شرکت آدیداس است که هزاران توپ‌جمع‌کن و دستیار را با گرم‌کن‌ها و کفش‌های آدیداس مجهز می‌کند. در چین هم این رسم چند ساله ادامه خواهد یافت. تنها ضربه‌ای که به شهرت آدیداس وارد آمد، این بود که نیروهای امنیتی چینی که در لندن و پاریس مشعل المپیک را همراهی می‌کردند، لباس مارک آدیداس به تن داشتند؛ سه خط معروف مارک آدیداس در تمام برنامه‌های تیلویزیونی سراسر دنیا با نیروهای امنیتی چین دیده شدند.
حالا حتی اگر دولتمردان اروپایی از شرکت در مراسم بازگشایی بازی‌های المپیک خودداری کنند، مدیران و رؤسای کنسرن فولکس واگن، آدیداس، زیمنس و BASF اما مطمئناً در این مراسم شرکت خواهند کرد. شرکت کردن یا نکردن شرکت‌های معرف در حمایت مالی از بازی‌های المپیک چین به هر صورت به معنای ضرر به شهرت آنان است؛
اگر حامیان بازی‌ها پای خود را از میدان المپیک بیرون بکشند، شانس خود را برای نمایاندن خود و محصولاتشان به جهان، از دست داده‌اند. اگر حضور در این بازی‌ها در خارج از چین به عنوان کوتاه آمدن در برابر دیکتاتور کمونیست دیده شوند، در این صورت هم ضرر کرده‌اند.
از یاد نباید برد که فرانسه اکنون گوشه‌ای از خشم چینی‌ها را به دلیل اعتراض‌هایی که در پاریس در جریان گذر مشعل دیده شد، می‌چشد؛ در چین سوپر مارکت‌های فرانسوی تحریم شدند.