آینده تاریک تولید برق اتمی پس از فاجعه فوکوشیما
۱۳۹۵ اسفند ۲۱, شنبه
فاجعه‌ی فوکوشیما که شش سال پیش در پی زلزله‌ا‌ی ۹ ریشتری و یک سونامی سهمگین رخ داد، به بحث درباره زیان‌ها و مزایای تولید برق هسته‌ای در سراسر جهان دامن زد. آلمان از جمله کشورهایی بود که بلافاصله اعلام کرد، بستن نیروگاه‌های اتمی موجود را در صدر برنامه‌های دولتی قرار می‌دهد و از سرمایه‌گذاری در راستای گسترش صنعت هسته‌ای خودداری خواهد کرد.
تولید برق اتمی در سراشیبی اقتصادی
با آن که این واکنش مورد توجه اغلب کشورها قرار نگرفت و دارندگان نیروگاه‌های هسته‌ای به برنامه‌ریزی برای بنای واحدهای جدید ادامه دادند، با این حال شرکت‌های تولید‌کننده‌ی برق اتمی در حال حاضر با بحران شدید مالی روبرو هستند.
بیشتر بخوانید: توافق پارلمان و شرکت‌های اتمی آلمان در باره هزینه خاموشی راکتورها
در این میان کشورهایی مانند فرانسه، ژاپن و آمریکا که به "پیشگامان" توسعه‌ی صنعت اتمی و احداث نیروگاه‌های هسته‌ای معروف‌اند، بیش از کشورهای دیگر با مشکلات اقتصادی دست‌به‌گریبانند. نزول سهام نیروگاه‌های اتمی فرانسه و زیان ۵ میلیارد یورویی شرکت ژاپنی توشیبا در سال گذشته، از جمله‌ی این دشواری‌ها است.
کیت کونولیج، کارشناس مالی آمریکایی، دلیل این امر را کاهش چشم‌گیر بهای گاز در جهان می‌داند که تعادل میان دخل و خرج صاحبان صنعت اتمی را برهم‌زده است. او می‌گوید: «این که افزایش هزینه‌های ساخت و نگهداری نیروگاه‌های اتمی، برای ارزش سهام این صنعت نابود‌کننده بوده، داستانی قدیمی است.» به گفته‌ی کیت کونولیج، به‌زودی در آمریکا دیگر نیروگاه‌های جدید ساخته نمی‌شود.
"کاهش ارزش سهام"
تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهند که در ده سال گذشته، از ارزش سهام شرکت‌های فرانسوی AREVA و EDF بیش از ۹۰ درصد کاسته شده است. شرکت توشیبا، این رقم را ۶۰ درصد و دارندگان سهام نیروگاه‌های آلمانی RWE و E.ON حدود ۸۰ درصد اعلام کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: انفجار در یک نیروگاه اتمی در شمال فرانسه
مایکل شنایدر، سردبیر مجله‌ی تخصصی "گزارش وضعیت فن‌آوری هسته‌ای جهان" بر این باور است که در شرایط حاضر موسسات و شرکت‌های اتمی با "بحران عمیقی" روبرو هستند و عبارت "کاهش ارزش سهام"، نمایانگر ژرفای این بحران نیست.
به‌نظر اشنایدر، فاجعه‌ی فوکوشیما تنها به تسریع روند نزولی ارزش سهام شرکت‌های اتمی کمک کرده است. او می‌گوید: «تولید برق هسته‌ای هیچ‌وقت با صرفه نبوده و نمی‌توانسته با انواع دیگر تولید رقابت کند. این صنعت در گذشته هم تنها با کمک‌های مالی دولتی توانسته به تولید خود ادامه دهد.»
این کارشناس هسته‌ای آینده‌ی تاریکی برای فن‌آوری اتمی پیش‌بینی می‌کند و معتقد است که افزایش هزینه‌های ساخت نیروگاه‌های جدید که باید به دستگاه‌های ایمنی مدرن‌تر و مطمئن‌تر مجهز باشند، هم‌چنین توسعه‌ی روزافزون صنعت تولید برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر، به زودی صاحبان نیروگاه‌های اتمی را از میدان رقابت با دیگر شرکت‌های تولیدی به‌در می‌کند.
بنا به گفته‌ی شنایدر، در حال حاضر تولید برق در بیشتر از ۶۰ کشور جهان، از راه استفاده از انرژی خورشید که بسیار ارزان است، صورت می‌گیرد.
"خواب و خیال"
صاحبان نیروگاه‌های اتمی، با این‌حال برای توجیه ساخت واحدهای جدید و جلب مشتری نوید می‌دهند که به زودی به "فن‌آوری‌های مدرن باتوجه به موازین حفظ محیط زیست" روی خواهند آورد.
سخنگوی "اتحادیه‌ی صنعت اتمی در آلمان"، به عنوان مثال در این رابطه می‌گوید که قرار است به‌زودی برای کاهش درصد تولید گاز کربنیک در نیروگاه‌های برق فن‌آوری جدیدی به‌کار گرفته شود. او تاکید می‌کند که "این انقلاب تکنیکی در جهت حفظ محیط زیست" در سراسر جهان صورت خواهد گرفت.
بیشتر بخوانید: اشپیگل: اتحادیه اروپا ساخت نیروگاه‌های اتمی را گسترش می‌دهد
شنایدر با اشاره به این که انقلاب تکنیکی صاحبان نیروگاه‌های اتمی "خواب و خیال" بیش نیست، می‌گوید گذشته از هزینه‌ی سرسام‌آور دستیابی به فن‌آوری جدید، زمان تکامل آن‌هم ادعای صنعت هسته‌ای را باورناپذیر می‌کند.
او به عنوان مثال به برنامه‌ی دولت بریتانیا برای ساختن نیروگاه اتمی Hinkley Point اشاره می‌کند و می‌گوید: «اولین بحث‌ها در این رابطه در سال ۲۰۰۳ در پارلمان بریتانیا مطرح شد. حالا قرار است این نیروگاه اگر همه‌چیز به خوبی پیش برود، در سال ۲۰۲۶ ـ ۲۰۲۷ آماده‌ی کار شود. تا آن زمان دست کم ۲۳ـ ۲۴ سال گذشته است.»
از نظر او در این مدت بی‌شک خطرات جدیدی بروز می‌کنند که پیش‌بینی نشده‌اند. این کارشناس بر آن است که برچیدن نیروگاه‌های اتمی و تقویت برنامه‌های تولید برق از راه انرژی‌های تجدیدپذیر، ساده‌ترین و باصرفه‌ترین روش‌ها است.