ابراهيم يزدى / آقاى احمدى‌نژاد در انتخاب وزرايش آزادى عمل ندارد
۱۳۸۴ مرداد ۱۳, پنجشنبه
گفتگو: داود خدابخش
دویچه وله: آقای دکتر یزدی، روز سه‌شنبه آقای مسعود احمدی مقدس توسط یک فرد ناشناس در تهران به قتل رسید. شما این واقعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ابراهیم یزدی: البته هنوز هیچ گروهی مسئولیت این ترور را بعهده نگرفته است و مقامات امنیتی کشور هم از عاملین احتمالی این ترور سخنی نگفته‌اند، اما حوادثی که اینروزها ما شاهد آن هستیم، چه مسئله‌ی ترور آقای قاضی احمدی، چه رفتاری که بصورت لجبازی در مورد پرونده ی آقای گنجی بروز و ظهور پیدا کرده است، چه انفجاری که روز گذشته در تهران در یکی از ساختمان‌ها صورت گرفته است، چه حوادثی که ما اینروزها در کردستان شاهد آن هستیم، همه نشان از آن می‌دهد که در آستانه‌ی جابجایی دولت یک جریان خشونت‌طلبی اوضاع را به سمت و سو تشنج سوق می‌دهد. مهم اینست که ببینیم واکنش مقامات مسئول کشور به این حوادث چگونه خواهد بود و از درون این وضعیت چه چیزی بوجود خواهد آمد.
دویچه وله: به نظر می‌آید در ارتباط با همین ترور برخی محافل می‌کوشند ترور آقای قاضی مقدس را درارتباط با مسئله‌ی آقای گنجی ببینند. در بسیاری از اظهارنظرها، در خبرگزاری‌های محافظه‌کار و حتا قوه‌ى قضاییه مدام اشاره به این است که قاضی مقدس هرچه باشد قاضی دادگاه بدوی آقای گنجی بوده است. ارزیابی شما چیست، آیا شما ارتباطی در این میان می‌بینید؟
ابراهیم یزدی: ممکن است کسانی و آن جریاناتی که بشدت مشکوک هستند و این تشنج آفرینی‌ها را می‌کنند، بخواهند از چنین حوادثی بهره برداری بکنند. به نظر می‌رسد آن خط خشونت می‌خواهد زمینه‌ای را فراهم بکند که با ورود دولت جدید جو جامعه ملتهب بشود و به بهانه‌ی حفظ امنیت فشار بر فعالان سیاسی و محدود کردن آزادی‌های مطبوعات و جماعات بالا بگیرد.
دویچه وله: آقای یزدی، مراسم تنفیذ حكم ریاست جمهوری برگزار شد و زمام امور را ظاهرا آقای احمدی نژاد بدست گرفتند. چند روز پیش فهرستی از اعضای احتمالی کابینه‌ی ایشان انتشار پیدا کرده است. با توجه به طیف اسامی‌ای که در این فهرست آمده است، بويژه برای وزارت اطلاعات و وزارت خارجه، فکر می‌کنید این کابینه چه سیاستی را در پیش خواهد گرفت؟
ابراهیم یزدی: آقای احمدی نژاد بیش از آقای خاتمی در انتخاب وزرایش آزادی عمل ندارد. به نظر من نسبت به اسامی‌ای که مطرح شده‌اند هیچ اظهارنظری نمی‌توان کرد. زیرا در مرحله‌ی نهایی این تصمیمات مقام رهبری‌ست که آقای احمدی‌نژاد می‌بایستی اجرا کنند و لیست را به مجلس معرفی نمایند.
دویچه وله: به نظر می‌آید که در بالاترین سطوح حاکمیت جمهوری اسلامی یک عزم راسخی وجود دارد که برنامه‌ی هسته‌ای ایران، بويژه برنامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم، ادامه پیدا کند. این سیاست بطور حتم بسمت یک رویارویی با اروپا و امریکا خواهد رفت. فکر می‌کنید این چه پیامدهایی می‌تواند برای منافع ملی ایران داشته باشد؟
ابراهیم یزدی: هرکس که کمترین آشنایی با وضعیت بین‌المللی داشته باشد و با آرایش نیروها در سطح بین‌المللی داشته باشد، می‌داند که اصرار بر این گونه مسایل به ضرر منافع ملی ایران است. اینکه ما غنی‌سازی اورانیوم را ادامه بدهیم یا ندهیم یک مسئله‌ی امنیت ملی یا منفعت ملی ما نیست. حق ملی ما هست، اما ایران می‌تواند با توجه به شرایط کنونی برای آرام کردن جو بین‌المللی علیه ایران و دست زدن به اقداماتی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی که برای امنیت و منافع ملی بمراتب مهمتر است، از غنی‌سازی اورانیوم در یک فرصت دیگری مسئله‌ی غنی‌سازی اورانیوم را از سر بگیرد. ما می‌دانیم که صحنه‌ی بین‌المللی دائم در تغییر و تحول است. اگر امروز ایران با قبول شرایط اروپا و آژانس بین‌المللی بتواند اعتماد جامعه جهانی را بخود جلب نماید و در تحت شرایطی که اروپا می‌پذیرد نیروگاه‌های هسته‌ای خود را براه بیندازد، مسلما در آینده‌ای نه چندان دور قابل پیش‌بینی‌ست که شرایط جهانی این امکان و اجازه را به ایران خواهد داد که به غنی‌سازی هم بپردازد. اما، در شرایط کنونی اصرار بر سر ادامه‌ی آن به نفع منافع ملی ما نیست.
دویچه وله: حالا یک موضوع دیگر. یکهفته مانده به برگزاری انتخابات صحبت از یک جبهه‌ی دمکراسی و حقوق بشر در میان بود و همین عامل باعث شد که نیروهای دمکرات دیگر از جناح ملی / مذهبی وارد انتخابات بشوند. آقای معین و دیگر اصلاح‌طلبان بارها اصرار داشته بودند که این جبهه نه یک راهکار و تاکتیک انتخاباتی، بلکه یک راهبرد است و یک امر درازمدت. اخیرا هم زمزمه‌هایی در این زمینه شنیده می‌شود. به نظر شما کار این جبهه به کجا کشید؟ در حالیکه ضرورت تشکیل این جبهه بیش از پیش عیان می‌شود چه پیگیری‌هایی در این زمینه صورت گرفته است؟
ابراهیم یزدی: به همان اندازه که ضرورت تشکیل یک چنین جبهه‌ای را همه‌ی گروه‌ها احساس می‌کنند و به آن اعتراف دارند، تشکیل چنین جبهه‌ای با مشکلاتی هم روبروست. جبهه‌ی نیروهای اصلاح‌طلب درون حاکمیت پس از این انتخابات با مشکل جدیدی روبرو شده‌اند. نیروهای اصلاح‌طلب درون حاکمیت اصرار داشتند که استراتژی خودشان را بر محور باقی ماندن در حاکمیت تعریف بکنند، اما با این انتخابات این استراتژی برهم خورده است. بدون شک اصلاح‌طلبان درون حاکمیت پیرامون فعالیت‌های آینده‌ی خودشان می‌بایستی یک تجدیدنظر اساسی بکنند. به همین نسبت هم تصمیم توسط این نیروها پیرامون اینکه در جبهه‌ی دمکراسی با اپوزیسیون خارج از حاکمیت، نظیر «نهضت آزادی» و سایر نیروهای ملی / مذهبی، با هم به همکاری بپردازند، سخت تر شده است. اما کاریست که در جریان است. یعنی مذاکرات گسترده‌ای میان این نیروها در سطوح مختلف در جریان هست، برای اینکه بتوانیم این موانع ذهنی را از سر راه برداریم. من تردیدی ندارم که دیر یا زود این مسایل را ما می‌توانیم پشت سر بگذاریم.
دویچه وله: اینکه می‌گویید سخت‌تر شده است، بطور مشخص چه مواردی هست؟
ابراهیم یزدی: می‌دانید که اگر یک گروهی یا سازمانی تصمیمش بر این باشد که همچنان در حاکمیت بماند، «نهضت آزادی» که برای برخی از مقامات برجسته‌ی ایران «خط قرمز» تعریف شده است، آنها به این سادگی نمی‌توانند با نهضت در یک جبهه بیایند. و این جبهه‌ی دمکراسی‌خواهی در ایران نمی‌تواند ادعای یک جبهه‌ی فراگیر را داشته باشد، اگر قرار باشد که «نهضت آزادی» یا سایر نیروهای ملی / مذهبی در آن شرکت نداشته باشند. اینها مسایلی‌ست که بعضی از این گروه‌ها با آن روبرو هستند و اگر بخواهيم واقع‌بینانه بسنجیم، باید بگوییم که باید به اینها فرصت داده شود تا مسایل خودشان را بعد از این انتخابات در درون خودشان یک مقداری حل و فصل نمایند.
دویچه وله: حالا پیشنهاد دیگری هم آمده است از یک جناح دیگری که «جبهه‌ی اعتدال» و یا «اعتدال و دمکراسی» تشکیل بشود. فکر می‌کنید این جبهه با نظرات شما همخوانی دارد؟
ابراهیم یزدی: ما هنوز بدرستی نمی‌دانیم که مبانی اصلی این جبهه‌ی «اعتدال و دمکراسی» چه چیزهایی‌ست. فرصتی هم نبوده است که تماس‌ها و مذاکراتی انجام بشود. اما همین که پس از این انتخابات برخی از گروه‌ها روی تشکیل حزب تکیه می‌کنند و برخی از گروه‌های دیگر ضرورت جبهه را بیان می کنند، حکایت از آن می‌کند که جنبش اصلاح‌طلبی ایران در بعد از انتخابات نیاز به یک تجدید آرایش سازمانی و تشکیلاتی دارد. قطعا زمینه‌های عینی فراهم است و زمینه‌های ذهنی هم باید فراهم بشود. چنانچه ممکن است دو یا سه جبهه بوجود بیاید، ولی در نهایت همه می‌توانند همسو باشند.
دویچه وله: آقای دکتر یزدی خیلی متشکرم از توضیحات مبسوطی که در اختیار ما گذشتید.
ابراهيم يزدى: من هم از شما متشكرم. موفق باشيد.