اثرات منفی بحران اقتصادی آمریکا بر صنایع ژاپن

در سال‌های نخست دهه نود میلادی، چین با گشودن دروازه‌های خود به روی سرمایه گذاری‌های خارجی، قدم در راه رشدی شتابناک نهاد. ضریب رشد اقتصادی این کشور، در آخرین دهه قرن بیستم به حدود ۹ درصد رسید. اما در سال‌های اخیر از ده درصد نیز فراتر رفت.

مشابه این رشد را، هند نیز تجربه کرد. اما رشد اقتصادی چین، به این دلیل اهمیت داشت که از وزن و اعتبار اقتصاد ژاپن، به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان می‌کاست. در سال ۲۰۰۷ پیش‌بینی می‌شد که چین حتی آلمان را به عنوان قهرمان صادرات جهان پس بزند. این پیش‌بینی تحقق نیافت، اما صعود چین به مقام قهرمانی صادرات جهان، ممکن است امسال تحقق یابد.

امتیاز ژاپن: کیفیت بالا

آنچه همچنان اقتصاد ژاپن را از اقتصاد چین متمایز می‌کند، غیرقابل رقابت بودن کیفیت تولیدات صنعتی ژاپن است. اما این امتیاز نیز، ممکن است در سال‌های آینده از صنایع ژاپن گرفته شود. ژاپن، برای حفظ ترازنامه مثبت تولیدات صنعتی خود، همچنان به بازار داخلی آمریکا نیازمند است. پس، بحران اقتصادی شدید آمریکا، می‌تواند به ژاپن نیز ضربه‌بزند.

یک نمونه روشن از این ضربه پذیری را، در ماه مارس سال جاری شاهد بودیم: تنها به دلیل رکود اقتصادی آمریکا، تولید صنعتی ژاپن، به گونه ای غیرمنتظره کاهش یافت. روز چهارشنبه این هفته، دولت ژاپن رسما اعلام کرد که در ماه مارس، در مقایسه با فوریه، حجم تولید صنایع، بیش از سه درصد کاهش یافت.

کاهش تولید کم سابقه

چنین کاهش تولیدی، در دومین قدرت اقتصادی جهان، ظرف ۵ سال گذشته سابقه نداشته است. تحلیلگران، این را هرگز پیش‌بینی نکرده بودند و غافلگیر شدند. بنا به گزارش منابع رسمی، بیش از همه، کنسرن‌های اتومبیل سازی و به ویژه تویوتا، تحت تاثیر بحران اقتصادی آمریکا، ناگزیر از کاهش تولید داخلی خود شدند.

آمارها، تایید کننده دیدگاهی است که از مدت‌ها پیش در دولت ژاپن مطرح است. به موجب این دیدگاه، رکود آمریکا، سبب کاهش رشد اقتصادی ژاپن خواهد شد. این در حالی است که چین، در سال ۲۰۰۷ نیز، از یازده درصد رشد برخوردار شد.

خودروهای ژاپنی در بازار آمریکا

اما برخی از تحلیلگران نیز معتقدند که ژاپن، به رغم ضربه فعلی، دست کم در بازار اتومبیل آمریکا موقعیت خود را حفظ خواهد کرد. استدلال این گروه از تحلیلگران آن است که صنایع خودروسازی ایالات متحده آمریکا، همچنان خودروهای آلوده‌کننده و پرمصرف می‌سازند. در حالی که بحران انرژی و محیط زیست، شهروندان عادی آمریکا را، بیش از همیشه متوجه خودروهای کم‌مصرف و پاکیزه کرده است.

تویوتا، مزدا و میتسوبیشی، همچنان سازنده کم مصرف‌ترین خودروهای خانوادگی هستند. این خودروها، در زمینه کاهش مواد آلوده‌کننده نیز، حتی در مقایسه با رقبای غربی خود، پیشرفت‌های چشمگیری داشته اند. به این ترتیب، کاهش فروش خودروهای ژاپنی در آمریکا، می تواند امری زودگذر باشد.

چین، به عنوان همسایه بزرگ و رقیب اقتصادی ژاپن، دست کم در زمینه صنعت خودروسازی فاصله‌ای بزرگ با این کشور دارد که پر کردن آن، به این زودی‌ها میسر نیست.

خودروهای ساخت چین، هنوز از استانداردهای ایمنی و زیست محیطی غرب برخوردار نیستند. به این دلیل، این خودروها هنوز اجازه صدور به بیشتر کشورهای غربی را کسب نکرده‌اند. در حالی که اتومبیل‌های ژاپنی، به علت تجهیزات ایمنی خوب، مصرف کم، بهای قابل رقابت و پاکیزگی، همواره بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

جواد طالعی