ارائه گزارش احمد شهید درباره ایران به سازمان ملل

احمد شهید گزارش خود در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل را با همدردی نسبت به قربانیان زلزله آذربایجان آغاز کرد و سپس نگرانی خود را نسبت به تاثیر تحریم‌های بین‌المللی بر امنیت غذایی و دارویی مردم ایران ابراز داشت.

نشست کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد ایران بعد از ظهر روز چهارشنبه (۲۴ اکتبر / ۳ آبان) در نیویورک برگزار شد.

احمد شهید گفت که تحقیق در مورد اثرات تحریم‌ها وقتی ممکن است که دولت جمهوری اسلامی با وی همکاری کند تا او بتواند تحقیقات خود در این زمینه را در داخل ایران انجام دهد. احمد شهید افزود که چندین تلاش او برای گفت‌وگو با مقامات ایرانی ناکام مانده است.

گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در ایران سپس به ارائه خلاصه‌ای از آخرین گزارش خود به کمیته سوم مجمع عمومی، موسوم به "کمیته حقوق بشر سازمان ملل"، پرداخت. او در این گزارش می‌گوید که تحقیقات و مصاحبه‌های انجام شده تصویری عمیقا نگران‌کننده‌ از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه می‌کند و اینکه بسیاری از موارد نقض حقوق بشر طبیعت سیستماتیک دارند.

به گزارش "کمپین بین‌المللی حقوق بشر درایران"، آقای شهید با اشاره به "فضای گسترده ترس و ارعاب" در ایران گفت که شهروندان ایران از حق آزادی بیان، تشکیل انجمن‌ و برگزاری تجمعات برخوردار نیستند. او افزود که در شش ماه نخست سال جاری میلادی ۱۹ روزنامه‌نگار و ۱۹ وبلاگ‌نویس راهی زندان شده‌اند. به گفته گزارشگر ویژه سازمان ملل، هم‌اکنون بیش از چهل روزنامه‌نگار ایرانی در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران در حبس به‌سر می‌برند.

احمد شهید با انتقاد از قانون جدید مجازات اسلامی در ایران گفت با اینکه تغییراتی نسبت به قانون سنگسار بوجود آمده اما با توجه به امکان صدور فتوا، این حکم می‌تواند همچنان اعمال شود.

او به فقدان دادرسی عادلانه در محاکم قضایی ایران اشاره کرد و به انتقاد از زندان‌های انفرادی طولانی مدت پرداخت و گفت که زندانیان در بسیاری موارد به وکیل خود دسترسی ندارند. احمد شهید به وکلای زندانی اشاره کرد و گفت که نسبت به وضعیت نسرین ستوده که هم اکنون در اعتصاب غذا به‌سر می‌برد نگران است. او با اشاره به ممنوع‌الخروج بودن فرزند خانم ستوده، از زندانی بودن عبدالفتاح سلطانی، محمد سیف‌زاده، محمدعلی دادخواه و دیگر وکلای مدافع حقوق بشر یاد کرد.

گزارشگر ویژه سازمان ملل در پایان سخنان خود به وجود فرهنگ مصونیت از مجازات مقام‌ها و مسئولان در ایران اشاره کرد و گفت که عدم پاسخگویی و شفافیت در این زمینه از پایه‌های عمده نقض حقوق بشر در ایران است.

احمد شهید در بخشی از اظهارات خود تاکید کرد که ایران در سالهای گذشته در زمینه آموزش زنان موفقیت‌های زیادی داشته اما در چند سال اخیر محدودیت‌هایی برای تحصیل زنان در برخی رشته‌ها ایجاد شده است. او همچنین گفت که در ایران بهایی‌ها را به عنوان "فرقه" می‌نگرند و از دسترسی به آموزش عالی محروم می‌کنند.

یکی دیگر از موضوع‌های مورد توجه احمد شهید و اعضای کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل انتخابات سال آینده در ایران بود و اینکه آیا اساسا تضمین‌های لازم برای برگزاری انتخابات عادلانه و آزاد در ایران وجود دارد یا نه. از جمله نماینده جمهوری چک از احمد شهید پرسید که وقتی آقایان موسوی و کروبی، دو کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری پیشین، همچنان در حصر خانگی هستند چطور می‌شود به انتخابات آزاد در ایران امیدوار بود؟

واکنش نماینده ایران

پس از گزارش احمد شهید نماینده جمهوری اسلامی ایران به ارائه نظرات خود در قالب یک بیانیه پرداخت. نماینده ایران تعیین گزارشگر ویژه برای ایران را نتیجه‌ی "جاه‌طلبی" برخی کشورها از جمله آمریکا و متحدان این کشور در اروپا دانست. او گفت که ایران کاستی‌های گزارش احمد شهید را در ۵۷ صفحه نوشته و برای آقای شهید فرستاده است اما پاسخ‌های ایران در گزارش احمد شهید مطرح نشده‌اند.

به گزارش "کمپین بین‌المللی حقوق بشر درایران"، نماینده‌ی امسال ایران در کمیته سوم سازمان ملل خانمی بود که از دیپلمات‌های شناخته شده ایران در سازمان ملل نبود و افراد حاضر در جلسات مختلف سازمان ملل با وی آشنا نبودند. نام این نماینده در رسانه‌ها تا کنون ذکر نشده است.

بنابر گزارش این سازمان مدافع حقوق بشر، رفتار هیئت ایرانی در نشست کمیته سوم در مقایسه با رفتارهیات ایرانی‌ای که جواد لاریجانی آن را در تاریخ ۱۲ مارس ۲۰۱۲ در شهر‌ ژنو هدایت می‌کرد تفاوت داشت. این سازمان در گزارش خود می‌نویسد که در نشست شورای حقوق بشر در ژنو جواد لاریجانی لحنی پرخاشگرانه، غیرمتعارف و غیردیپلماتیک داشت و به‌طور شخصی به احمد شهید حمله می‌کرد تا آنجا که رئیس جلسه مجبور به قطع میکروفون وی شد.

نماینده ایران در کمیته سوم مجمع عمومی در ادامه پاسخ خود به گزارش احمد شهید گفت که قانون اساسی ایران همه اقلیت‌های قومی و مذهبی را به رسمیت می‌شناسد و آنها به صورت مسالمت‌آمیزی با هم زندگی می‌کنند. او گفت که از خوزستان تا خراسان و از سیستان تا آذربایجان همه به عنوان یک کشور با هم زندگی می‌کنند.

نماینده ایران در ارتباط با پاراگراف ۱۳ گزارش احمد شهید که در آن به "سانسور" اینترنت و فضای مجازی در ایران اشاره شده، گفت که این انتقادات ربطی به آزادی بیان ندارد و ایران در معرض حملات سایبری بوده است.

نماینده ایران همچنین گزارش احمد شهید را "سیاسی" خواند و گفت که گزارش آقای شهید نشان‌دهنده وضعیت حقوق بشر در ایران نیست. او مدعی شد که گزارش احمد شهید کاتالوگی از خبرهاست. نماینده ایران عدم همکاری جمهوری اسلامی با گزارشگر ویژه را رد کرد و گفت که ایران با سازمان ملل همکاری لازم را انجام داده و به همین منظور از کمیساریای عالی حقوق بشر برای دیدار از ایران دعوت کرده است.

واکنش دیگر کشورها

پس از سخنرانی نماینده ایران نمایندگان دیگر کشورهای عضو کمیته سوم درباره گزارش احمد شهید به اظهار نظر پرداختند.

نماینده مالدیو از جمهوری اسلامی ایران خواست تا به گزارشگر ویژه اجازه داده شود که از ایران دیدار کند. او از احمد شهید خواست که در گزارش آتی خود به اثرات تحریم‌ها بر وضعیت حقوق بشر در ایران نیز توجه داشته باشد.

نماینده چین در سخنان کوتاهی بدون اظهار نظر درباره گزارش احمد شهید اعلام کرد که کشورش از بیانیه ایران حمایت می‌کند.

نماینده کانادا از گزارش احمد شهید حمایت کرد و گفت که به شدت نگران وضعیت حقوق بشر در ایران است. او از آنچه وی "مجازات‌های وحشیانه و شکنجه" خواند و همچنین از وضعیت مسیحیان نوکیش و بهایی که به خاطر دین‌شان دستگیر می‌شوند انتقاد کرد. او گفت که گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که افراد با تعلق مذهبی بهایی از تحصیلات عالی محروم بوده‌اند در حالی که تحصیلات عالی باید برای همه افراد جامعه فراهم باشد.

نماینده نروژ نیز گزارش شهید را به رغم عدم همکاری ایران گزارشی "دقیق" خواند. او در طی سخنان خود گفت که اعضای کانون مدافعان حقوق بشر در ایران تحت فشار هستند و بیشتر اعضای این سازمان در زندان به سر می‌برند. نماینده نروژ همچنین گفت که در ایران پدیده صدور حکم زندان اضافی وجود دارد، یعنی زندانی پس از پایان یافتن مدت زمانی که طبق حکم دادگاه قرار بوده در حبس به سر برد، باز حکم‌های دیگر می‌گیرد. او خواستار توضیح ایران در این باره شد.

نماینده اتحادیه اروپا گفت که اروپا نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران عمیقا نگران است. به گفته او، پیامد این نگرانی‌ها این بوده که اتحادیه اروپا در سه نوبت تحریم‌هایی را علیه مقام‌های ایرانی مرتبط با نقض حقوق بشر وضع کرده است. نماینده اتحادیه اروپا در سخنان خود پرسش‌هایی را درباره مصونیت قضایی مقام‌های مسئول در ایران، قانون جدید مجازات اسلامی و نیز افزایش شمار اعدام‌ها در ایران مطرح کرد.

نماینده بریتانیا از احمد شهید به خاطر گزارش‌اش تشکر کرد. او گفت که از گزارش آقای شهید به شدت حمایت می‌کند و عمیقا نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران نگران است. نماینده بریتانیا با اشاره به عدم همکاری ایران با ماموریت احمد شهید این پرسش را مطرح کرد که چه راههایی برای جامعه بین‌المللی وجود دارد تا بتواند این وضعیت را تغییر دهد. او همچنین نسبت به وضعیت بهایی‌ها، نوکیشان مسیحی و اقلیت‌های قومی در ایران اظهار نگرانی کرد.

نماینده آمریکا ضمن استقبال از گزارش احمد شهید از ایران خواست که به گزارشگر سازمان ملل متحد اجازه دهد برای انجام ماموریت‌اش به ایران برود. او گفت که گزارش احمد شهید تصویر دقیقی در خصوص نقض حقوق بشر و تعهدات بین‌المللی دولت ایران ارائه می‌دهد.

نماینده آمریکا افزود که در ایران روزنامه‌نگاران، مدافعان حقوق بشر و فعالان سیاسی به زندان می‌روند، اقلیت‌های آذری، عرب و اقلیت‌های سنی و بهایی تحت فشار هستند. او همچنین گفت که محدودیت‌های شدید در مورد آزادی بیان و جلوگیری از دسترسی به اطلاعات و منابع خبری خارج از کشور موجب نگرانی آمریکاست.

نماینده ایالات متحده با اشاره به موضوع سلامت انتخابات در ایران گفت که آمریکا نیز مانند نماینده کانادا نگران سلامت انتخابات در ایران است. او پرسید که چه تضمینی وجود دارد که انتخابات بعدی ایران آزاد و عادلانه باشد؟

نماینده جمهوری چک نیز از گزارش احمد شهید استقبال کرد. او گفت که نگرانی‌های گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره ابعاد نقض حقوق بشر در ایران را کاملا درک می‌کند. او همچنین دو پرسش را مطرح کرد: پرسش اول او در باره پیگرد و بازداشت مدافعان حقوق بشر، وکلا و روزنامه‌نگاران و نیز صدور احکام اعدام در فقدان دادرسی عادلانه از جمله حضور نداشتن اعضای خانواده بود. پرسش دوم او در این باره بود که جامعه بین‌المللی چگونه می‌تواند در این زمینه اقدامی مؤثر بکند؟

نماینده جمهوری چک همچنین به حبس خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی و بازداشت روزنامه‌نگاران و بلاگرها و نیز نگرانی از سلامت انتخابات در ایران اشاره کرد.

نماینده برزیل در اظهار نظر خود درباره گزارش احمد شهید گفت که به دستاوردهای ایران در زمینه حقوق اقتصادی و اجتماعی که در گزارش آقای شهید آمده به دیده احترام می‌نگرد، اما نسبت به برخی موارد نقض حقوق بشر از جمله وضعیت مدافعان حقوق بشر و احکام طولانی‌مدت حبس برای زندانیان سیاسی نگران است.

او گفت که برزیل از گفت‌وگوهای بیشتر استقبال می‌كند و از ایران می‌خواهد که با مکانیسم‌های حقوق بشر بین‌المللی همکاری کند. نماینده برزیل افزود که همکاری ایران با احمد شهید نمایانگر اعتماد به نفس ایران و تلاش برای اعتمادسازی خواهد بود.